“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları bugünkü dersimize Ahzab suresinin 49. ayeti ile devam ediyoruz.

49-) Ya eyyühelleziyne amenû izâ nekahtümül mu’minati sümme tallaktümuhünne min kabli en temessuhünne fema leküm aleyhinne min ıddetin ta’tedduneha* femetti’uhünne ve serrihuhünne serahan cemiyla;

Ey iman edenler! İman etmiş kadınları nikâhlayıp sonra kendilerine dokunmadan önce onları boşarsanız, sizin için onlar aleyhine, sizin belirleyeceğiniz bir iddet (yeniden evlenmelerine mâni bir süreç) hakkınız yoktur… Derhal mut’alarını verin (mal – para verin) ve kendilerini kolaylıkla serbest bırakın. (A.Hulusi)

49 – Ey o bütün iman edenler! Müminleri nikâh ettiğiniz, sonra onlara dokunmadan talâk verdiğiniz vakit üzerlerinde sayacağınız bir İddet hakkınız yoktur, derhal müt’alarını verip onları güzel bir surette salıverin. (Elmalı)

Ya eyyühelleziyne amenû siz ey imana erenler, izâ nekahtümül mu’minati sümme tallaktümuhünne min kabli en temessuhünne fema leküm aleyhinne min ıddetin ta’tedduneha mü’min kadınları nikahlarda onları gerdeğe girmeden önce boşarsanız onlar üzerine iddet hesabı yapma hakkınız yoktur.

Demek ki iddet erkeğin kadın üzerinde ki  hakkıdır. Çünkü neslin belirlenmesi için konulmuş bir kuraldır. Eğer gerdeğe girmeden ayrılınmışsa, boşanmışsa, yani nikah akdi fesh olunmuşsa, boşanma gerçekleşmişse bu durumda nesebin ortaya çıkması ve iyice belirginleşmesi için konulmuş olan iddet bekleme şartı, yani bir hanımın gebeliği olup olmadığını anlamak için 4 ay bekleme şartı ortadan kalkar. Yani boşanan hanım bu durumda eğer bir başka aday varsa nikah akdi yapabilir, evlenebilir.

femetti’uhünne ve serrihuhünne serahan cemiyla bu durumda derhal onlara dünyalıklarını verin. femetti’uhünne geçimliklerini verin. Yani onları güvencesiz ve korumasız kapı önüne bırakamazsınız, bunu yapamazsınız. Dolayısıyla onları asgari bir müddet geçinebilecekleri miktarı verin en azından tabii ki ve kendilerini güzellikle salıverin. Yani boşamanın da bir adabı, bir edebi, bir güzelliği var. Yani çirkin boşanmayın. Boşanmayı karşılıklı çirkinlik yarışına dönüştürmeyin. Elbette hayatın doğası gereği evlenmek ne kadar tabii ise, bazı zorunluluklar, zaruretler boşanmayı gerektirebilir. Böylesi durumlarda güzellikle boşanın, incitmeyin. Birbirinizin haklarına girmeyin. Özellikle erkeğin kadına yönelik onun onuruna, onun şerefine, onun iffetine, onun izzetine, onun ismetine, onun toplum içinde ki konumuna yönelik her türlü olumsuz davranışı burada nehy ediliyor.

Boşama eğer Hukuk kurumları, yargı aracılığı ile yapılmıyorsa nasıl yapılacağı Bakara suresinde ki tâlâk ayetinde zaten ifade edilmişti ki Kur’an ın öngördüğü boşama şekli budur. Meşru boşama da budur. Bu ayeti Bakara suresinin 236. ayetiyle birlikte düşünmek lazım.

Gerdeğe girmeden önce nikah akdi bozulmuşsa ona maddi bir güvence verilerek, maddi bir rahatlık sağlanarak boşama gerçekleşir. Bu tabii mehirsiz bir akit yapılması durumunda veya henüz mehirin konuşulmamış olması durumunda eğer mehir verişlmişse Bakara 236 ya göre o mehrin yarısı gerdeğe girmeden önce boşanma durumunda eşte kalır. Tabii burada böyle bir hesap yapmak yerine, yine mezkur ayette de ifade buyrulduğu gibi eğer eli rahatsa, imkanı varsa bol bol, cömert davranması tavsiye edilmektedir.

50-) Ya eyyühen Nebiyyü inna ahlelna leke ezvacekellatiy ateyte ücurehünne ve ma meleket yemiynüke mimma efaAllâhu aleyke ve benati ammike ve benati ammatike ve benati halike ve benati hâlâtikellatiy hacerne meake, vemraten mu’mineten in vehebet nefseha linNebiyyi in eraden Nebiyyü en yestenkihahâ* halisaten leke min dunil mu’miniyn* kad alimna ma feradna aleyhim fiy ezvacihim ve ma meleket eymanühüm likeyla yekûne aleyke harec* ve kânAllâhu Ğafûran Rahıyma;

Ey Nebi! Muhakkak ki biz sana mehrlerini verdiğin eşlerini, Allâh’ın sana ganimet olarak verdiklerinden sağ elinin mâlik olduklarını (cariyeleri) ve seninle beraber hicret eden; amcanın kızlarını, halalarının kızlarını, dayının kızlarını ve teyzelerinin kızlarını; bir de eğer kendini O Nebi’ye hibe etmiş, O Nebi de onunla evlenmeyi dilemiş ise, iman etmiş bir kadını, diğer iman etmişler dışında sana özel olarak helal kıldık… Onlara eşleri ve cariyeleri hakkında neyi farz ettiğimizi mutlaka biliyoruz… Sana, bir vebal düşüncesi olmasın diye (bu hükümleri açıkladık)… Allâh Ğafûr’dur, Rahıym’dir. (A.Hulusi)

50 – Ey o Peygamber! Biz bilhassa sana şunları helâl kıldık: mehirlerini vermiş olduğun zevcelerini, ve Allahın sana ganimet kıldıklarından mülki yemînin olan câriyeyi, ve ammin (amcan  kızlarından, dayın kızlarından, teyzen kızlarından seninle beraber hicret etmiş olanları, bir de mü’min e bir kadın kendini Peygambere hibe ederse Peygamber nikâh etmek istediği takdirde onu, sâde sana, sair müminlere değil, onlara zevceleri ve mülki yemînleri hakkında ne farz kıldığımız malûmunuz, bunlar sana hiç bir darlık olmamak içindir, Allah gafûr rahîm bulunuyor. (Elmalı)

Ya eyyühen Nebiyy sen ey peygamberler ailesinin ferdi inna ahlelna leke ezvacekellatiy ateyte ücurehünne biz sana mehir bedellerini verdiğin eşlerini ve ma meleket yemiynüke mimma efaAllâhu aleyk savaş esirleri arasından sağ elinin altında bulunanları, yani meşru bir biçimde sahip olduklarını. Savaş esiri gelince gündeme İslam da ve İslam’ın temel kaynaklarında cariyelik hukukuyla ilgili bir çok soru gündeme geliyor. Aslında örfün, geleneğin uygulamaları bir yana vahyin bu konuda ne dediği belirleyici, her konuda olduğu gibi. Ve Kur’an da kadının savaş esirliğinden dolayı hangi statü kazandığı, ya da onun esir olduğu kimse elinde hangi hak ve sorumluluklara, -ki bunlar onun cinselliğinin de içinde olduğu ak ve sorumlulukları sorgulamamızı gerektirir- sahiptir sorusu önemli.

Bu soruya cevap bulacağımız ayetlerden biri önümüzde. Savaş esiri kadının konumunu biz daha önce Nisa/24 – 25. ayetlerini işlerken ayrıntılı olarak ele almıştık. Orada vurgulamıştık evli olan savaş esirleri hiçbir biçimde karı koca olarak ayrılamaz. Yani evli olarak ele geçmişse savaş esiri, o hürmete layıktır evliliği halen hürmete layıktır, korunur.

Bekar olanlar asla ailenin ortak cinsel objesi değildir. Katiyen böyle bir şey yoktur. Onların Müslüman olanlarını Müslüman erkeklerin eş olarak almaları emredilir Kur’an da. Nisa/25. ayetinde. Yani savaş esiri kadın eğer bekarsa, Müslüman erkeklerin onlarla evlenmeleri emredilir. Emir olarak Nisa/25 te yer alır. Üstelik onların fuhşa bulaşmamış ve dost tutmamış olmaları şart koşulur. Şart koşuluyorsa ki orada koşuluyor bu kadınların cinselliğini efendinin keyfince kullanacağı nasıl düşünülebilir. Nisa/25. te.

Bu ayet Nisa/25 le birlikte anlaşılmak zorundadır. Hz. Peygamber eline geçen, -ki burada senin elinin altında meşru bir biçimde sahip oldukların diyor. Tarihsel olarak diyoruz ki Hz. peygamber eline geçen her köleyi azad ediyordu- Ömrünce 63 köle azad etti. İlginç bir tevafuktur ömrünün her yılına bir insan hürriyeti, adeta kendi ömrünü azad ediyordu., o da ilginç bir tevafuktur.

Ya eyyühen Nebiyy sen ey peygamberler ailesinin ferdi. inna ahlelna leke ezvacekellatiy ateyte ücurehünne ve ma meleket yemiynüke mimma efaAllâhu aleyke ve benati ammike ve benati ammatike ve benati halike ve benati hâlâtikellatiy hacerne meak evet, yukarıdaki 2 zümreye ilaveten Resulallah’a helal kılınanlar sayılmaya devam ediliyor. Seninle birlikte hicret etmiş bulunan amca ve hala kızlarını, dayı ve teyze kızlarını, yine devam ediyor, vemraten mu’mineten in vehebet nefseha linNebiyyi in eraden Nebiyyü en yestenkihahâ yine bir başka zümre ve kendilerini peygambere mehir bedeli istemeksizin, Mehir almaksızın, istemeksizin armağan eden, peygamberin de kendilerini nikahlamayı kabul ettiği mü’min kadınları, yani bunları nikahlayabilirsin Bunlar sana serbesttir.

–Ki bu son zümre hakkında da biraz açıklama yapmam gerekecek; armağan olarak mehir istemeksizin sunmak. Resulallah’a böyle 4  hanım kendisine armağan olarak, yani mehirsiz nikahlanmak istemişti. Bu aslında şöyle tercüme edilebilir. Bir hanımın bir erkeğe dünür gitmesi. Yani yaygın olan erkeğin hanıma dünür gitmesidir, onu istemesidir, ona evlilik teklifidir. Burada ifade edilen bu son zümre ise kadının erkeğe evlilik teklifidir. Onun için bunu belki bu günün diline böyle çevirebiliriz.

Resulallah’a 4 kişi dünür gitmişti tabir caizse evlilik teklif etmişti. Bunlardan ikisini Resulallah nikahlamadı, ikisinin teklifini ise kabul etti. Zeynep Binti Huzeyfe, Meymune annelerimiz.

halisaten leke min dunil mu’miniyn ki bu yalnızca sana hastır diğer mü’minler için geçerli değildir. Yani bütün bunları sana helal kıldık.

Bu tür bir nikahlamayı yöntemi istismarlara neden olabilir. Bu sana hastır ifadesi son yani kadının erkeğe dünür gitmesi ve mehirsiz armağan olarak kendisini sunması, yani bir sevgiyi, bir sevgiye karşılık kendisini mehirsiz sunması istismara neden olabilir. Resulallah bu ayrıcalığı kullanmamıştır. halisaten lek buyruluyor sana özgü bir ayrıcalık. Fakat Resulallah bu ayrıcalığı kullanmayıp dönüşümlü de olsa eşleriyle aktif ilişki sayısını 4 ile sınırlamıştır. Nisa/3 geldikten sonra diğer mü’minlerin tabi olduğu kurala kendisi de gönüllü olarak tabi olmuş ve aktif ilişki kurduğu eşlerinin sayısını dönüşümlü olarak ama 4 ile sınırlamış ve ümmetinin tabi olduğu kuralı kendisi de mecbur olmadığı halde kendinse uygulamıştır. Burada bu övülmektedir aslında.

kad alimna ma feradna aleyhim fiy ezvacihim ve ma meleket eymanühüm doğrusu onlara eşleri ve sağ elleri altında bulunanlar konusunda ki talimatlarımızı daha önceki yani talimatlarımızı bilmekteyiz. Yani biliyoruz daha önce hangi talimat verdiğimizi. Burada kastedilen Nisa suresinin ilgili ayetleri. Ki Bakara/ 221. ayeti de buna girer, Nisa/3-4. ayetleri ile Nisa/23-25 ayetleri arasıda buna girer. Yani biz daha önce bu konuda kurallar koymuştuk, indirmiştik. Bilmediğimiz için değil. Fakat bu noktada Resulallah’ın ağır bir sorumluluğu var. Yani yükü ağır. Resulallah’ın çok eşliliği Resulallah için bir avantaj değil, ağır bir yük olmuştur hep. Buna yeri gelince gireceğim.

Ağır bir yük, ağır bir sorumluluk. Resulallah buna sabretmiş ve katlanmıştır. 25 yaşında, 40 yaşında ki dul Hz. Hatice ile evlenen ve bu evliliğini Hz. Hatice vefat edinceye kadar sürdüren Resulallah. Yani hayatının en genç yıllarını tek bir eşe ayıran Resulallah, daha sonra acaba peygamberlik misyonuyla görevlendirilince ne olmuştur da bu kadar eşi -ki gerçekten kendisine bazen bu ıstırapta vermiştir- Öyle ıstırap vermiştir ki daha önceki derste o ayetleri işledik. Onları;

“Gelin sizi güzellikle salayım.”

Diyecek kadar bazen ıstırap vermişler, Resulallah’ı tabir caizse üzmüşlerdir. Ama Resulallah buna rağmen hep sabretmiş, onlara tahammül etmiş, onların hak ve hukukunu gözetmiştir.

Nedense Resulallah’ın çok eşliliği, Resulallah’ın avantajıymış gibi yanlış algılanır. Onun avantajı değil, onun üstlenmek zorunda olduğu bir görevdi. O bu görevi bazen boğazına kadar gelmesine rağmen bazen kendisini çok sıkıntıya sokmasına rağmen yerine getirdi.

likeyla yekûne aleyke harecun ne ki bununla amaçlanan senin zor durumda kalmamandır. Yani seni Allah zor durumda bırakmamak için yukarıdaki istisnayı yaptı, sana böyle bir kapı açtı. Anlamına gelir.

Resulallah’ın evlilikleri gerçekten de bir çok gerekçeyle gerçekleşmiş. Söylediğim gibi 25 yaşında dul bir bayanla, Hz. Hatice ile evleniyor ve o vefat edinceye kadar hep onunla evli kalıyor. Hiç düşünmüyor bile. Fakat o vefat ettikten sonra Hz. Aişe ile nişanlanıyor fakat evlenmiyor. Hz. Aişe ile nişanlıyken Hz. Sevde ile evleniyor, çünkü evinin bakıma ihtiyacı var, çocukları var, evi var. Dolayısıyla peygamber evinin bir hanıma ihtiyacı var. Onun için Sevde ile evlenmesi tamamen Hz. Hatice’den boşalan yeri doldurmak için.

Fakat Hz. Aişe ile evlenmesi biraz farklı. Hz. Hafsa ile evlenmesi ile aynı gerekçe. Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer Resulallah’a akraba olmak için, yani kayınpeder olmak için çok ciddi arzu ve istek gösteriyorlar. Onlar çok can dostları, yakın dostları. Yani ölümüne dostlar. Babam ve anam sana feda olsun diyen ilk dostlar. Dolayısıyla onlar kırılamazlar içerisindeydi, kırılamazlar listesinin başındaydı.

Sadece bumu? Değil. Bir başka kesim var ki onlar da diplomatik gerekçelerle evleniyor Resulallah onlarla. Mesela bunların içerisinde Safiye annemiz, Cüveyriye annemiz, Reyhane annemiz var. Bunların üçü de Yahudi anne babadan doğmuş olan kızlar. Bunların üçü de reis çocukları, bunların üçü de harp esirleri. Ama Resulallah onları kendisine gelir gelmez azad ediyor ve nikahına alıyor.

Nikahına almasının sebebi o gün uygulanan bir gelenek. Bir reisin kızı esir olarak ele geçtiğinde, ele geçtiği tarafın reisiyle evlenir. Sıradan biriyle evlenmesi durumunda bazen intiharlar oluyordu. Kendini öldürmeler oluyordu ve daha başka dramlara da yol açabiliyordu. Onun için bunlar bir tür diplomasi gereği böyle olması gereken ve o toplumda da yaygın olan kurallar gereği, yakışığı bu olan evliliklerdi.

Dahası vefa gereği evlilikler. Ümmü Habibe ile evliliği buydu Resulallah’ın. Ümmü Habibe, Habeşistan’a hicret eden ilk muhacirlerdendi. Babası Mekke’nin reisi Ebu Süfyan’dı Kocasıyla birlikte hicret etmişler, gerçekten bir reis kızı olarak evine ve ailesine karşı imanı savunmuş, bunun karşısında ailesi onu dışlamış ve o da gurbet ellere, deniz aşırı bir ülkeye göç etmek zorunda kalmıştı. Fakat çilesi bitmedi orada kocası irtidad (din değiştirmek) etti. İşte bu onun için ikinci ağır imtihandı. Belki daha ağırdı hicret etmekten. Resulallah gurbette imanı uğruna çile çeken ve kocası tarafından da yalnız bırakılan, dul bırakılan bu hanıma karşı vefa borcu hissetti ve onu böyle bırakmadı.

Yine başka bir sebep Resulallah’ın etrafında ki kimsesiz ve bakıma muhtaç hanımlara kol kanat germeseydi ki bunlardan biri Ümmü Seleme annemiz. O da kocası savaşta şehit olmuş, dul kalmış ve gerçekten de bakıma muhtaç, korunup kollanmaya muhtaç bir hanımdı. Resulallah bu gibi hanımları da nikahı altına alarak tabir caizse onlar için bir koruma, bir kalkan oldu.

İşte Resulallah’ın evlilikleri böylesine zorunlu evliliklerinden oluşuyordu. Her biri farklı bir gerekçeye dayansa da bunlar zorunlu, yani konumundan kaynaklanan, kimi peygamber olma konumundan, kimi lider olma konumundan, kimi siyasal önder olma konumundan kaynaklanan evliliklerdi. Onun için Resulallah’ın çok eşliliği Resulallah için bir avantaj değil, katlanılmak zorunda kalınan bir durumdu. Yani şartların dayattığı bir durumdu.

ve kânAllâhu Ğafûran Rahıyma Zaten Allah hep bağışlar, hep merhamet eder. Yani ayetin böyle bitiyor olması neler söylemiyor ki. Bu tabii hitabın doğrudan Resulallah’a olduğunu hatırlayalım Ya eyyühen nebiyy diye başladı ayet çünkü, sen ey peygamber diye başladı ve ayet ve kânAllâhu Ğafûran Rahıyma diye bitti. Allah çok bağışlayıcı ve merhamet kaynağıdır. Yani senin de bu konuda eğer bir takım kusurların varsa Allah onları da bağışlar, merhamet eder. Tabii bu bize yönelik. Diğer muhataplara yönelik müjdedir aynı zamanda. Aslında sana söylüyorum ama ey ümmet siz anlayın gibi anlamak lazım.

51-) Türciy men teşaü minhünne ve tü’viy ileyke men teşa’* ve menibteğayte mimmen ‘azelte fela cünâha aleyk* zâlike edna en tekarre a’yünühünne ve lâ yahzenne ve yerdayne Bima ateytehünne küllühünn* vAllâhu ya’lemu ma fiy kulubiküm* ve kânAllâhu ‘Aliymen Haliyma;

Onlardan dilediğini geriye bırakırsın, dilediğini de yanına alırsın… Uzlet ettiğin (sırasını geri bıraktığın hanımlardan) kimi (tekrar yanına almak) istersen, sana bir vebal yoktur… Bu, onların gözlerinin aydın olmasına, mahzun olmamalarına ve kendilerine verdiğin ile hepsinin razı olmalarına en uygundur… Allâh kalplerinizde olanı bilir… Allâh Aliym’dir, Haliym’dir. (A.Hulusi)

51 – Onlardan dilediğini geri bırakırsın, dilediğini yanına alırsın, azl eylediğinden de arzu ettiğinde sana günah yoktur, Onların gözleri aydınlanıp mahzun kalmamalarına ve kendilerine verdiğinle hepsinin hoşnut olmalarına en elverişli olan budur, Allah kalplerinizdekini bilir, Allah hem alîm hem halîm bulunuyor. (Elmalı)

Türciy men teşaü minhünne ve tü’viy ileyke men teşa’ Onlardan dilediğini sonraya bırakabilir dilediğini de yanına alabilirsin. Hani hatırlayacaksınız bir önceki ayette rotasyondan bahsetmiştik. Resulallah kendisine izin verilmesine rağmen, ayrıcalık tanınmasına rağmen bunu kullanmadı ve ümmetinin tabi olduğu Nisa/3 ayetinde ki kurala tabi oldu. Kendisini sınırladı yani. Aktif ilişki kurduğu eş sayısını 4 le sınırlayıp diğerlerini de rotasyonma tabi tuttu. Yani bu 4 sayısı rotasyonla oluyordu. Eşlerini münavebe usulüyle ilişkide bulunuyordu. Onun için bu ayeti o ayetle, bir önceki ayetle birlikte anlamak lazım.

ve menibteğayte mimmen ‘azelte fela cünâha aleyk ilişkini dondurup, yani azledip sonraya bıraktıklarından birini yeniden istemende senin için bir beis, bir vebal yoktur. Resulallah’ın kendisine tanınan ayrıcalığı kullanmak yerine demiştim ümmetiyle kendisini eşit tutma konusunda ki hassasiyetine bir atıf bu, Nisa/3. ayete uygun hareket etmesine bir atıf.

zâlike edna en tekarre a’yünühünne ve lâ yahzenne ve yerdayne Bima ateytehünne küllühünn bu, seni her görüşte onların gözlerinin parlamasını, ışımasını, gözlerinin aydın olmasını, üzülmemelerini ve onlara verdiğin şeylerden onların razı olmalarını sağlar senin böyle yapman. Yani bir kısmı aktif ilişkide bulundukların tamam, ama öbürleri de sırasını beklemiş olur. Yani onlar da adeta dönüşümde sıra kendilerine gelince gözleri parlar, gönülleri cilalanır, memnun olurlar. Yani hepsine eşit derecede ilgi gösteremeye bilirsin, alaka gösteremeyebilirsin o yoğunlukta. Fakat bunu onlar arasında adil bir biçimde böyle bir rotasyonla, böyle bir münavebe ile sağlarsan hiç olmazsa ilginin kendisine, sıranın kendisine geleceğini umarak, bilerek umutla bekler ve gözleri parlar, sevinir, memnun olur, üzülmez buyruluyor.

vAllâhu ya’lemu ma fiy kulubiküm ve sadece Allah kalplerinizde olanı bilir. ve kânAllâhu ‘Aliymen Haliyma Zaten Allah her şeyi bilir ve hilim sahibidir. Hilim; içinde af, hoş göre, bağış, yumuşak başlılık manalarının olduğu bir kelime. Fakat saflıkla uyanıklığı, aldatmakla hata etmeyi, kasıtla kasti yapmakla hataen yapmayı ayıran bir hoş görü bu. Kasti yapanı değil, hata yapanı affeder. Uyanıklık yapıp, açıkgözlülük kendince yapıp Allah’ı kandırmayı, hesap edeni değil, ama bir biçimde nefsine yanılıp yenilip de hata yapanı hoş görür. O bu manaya mündemiç. Bir manası da cezalandırmakta hiç acele etmez. Haliym.

52-) Lâ yehıllu leken nisaü min ba’dü ve lâ en tebeddele Bihinne min ezvacin velev a’cebeke husnühünne illâ ma meleket yemiynük* ve kânAllâhu alâ külli şey’in Rakıyba;

Bundan sonra (başka) kadınlar sana helal olmaz… Güzellikleri hoşuna gitse bile bunları başka eşlerle değiştirmek (olmaz)! Cariyelerin hariç… Allâh her şey üzerine Rakıyb’dır. (A.Hulusi)

52 – Bundan başka kadınlar sana helâl olmaz, bunları başka zevcelere değiştirmek de olmaz, isterse husünleri çok hoşuna gitsin, meğer ki mülki yemînin ola, Allah her şeye gözcü bulunuyor. (Elmalı)

Lâ yehıllu leken nisaü min ba’d bundan sonra sana hiçbir hanım helal değildir.

Resulallah’ı yeni bir nikah yükünden tamamen kurtaran bir ayet bu. Dikkat buyurunuz yeni bir nikah yükünden kurtaran dedim. Gerçekten bu yükün altında eziliyor idi. Ki daha önceki derste biz bunu görmüştük. Onun için Resulallah’ı bazen görevini yapamaz hale getirebiliyordu bu. Bu ağır sorumluluk. Onun içinde o bunalabiliyordu. İşte bu yükten Resulallah’ı ek bir yükten, külfetten Resulallah’ı kurtaran ayettir bu. Muhtemel tüm adayların da önünü peşinen tıkamış oldu. Artık kimse Resulallah’a evlilik teklif edemeyecek, ondan böyle bir şey umamayacak, benim kızımla da evlense de ben de alemlere rahmet olan bir zatın kayın pederi olsam.

Resulallah’ın kıymetini sahabenin nasıl bildiğini daha önceki derste ifade etmiştik. Özellikle surenin girişinde evla Bil mu’miniyne (6) mü’minlere kendi canlarından daha öncelikli olduğunu ifade eden ayeti işlerken; “anam babam sana feda olsun” diyen bir insan halesiyle kuşatıldığını söylemiştik. Etrafında ki insanlar onu böylesine severlerdi. Böylesine seven insanların içerisinde eğer bir mahsuru yoksa şer’an, dinen ve vahyen bir sınır yoksa Resulallah’la dul kalan bir hanımın alemlere rahmet insanlığın efendisi ile evlenmek ve kıyamete kadar mü’minlerin annesi olarak anılmak istemesinden daha doğal ne olabilir. Bir kadın için bundan büyük bir ufuk mu olur. Resulallah’ın eşi, tüm mü’minlerin annesi. Kıyamete kadar adı Resulallah’ın adının yanında anılacak. Bu büyük şerefe nail olmak için kimler nelerini vermezdi ki.

Dolayısıyla bu ayeti anlarken muhtemel tüm adayların önünü tıkadığı şeklinde ki izahımı dikkate almak lazım. Yani artık Resulallah’ın daha fazla yük yüklenmesinin önüne ayet böylece geçmiş oldu. Tabii bu sadece tek taraflı değil, Resulallah arzu etse de bu yasak onun için de geçerliydi ki devamında o söyleniyor.

ve lâ en tebeddele Bihinne min ezvacin velev a’cebeke husnühünne illâ ma meleket yemiynük güzellikleri seni hayran bıraksa dahi sağ ellerinin altında bulunanlar hariç onlardan hiç birini değiştiremezsin. Güzellikleri seni hayran bıraksa, cezp etse dahi ifadesi gerçekten ilgi çekici, sadece bunu söyleyip geçeyim. Öyle ki Nebinin isteği bile bu kapıyı artık açamıyor.

Allah; Allah ve Resulünü tercih edenleri, hatırlayın 28 – 29. ayetleri bu surenin. Allah ve Resulünü tercih ediyorsanız. Yok dünyayı tercih ediyorsanız size onu vereyim demişti. Onlar da kimi tercih etmişlerdi? Allah ve Resulünü.İşte onlar Allah ve Resulünü tercih ettiği için bu ayetle ödüllendirildiler. Allah ve Resulü de onları tercih etti ve artık onlar, insanlık yaşadıkça adları Resulallah’la anılacak hanımlar olarak kaldılar ve onların üzerine başka biri gelmedi.

Elinin altında bulunanlar hariç. Daha önce bu ibareyi birkaç vesile ile açıklamıştık bugünkü dersimizde, Elinin altında bulunanlar Safiye, Cüveyriye, Reyhane, Mariye gibi Ya savaş esiri olarak Resulallah’a getirilmiş ve Resulallah onları azad edip nikahlayıp eşleri arasına almış, ya da Mariye gibi kendisine, Mesela Mariye annemizi Mısır hükümdarı Resulallah’a hediye olarak yollamıştı. Mariye gibi yine Resulallah’a gönderilmiş ve Resulallah onu eşleri arasına katmış olan kişiler annelerimiz kastediliyorlar.

ve kânAllâhu alâ külli şey’in Rakıyba hem zaten Allah her şeyi gözetleyendir. Yani senin halini de gözetliyor, görüyor, gözetiyor hatta. Hem gözetliyor, hem gözetiyor. Dolayısıyla burada bu ayeti kerimeler çok öznel, çok özel bir alan içinde gelmiş olabilir, böyle gözüküyor. Fakat bu ayeti kerimelerin tüm muhataplarına verdiği ibretlik öğütler var. Resulallah’ın şahsında rabbimizin merhameti, rahmeti, ilgisi, alakası ve peygamberleriyle olan, nebileriyle olan özel tabiri caizse ilişkisini de biz bu ayetler bağlamında görüyoruz.

53-) Ya eyyühelleziyne amenû lâ tedhulu buyuten Nebiyyi illâ en yü’zene leküm ila ta’amin ğayre nazıriyne inahü, ve lâkin izâ du’ıytüm fedhulu feizâ ta’ımtüm fenteşiru ve lâ müste’nisiyne li hadiys* inne zâliküm kâne yü’zin Nebiyye feyestahyiy minküm vAllâhu lâ yestahyiy minel Hakk* ve izâ seeltümuhünne meta’an fes’eluhünne min verai hıcab* zâliküm atheru likulubiküm ve kulubihinn* ve ma kâne leküm en tü’zû RasûlAllâhi ve lâ en tenkihu ezvacehu min ba’dihi ebeda* inne zâliküm kâne ‘indAllâhi ‘azıyma;

Ey iman edenler… O Nebi’nin evlerine, sizin için bir yemeğe izin verilmeniz dışında, girmeyin… (Bu da) onun (yemeğin pişme) vaktini beklemeksizin – gözlemeksizin (olsun)… Fakat davet olunduğunuzda girin… Yemek yedikten sonra da (ev halkı veya birbirinizle) lakırdıya dalmaksızın dağılın! Muhakkak ki bu (davranışınız – laubaliliğiniz), O Nebi’ye eziyet veriyor, fakat O sizden çekiniyor (bir şey diyemiyor kırmamak için)! Allâh, Hakk’ı açığa vurmaktan çekinmez! Onlardan (Nebi’nin eşlerinden) bir şey istediğinizde, onlardan perde arkasından isteyin… İşte bu, sizin kalpleriniz için de onların kalpleri için de daha temizdir… Sizin Rasûlullâh’a eziyet vermeniz de, O’ndan sonra O’nun eşlerini nikâhlamanız da ebeden olacak bir şey değildir… Muhakkak ki bu, Allâh indînde Aziym’dir. (A.Hulusi)

53 – Ey o bütün iman edenler! Vaktine bakmaksızın yemeğe izin verilmedikçe size Peygamberin evlerine girmeyin ve lâkin çağırıldığınız vakit da girin, yemeği yediğinizde de hemen dağılın, söz, sohbet için de izinsiz girmeyin, çünkü o, Peygambere eza veriyor, üzerine de sizden utanıyor, fakat Allah hakkı söylemekten sıkılmaz, hem haremlerine gerekli bir şey soracağınız vakit da bir perde arkasından sorun, öyle yapmanız, hem sizin kalpleriniz ve hem onların kalpleri için daha temizdir, ve sizin Resulallah’ eza etmeniz olamaz, arkasından zevcelerini nikâh eylemeniz de olamaz. Çünkü o günah, Allah indinde çok büyük bulunuyor. (Elmalı)

Ya eyyühelleziyne amenû siz ey imana erişenler lâ tedhulu buyuten Nebiyyi illâ en yü’zene leküm size izin verilmedikçe peygamberin evlerine girmeyin. Yani izinsiz eve girmeyin. Aslında bu ayetin emrettiği şey sadece bu durum için geçerli değil, hane mahremiyetinin sağlanması konusunda bir ayettir. Özel hayatın dokunulmazlığını dile getirir.

ila ta’amin ğayre nazıriyne inahü yemeğe davet edildiğinizde erken gelip yemeğin hazırlanmasını, pişmesini beklemeyin. ve lâkin izâ du’ıytüm fedhulu lakin ne zaman davet edildiniz o zaman içeri girin. Yani davet edildiğinizde içeri girin. Burada özellikle ayetin ilk muhatabı için geçerli olan ortamı iyi bilmek lazım.

Bir mescit var, Resulallah’ın mescidi ve o mescide açılan kapılardan girilen birer odalık evler var. Hepsi hepsi tek oda ve o mescide kamuya açık olan bir mekana açılıyor bu kapılar. Bunu hep gözümüzün önünde tuttuğumuzda bu ve müteakip ayetlerde ki edebe ilişkin, yine kadın erkek ilişkilerine ilişkin, yine budan önce gelmiş olan 33. 32, 34. ayetlerin; Ve karne fiy buyutikünne ifadesinde olduğu gibi Ve kırne fiy buyutikünne evlerinizde dahi vakarlı olun, ya da oturun, yani kararlı olun. Orada Allah’ın ayetlerini düşünün, hikmeti düşünün emirlerini hatırlayacak olursak, işte bu mimari tarzı içinde düşünmemiz lazım. Mescit ve mescide açılan birer gözlük haneler, evler.

feizâ ta’ımtüm fenteşiru ve lâ müste’nisiyne li hadiys yemeği yediğiniz zaman hemen ayrılıp dağılın gidin. Lafa dalmayın inne zâliküm kâne yü’zin Nebiyye feyestahyiy minküm çünkü böyle yapmanız peygamberi üzebilir. Fakat o sizden çekindiği için bunu dile getiremiyor. vAllâhu lâ yestahyiy minel Hakk fakat Allah hakikati söylemekten asla çekinmez. Yani o utanıyor, ama Allah’ta utanacak değil ya, haşa. Onun yerine Allah dile getiriyor. Yani Allah Resulünün üzülmesini istemiyor. Ona işte Rakıb oluyor, onu gözetiyor.

Allah Resulünün eşsiz sabır ve hayası dile geliyor bu ayette. Mü’minlerin onu el üzerinde tutmaları gerekirken sıkıntı vermeleri yasaklanıyor. Yani bilmeden de olsa Resulallah’a verilebilecek her sıkıntının, üzüntünün önüne geçiliyor. EnNebiyü evla Bil mu’miniyne min enfüsihim (6) Hatırlayın. Peygamber mü’minlere öz canlarından daha öncelikli evle idi ve bu ayet bağlamında söyleyeceğimiz önemli bir tespitte bedevi bir toplumdan, dünyanın en asil medeniyetini üreten, inşa eden bir toplum nasıl çıkarıldı.

İşte biz bu nasıl’ın cevabında vahyin yerini öğreniyoruz. Vahiy daha eve girmeyi, oturmayı, kapı vurmayı bilmeyen bedevi ağırlıklı bir toplumu eline alıp böyle yoğurdu, yeniden inşa etti onların tasavvurlarını, akıllarını, şahsiyetlerini ve toplumlarını öyle bir yoğurdu ve inşa etti ki bu toplum yer yüzüne gönül medeniyetini taşıdı. Yer yüzünün en asil medeniyetlerinden biri olan İslam medeniyetinin altına imza attı. Onun kurucu öznesi oldu bu toplum. Vahyin böyle bir toplumu yetiştirmede ki rolünü görüyoruz burada.

ve izâ seeltümuhünne meta’an fes’eluhünne min verai hıcabin bu da mü’min erkeklere. Adeta (Ey mü’min erkekler) hitabı var gibi okumamız gerekiyor. Onlardan bir şey isteyeceğiniz zaman kapı dışından isteyin. Ben kapı dışından diye çevirdim min verai hicabin, perde gerisinden demektir ama Hicab lafsen perde, engel, duvar, kapı, pencere, cam hatta mecazen göz kapağı anlamlarına gelir. Yani iki şey arasına gerilen perde, iki şey arasına gerilen engeldir ki burada kastedilen kapıdır aslında. Biraz sonra açıklamaya gelince söyleyeceğim;

zâliküm atheru likulubiküm ve kulubihinne bu sizin kalplerinizin de onların kalplerinin de daha temiz kalması için en uygun yoldur.

Peygamberin odalarına kamuya açık bir mekan olan mescidin içinden girilirdi. Yani Resulallah’ın hanelerinin, evlerinin kapıları mescide açılırdı. Bu kapılarda ki perdelerden bahsediliyor burada essetül bürha diye geçen hadislerde perdeler bunlar ki Resulallah’ın vefat hadisinde biz bu perde ile ilgili ayrıntıya da rastlıyoruz. Vefatına yakın olarak peygamberimizin perdeyi açıp mescide baktığını ondan sonra da başını çektiğini sonra perdeyi açıp dışarı çıktığını nakleden rivayet bu perdenin kapı olarak kullanıldığını da bize öğretmiş oluyor. Bu ayet 33. ayette ki Ve kırne fiy buyutikünne ile birlikte anlaşılmalı. Yani evlerinizde dahi vakarlı olun.

Tek odalık bir haneden söz ediyoruz, 3 – 5 odalı değil, 2- 3 odalı değil. Ki bazen bu hanelere çok yoğun misafirler geliyordu. Her taraftan gelen insanlar bu hanelerde ağırlanıyordu ve bu insanların çoğu ilk defa görülüyordu. Unutmayın yeni bir din, yani İslam, yeni öğretiliyor, vahyi insanlar yeni kucaklıyorlar ve ömründe hiçbir şey görmemiş bir bedevi lideri, reisi kalkıyor, geliyor ve ilk defa hayatında hem din iman hem de medeniyet öğrenecek. Böyleleri ile muhatap oluyordu Resulallah. Daha beteri ile oluyordu. Din ve imana değil birazda çıkar için gelenler Uyeyne Bin Hısn el Fezari gibi. Ki bunlar Müellefe i kulup ana başlığı, Kalpleri İslam’a ısındırılacaklar ana başlığı altında değerlendiriliyordu. Bu da onlardan biriydi. Mesela bu adam için sanım rad ül ulüf te şöyle hadise anlatılır;

Resulallah’ı görmeye gelen kalpleri İslam’a ısındırılacakların başında gelen ve hamga ül arab, Arapların en ahmağı lakaplı bu adam, ki reis çok büyük bir kitleye riyaset ediyor, başkanlık yapıyor. Bedevi bir kabilenin reisi. Çok kaba saba bir adamdı. Geliyor Resulallah’ın ne kapıyı haber falan vermeden, hiçbir şey yapmadan doğrudan dalıyor. Ev içi kıyafeti rahatlığıyla Hz. Aişe ile orada sohbet etmekte olan Resulallah şaşırıyor. Hz. Aişe o anda telaşa kapılıverip üzerine daha örtücü bir şeyler almaya çalışıyor ama tabii adamın yaptığı gerçekten de saygısızlık karşısında donakalıyorlar. Adamı dışarı çıkarıyorlar ama bir kez bu dalışı tabir caizse yapmış oluyor. Bu bedeviliği yapmış oluyor. Ve bu da tabii çok incitiyor. Hane mahremiyetini bilmiyorlar. Özel hayata karşı çadır muamelesi yapıyorlar, bedevi çadırına girer gibi giriyorlar.

Dolayısıyla böyle bir ortam düşündüğümüzde bu öğütlerin gerçekten ne kadar önemli olduğunu ama sadece o ortam değil, bugün ve gelecekte özel hayatın dokunulmazlığı ve hane mahremiyetinin ne kadar önemli olduğunu ifade eden aynı zamanda ayetler bunlar.

ve izâ seeltümuhünne meta’an fes’eluhünne min verai hıcab* zâliküm atheru likulubiküm ve kulubihinn* ve ma kâne leküm en tü’zû RasûlAllâhi ve lâ en tenkihu ezvacehu min ba’dihi ebeda dahası, sizin ne Allah resulünü üzmeniz, ne de onun ölümünden sonra eşleriyle evlenmeniz ebediyen helal değildir. inne zâliküm kâne ‘indAllâhi ‘azıyma çünkü bütün bunlar Allah katında zaten çok büyük bir vebaldir.

Resulallah’ın hatırasına hürmeti Allah emrediyor. Eşleri onun en canlı hatıraları bu hatıraya benden sonra da saygı duyun diyemiyor belki Resulallah ama rabbimiz onun yerine bunu söylüyor.

54-) İn tübdu şey’en ev tuhfuhü feinnAllâhe kâne Bi külli şey’in ‘Aliyma;

Bir şeyi açığa vursanız da gizleseniz de, Allâh kesinlikle her şeyi (yaratanı olarak) Aliym’dir. (A.Hulusi)

54 – Eğer bir şey açıklar veya gizlerseniz şüphe yok ki Allah her şeye alîm bulunuyor. (Elmalı)

İn tübdu şey’en ev tuhfuhü bir şeyi açıklasanız da gizleseniz de fark etmez. Hani biraz önce diyemiyor dedim ama Rabbimiz onun yerine diyor. Aslında belki bu gizlemek ve açıklamak birazda oraya bir ima. feinnAllâhe kâne Bi külli şey’in ‘Aliyma unutmayın ki Allah her bir şeyi en ince ayrıntısına kadar zaten bilmektedir. Yani olura aslında Resulallah’ın eşleri ile evlenmek isteme bir bakıma Resulallah’la hanımların evlenmek istemesinin gerekçesine dayanıyordu. Hanımların Resulallah’la dul veya bekar hanımların Resulallah’la  evlenmek isteme gerekçesi açıktı biraz önce de söyledim. Adlarının tüm insanlık tarafından kıyamete kadar Alemlere rahmet Hz. Muhammed AS. ın adının yanında anılması. Bu onlar için şereflerin en büyüğü.

Fakat Resulallah’ın vefatından sonra da onun hanımının kocası olma şerefine nail olmak gibi bir arzu ile kuyruğa girenler çıkabilirdi. Sıraya girenler çıkabilirdi. İşte aslında bu ayet hangi niyetle olursa olsun ister böyle ister başka, Resulallah’ın geriye bıraktığı hatıralara saygı gösterilmesi ve o hatıraların kendisiyle evlenmek için bir numaralı gerekçelerine saygı gösterilmesi gerektiğini, ki onların Resulallah’la evlenmelerinin de gerekçesi buydu. Bence onların gönlüne de bırakılsaydı Resulallah’ın üzerine gül koklamazlardı, Hz. Aişe’nin tavrı zaten bunun en büyük şeyiydi. Bırakın böyle bir şeyi düşünmeyi, zaten ayet var düşünemezler, ama onun yemediği yemeği bile yediremedi kimse Hz. Aişe’ye. Sevgilim bunu yemedi der göz yaşları içinde sofradan kalkardı. O da yemezdi. Böyle bir hürmete, böyle bir sevgiye, böyle bir aşkla muhabbete hürmet edilmez mi, saygı gösterilmez mi, Bu saygıya layık bir muhabbet, bu saygıya layık bir aşk.

55-) Lâ cünâha aleyhinne fiy abaihinne ve lâ ebnaihinne ve lâ ıhvanihinne ve lâ ebnai ıhvanihinne ve lâ ebnai ehavatihinne ve lâ nisaihinne ve lâ ma meleket eymanühünne* vettekıynAllâh* innAllâhe kâne alâ külli şey’in Şehiyda;

Onlara; babaları, oğulları, erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, kız kardeşlerinin oğulları, diğer iman eden kadınlar ve köleleri hakkında hicapsız görünme hususunda bir vebal yoktur… Allâh’tan korunun… Muhakkak ki Allâh her şey üzerine şahittir! (A.Hulusi)

 55 – O zevcelere şunlarda günah yoktur: ne ataları, ne oğulları, ne biraderleri, ne biraderlerinin oğulları, ne hemşirelerinin oğulları, ne kendi kadınları ne de ellerindeki mülklerinde, bununla beraber Allaha korunun (ey Peygamberin zevceleri) çünkü Allah her şey üzerine şahit bulunuyor. (Elmalı)

Lâ cünâha aleyhinne fiy abaihinne ve lâ ebnaihinne ve lâ ıhvanihinne ve lâ ebnai ıhvanihinne ve lâ ebnai ehavatihinne ve lâ nisaihinne ve lâ ma meleket eymanühünn ne ki onların babaları, oğulları, kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, kız kardeşlerinin oğulları kendi cinslerinden olan kadınlar, ve sağ elleri altında bulunanlar konusunda bir mahsur, bir yasak, bir sakınca yoktur.

53. ayetin devamı sadedinde bu ayet. Hz. Peygamberin eşlerinin yanına ev içi rahatlığı halinde girmeleri serbest olanlar sayılıyor burada. Özel bir tedbir almaksızın yani. Ne girilen eş tarafından, gede giren tarafından bunlara yukarıda ki kısıtlama getirilmiyor. Kısıtlamanın dışında hariç tutulanlar bunlar. Meşru şekilde sahip oldukları cariyelerin, ki bunlar meşru şekilde sahip olduğunuz ifadesi burada geldi bakınız. Kim sahip olanlar eşler yani hanımlar. Hanımların meşru şekilde sahip oldukları. Yani ve ma meleket eymanühünne /50) den yola çıkarak geleneksel cariye mantığı üretmeye kalkmanın ne kadar tutarsız olduğunu söylüyorum. Çünkü burada ve ma meleket eymanühünne le ifade edilen hanımların meşru şekilde sahip oldukları kadın köleler, hizmetçiler den bahsediliyor. Onun içinde böyle bir ibareden yola çıkarak geleneksel cariye anlayışına prim üretmeye kalkmanın ne kadar sakat olduğunu da aslında bu ibareler gösteriyor.

vettekıynAllâh* innAllâhe kâne alâ külli şey’in Şehiyda ama ey peygamber hanımları siz hep Allah’a karşı sorumluluk bilinciyle hareket edin, çünkü Allah her şeye şahittir.

56-) İnnAllâhe ve MelâiketeHÛ yusallûne alen Nebiyy* yâ eyyühelleziyne âmenû sallû aleyhi ve sellimû tesliymâ;

Muhakkak ki Allâh ve melekleri, Nebi’ye salât eder… Ey iman edenler, siz de O’na salât (yönelin) edin ve teslimiyet ile selâm verin! (A.Hulusi)

56 – Muhakkak ki Allah ve Melâikesi Peygambere hep salât ile tekrim ederler, ey o bütün iman edenler! haydin ona teslimiyetle salât-ü selâm getirin. (Elmalı)

İnnAllâhe ve MelâiketeHÛ yusallûne alen Nebiyy şu kesin ki Allah ve O’nun melekleri peygamberi desteklerler. yâ eyyühelleziyne âmenû sallû aleyh ey iman edenler siz de onu destekleyin, siz de ona salât edin.

Dikkat buyurunuz yatra ’unessalâte, salâvate değil, salât edin. Allah ve melekleri peygambere salât ederler, onu desteklerler diye çevirmemin gerekçesini açıklamak istiyorum. Bir kere ayette bir fiili yapma emri var. Bir şeyi okuma değil bir fiil yapma emri. 3 fail var, Allah, melekler ve mü’minler. Aynı fiili yapmaya davet ediliyorlar. Ne bu? salât, salât etme.

Bu surenin 43. ayeti ile birlikte okunmalıdır bu ayet. Orada da Allah’ın mü’minlere salât ettiği, Allah ve meleklerinin Mü’minlere salât ettiği dile getiriliyor 43. ayette. Yine Bakara/157, Tevbe/99 ve 103. ayetlerinde de buy mealde ibareler bulunuyor. Bütün bu ayetleri birlikte ele almak lazım.

Salât nedir; Salât ıstılahi anlamı dua ve zaten namaz olması, namaza isim olması da duadan yola çıkarak konulmuş, çünkü namaz duanın harekete dönüşmüş biçimi. Fiili dua. Allah için dua caiz değil çünkü biz Allah’a dua ederiz. Allah nasıl salât eder. Allah dua eder diyemeyeceğimize göre. İşte burada anlaşılma problemi çözülmeye çalışılmış ve bu yüzden ilk otoriteler farklı görüşler ileri sürmüşler.

İbn. Abbas ve ona katılan Taberi bunu yuberriküne yani tebrik ederler, Allah ve melekleri peygamberi tebrik ederler. Veya bereket isterler mi diyelim. Evet tebrik ederler diye açıklamış.

Yine Süfyan-ı Servi farklı bir yorum getirmiş üçünü de ayrı ayrı tarif etmiş. Allah’ın salât etmesi; rahmet etmesi. Meleklerin salât etmesi dua etmesi demiş.

Said Bin Cübeyr rahmet ayetini okumuş, Allah’ın salât etmesi rahmetinin gazabını geçmiş olmasıdır demiş. Yani ilk otoriteler farklı farklı algılamışlar. 43. Ayette Allah ve meleklerinin duası değil, tabii ki salâtı, vahy idi. Çünkü 43. ayeti işlerken bunu söylemiştim, Allah ve melekleri mü’minlere vahiy göndererek salât etmiştir. Neden? Hemen arkasından karanlıklardan aydınlığa çıkarmak için sizi diyor. karanlıklardan aydınlığa çıkaran vahiy idi. Demek ki orada kastedilen Allah ve meleklerin salâtı vahiydir. Allah vahyi göndermiş, melekler de onun gönderdiği vahyi indirerek salât etmiştir. Bu işte Allah ve meleklerin insana olan desteğidir. İnsanoğluna olan desteğidir.

Bugün burada salât etmesi de Allah ve meleklerinin Resulallah’a desteğidir. Resulallah’ı vahiyle  desteklemesi ki hemen önceki ayetler aslında ona birer destek değil mi? Ona eziyet etmeyin, onu üzmeyin, onu üzerseniz Allah’ı üzmüş olursunuz. O size söylemeye utanıyor fakat Allah utanmaz. Allah onu destekliyor, Allah onu görüp gözetiyor,

Allah ona rakıyb oluyor ibareleri ayetleri nedir? Hep birer destektir. Yani ey müminler Allah ve melekleri vahiyle peygamberi destekliyor, siz de onu destekleyin. Zaten salât, salâ kökünden türetilen bir kelime. Salâ ise insanın boyun kökünden son kuyruk sokumuna kadar omurgaya verilen isimdir yani dik tutan desteğe verilen isimdir. İnsan desteğine salâ denilir. Salâtın etimolojik kökü de budur. Onun için peygamberimiz namazı dinin direği, yani desteği olarak nitelendirmiştir. Essalâtu imadüddiyn orta direği, çadırın orta direği gibi. Bu nedenle bizim desteğimizi istemektedir. Rabbimiz bizim de onu desteklememizi istemekte, kendisinin desteklediğini bizimde desteklememizi istiyor.

Peki biz nasıl destekleriz? Onun risalet mirasını el üstünde tutarak, Onun bize bıraktığı en büyük miras olan vahyi insanlığa ulaştırmaya devam ederek, risalet mirasına ihanet etmeyerek. Daha sonra oluşan salâvat edebiyatı kültürü bu desteğin dil ile dua biçiminde verilmesidir ki, o sadece desteğin bir kısmını ifade eder. Ama asıl ayetin ifade ettiği destek Resulallah’ın rehberliğine verilen destektir. Onun bıraktığı en büyük miras olan vahye destektir. Peygamberler miras bırakmazlar, onların bıraktığı sadece misyonlarıdır unutmayın. Onun içindir ki bir peygamberin mirasına sadakat ona verilen destek olacaktır.

ve sellimû tesliymâ ve tam bir teslimiyetle onun öğretisine, onun rehberliğine teslim olun.

Salâtta hatırlayacağız, ayetin hemen üstünde Allah melekler ve müminler ortaklaşa. Fakat selâm’a gelince iş değişti. Sadece müminlere emrediliyor selâm. Bu farkı dikkate aldığımızda bunun teslimiyet, örneklik ve rehberliğe teslim olma olduğunu anlarız. Neml/59. ayetinde de selâm aynı buradaki anlamıyla kullanılır. Onu da anti parantez ifade etmiş olayım.

57-) İnnelleziyne yü’zunAllâhe ve RasûleHU leanehümullâhu fiyd dünya vel ahireti ve eadde lehüm azâben mühiyna;

Allâh’a ve O’nun Rasûlüne eziyet edenlere gelince, Allâh onlara dünyada ve sonsuz gelecek yaşamında lânet etmiş ve onlar için aşağılayıcı bir azap hazırlamıştır. (A.Hulusi)

57 – Çünkü Allah ve Resulüne eza edenler muhakkak ki Allah onları Dünyada ve Âhirette lânetlemiş (rahmeti sahasından kovmuş) ve onlara pek hakaretli bir azâb hazırlamıştır. (Elmalı)

İnnelleziyne yü’zunAllâhe ve RasûleH Allah’ı ve Resulünü incitenlere gelince. Destek devam ediyor; leanehümullâhu fiyd dünya vel ahireti ve eadde lehüm azâben mühiyna Allah onları bu dünyada da, öte dünyada da rahmetinden mahrum edecek ve onlar için alçaltıcı bir azab hazırlayacaktır.

53. ayetle birlikte düşünülmelidir bu ayet. Varlığını insanlığa rahmet olmaya adayanın koruyucusu Allah yeter. Yani burada Allah’ın varlığını insanlığa rahmet olarak adayan nebisini Resulallah’ı nasıl koruduğu ortada.

58-) Velleziyne yü’zunel mu’miniyne vel mu’minati Bi ğayri mektesebu fekadıhtemelu bühtanen ve ismen mubiyna;

İman etmiş erkeklere ve iman etmiş kadınlara yapmadıkları şeyler (iftira) ile eziyet edenlere gelince, onlar gerçekten bir iftira ve apaçık bir vebal yüklenmişlerdir. (A.Hulusi)

58 – Mü’minîn ve mü’minâta istihkak kesp etmedikleri bir vechile ezâ edenler de şüphesiz bir bühtan (açık bir vebal) yüklenmişlerdir. (Elmalı)

Velleziyne yü’zunel mu’miniyne vel mu’minati Bi ğayri mektesebu bir de mümin erkekler ve kadınları işlemedikleri şeylerle suçlayarak eza edenler, Yani mümin erkek ve kadınlara da eza edenler var. fekadıhtemelu bühtanen ve ismen mubiyna ama şunu iyi bilsinler ki böyle yapanlar çok büyük bir iftira etmiş olurlar ve bu sayede de büyük bir günah, vebal işlemiş olurlar, yüklenmiş olurlar. Bu apaçık bir suç olur.

Kadın erkek ilişkilerinin düzenlenmesinin illeti burada ima ediliyor. Belki açıkça söyleniyor, haysiyeti korumak. Yani insanın onur ve haysiyetini muhafaza etmek. Kadın erkek ilişkilerinde vahyin getirdiği sınırların sebebi bu.

59-) Ya eyyühenNebiyyü kul liezvacike ve benatike ve nisail mu’miniyne yüdniyne aleyhinne min celabiybihinn* zâlike edna en yu’refne fela yü’zeyn* ve kânAllâhu Ğafûran Rahıyma;

Ey Nebi! Eşlerine, kızlarına ve iman etmişlerin hanımlarına de ki: “Cilbap”larını (dış elbise) giysinler… Bu, onların tanınmalarına, bu yüzden de rahatsız edilmemelerine yarar… Allâh Ğafûr’dur, Rahıym’dir. (A.Hulusi)

59 – Ey o Peygamber! Zevcelerine ve kızlarına ve mü’minlerin kadınlarına hep söyle: cilbâblarından üzerlerini sıkı örtsünler, bu onların tanınmalarına, tanınıp da eza edilmemelerine en elverişli olandır, bununla beraber Allah bir gafûr rahîm bulunuyor. (Elmalı)

Ya eyyühenNebiyy sen ey peygamberler ailesinin ferdi. kul liezvacike ve benatike ve nisail mu’miniyne yüdniyne aleyhinne min celabiybihinne eşlerine, kızlarına, bütün mü’minlerin hanımlarına toplum içine çıktıklarında üzerlerine tesettürü tam sağlayan elbiselerini almalarını söyle.

Nur/31. ayeti ile birlikte anlaşılmalıdır bu ayet. Nur suresi 31. ayeti daha önce ilgili yerde işlemiştik. O ayet özel. Bu ayet ise toplumsal tesettürle ilgilidir. Nur suresinin 31. ayeti bu ayetten önce inmiş olmak durumundadır. Çünkü onda baştan aksesuar olarak salınan örtünün göğüsleri, gerdanı da kapatması emr olunuyordu. Buradaki cilbab ise baştan ayağa bütün vücudu kapatan bir örtü olduğu ittifakla sabit. Eğer bu önce gelmiş olsaydı Nur/31 e gerek kalmazdı. Onun için Nur/31 önce gelmiş olmalıdır ki bu onu tamamlayan sosyal bir boyut katıyor tesettüre.

Örtünme fıtridir. Hz. Adem’den bahsedilirken Kur’an da cinselliğini fark edince örtünme ihtiyacını hissettiği dile getirilir. ..ve tafika yahsıfani.. (Tâhâ/121) yani başladılar cennet bahçesinin yapraklarıyla kendilerini örtmeye. Örtünmenin fıtri olduğunu gösteriyor bu da. Teşhir de, taciz de yasaktır. Yani bedenin kamuya açılması ve sergilenmesi, ya da kamuya aslında açık olmayıp özel bir güzellik olan, özel bir alan olan bedenin kamuya açılması için taciz edilmesi ikisi de yasaktır. Çünkü beden özeldir. Fakat kadın bedeni daha özeldir, çünkü kadın cinsi latiyftir, estetik bir formdur. Güzelliği temsil eder. Onun için beden kamuya açılamaz.

Bu ayet illeti, nedeni içinde bir hükümdür. Yani ayetin illeti kendi içinde yer alır. Her hüküm illetini içinde barındırmaz. Bazen illeti uzun akıl yürütmeler yoluyla, uzu çabalar yoluyla bulunur. Bazılarında ise böylesine açıkça yer alır.

zâlike edna en yu’refne fela yü’zeyn işte illet budur. İlleti kendi içindedir ki devamında da bu vardır onu okuyalım o zaman zâlike edna en yu’refne fela yü’zeyn bu onların hür ve Mü’min kadınlar olarak tanınmaları ve rahatsız edilmemeleri için daha uygundur. Burada daha uygunluğu edna, daha uygundur, belki takvaya daha uygundur şeklinde de çevrilebilir. Ama daha uygundur. Mota mot çevirisi budur.

Evet, illeti içindedir, bu da illetidir demiştik. Yukarıdaki, emrin illeti budur. Eza iffete yönelik her saldırıdır ayetteki eziyet. Değişkendir fakat tanınma. İki illet vardı eza ve tanınma. Eza edilmemeleri, eziyet edilmemeleri. Bu eziyet edilmiyor madem ilahi hüküm kalkar mı denilecekse ikincisi var tanınma. Bu kalıcıdır.

Cilbab örtünün niceliğinden çok bedeni örtme niteliğini ifade eder. Örten bir elbise olması şart, tesettür. Bu örtünme biçimi iffetsizleri simgelemeye başlarsa, herhangi bir örtünme biçimi, mesela birgün iffetsizleri, iffetsiz hanımları simgelemeye başlarsa, o örtünme biçimini terk etmek şart olur. Onun için tanınma yani arif, irfan, ma’ruf işte marifet hep aynı kökten gelir ve tanınma. Nasıl bir tanınma? Temiz olarak ve mü’min olarak tanınma, Mü’min kadının simgesi olarak görülmektedir.

Tesettür kadını korumak içindir, teşri kılınmıştır. Yani kadını korumak içindir. Neden ve nasıl? Çünkü kadın erkeklerin istismarına açılmamıştır. Kadın erkeklerle, kişiliğiyle ilişkiye girmesi, dişiliği ile ilişkiye girmemesi böyle temin edilmiştir. Kadının kişiliğinin gelişmesi için kamuya cinselliğini açmaması, daha doğrusu karşıt cinsle irtibata girdiğinde onunla kişiliği aracılığıyla ilişki kurması, dişiliği aracılığıyla ilişki kurmaması burada esas alınmıştır.

Vahiy özetle örtüye teabbüdi, ya da hukuki anlam yüklemez. Zaten ayetin sonu da bunu gösterir. ve kânAllâhu Ğafûran Rahıyma ne ki Allah zaten bağışlayıcıdır, merhamet edendir. Teabbüdi anlam yüklemez. Mesela domuz eti yasağında oldu gibi teabbüdi değildir. Veya hukuki anlam da yüklemez, mesela cinayet yasağında olduğu gibi. Fakat ahlaki anlam yükler. Onun içinde Kur’an da takva örtüsü, takva elbisesi, libas üd takva hayrulah. Takva elbisesi işin ruhudur. Tesettürse bu ruhun bedenidir. Bu ikisi birlikte olduğunda ahlaki tamamlayıcılık gerçekleşmiş olur.

İşte vahyin tesettür konusunda ki temel çıkış noktası ahlakiliktir. Bunun bir boyutu bireysel, bir boyutu toplumsal olana uzanır. Nur suresi bireysel, ahzap suresi 59. ayette toplumsal olanı temsil eder. Çünkü vahiy kadın erkek ilişkisinin kadının cinselliği, cinsel kimliğiyle değil, kadının kişiliğiyle, yani dişiliğiyle değil kişiliğiyle kurması gerektiği bir insanı ilişkiye dönüştürmeye çabalar. Bu gayrettir Kur’an ın, vahyin gayreti.

[Ek bilgi; Orijinal bir bakış açısı; BAŞ ÖRTÜSÜ GERÇEĞİ

İslam, kadına örtünme önerisinde bulunur. Ne zamana kadar? Blûğ çağına girip adet görmeye başladıktan itibaren doğurganlığının devam ettiği sürece. Sonra açabilirsiniz der. Bunun gerekçesi, kadının ve doğuracağı çocuğun atalarından gelen genetik formunun korunabilmesi içindir görüşündeyim.

Bir örnek uygulamaya işaret etmek istiyorum. Bilindiği gibi Haralarda cins at yetiştiriciliği yapılırken dişi ve erkek atların farklı cins veya karışık genlere sahip atlarla çiftleşmesine kesinlikle izin verilmez. Çünkü değerlidir, milyarlarca dolar anlamına gelir.  Ana baba kimlikleri hakkında mutlaka kayıt tutulur. Hatta kızgın oldukları dönemlerde diğer atların yanına bile bırakılmaz. Tek amaç; cins genlerinin karışmaması, bozulmaması içindir….. http://ekabirweb.blogspot.com/2012/06/basortusu-gercegi.html ]

60-) Lein lem yentehil münafikune velleziyne fiy kulubihim meradun vel murcifune fiyl Mediyneti lenuğriyenneke Bihim sümme lâ yücaviruneke fiyha illâ kaliyla;

Andolsun ki ikiyüzlüler, sağlıksız düşünenler ve Medine’deki dedikodu yayanlar eğer vazgeçmezler ise, kesinlikle seni onlara salarız… Sonra orada sana az komşuluk yapmış olurlar. (A.Hulusi)

60 – Celâlim hakkı için eğer vazgeçmezlerse o Münafıklar, kalplerinde maraz bulunanlar ve şehirde erâcif neşr eden, tahrikât yapanlar, mutlak ve muhakkak seni kendilerine musallat kılarız, sonra orada civarına pek az yanaşabilirler. (Elmalı)

Lein lem yentehil münafikune velleziyne fiy kulubihim meradun vel murcifune fiyl Mediyneh şu kesin ki eğer iki yüzlüler kalplerinde hastalık bulunanlar ve şehirde yalan haber yayarak ortalığı karıştıranlar buna bir son vermezlerse lenuğriyenneke Bihim sümme lâ yücaviruneke fiyha illâ kaliyla seni onların üzerine öyle bir salarız ki sonra kısa bir süre dışında sana komşu olarak bile orada kalamazlar. Yani bir daha kısa bir süre hariç sana komşu bile olamazlar, yurtlarını yuvalarını kaybederler.

61-) Mel’uniyne, eyne ma sükıfu ühızû ve kuttilu taktiyla;

Lânete uğramışlar olarak… Nerede bulunup ele geçirilirlerse, tutulurlar ve öldürülür de öldürülürler. (A.Hulusi)

61 – Mel’un mel’un: nerede ele geçirilirlerse tutulurlar ve öldürülürler de öldürülürler. (Elmalı)

Mel’uniyne, eyne ma sükıfu ühızû ve kuttilu taktiyla Allah’ın rahmetinden dışlanmış olarak görüldükleri yerde enselenip kesinkes öldürülürler.

[Ek bilgi; {İRCAF,(60) aslında sarsıntı mânâsına olan "recfe"den alınarak ortalığı sarsacak tahrikler yapmak demektir ki, fiilî de olur, sözlü de. Bundan dolayı yalan yanlış uydurma haberler yaymaya "ircaf" denildiği gibi, o yoldaki yalanlara da "eracif" denilir. Bunu yapanlar içinde münafıklar dahi varsa da ayrıca zikrolunması daha başkalarını da göstermiş oluyor ki Medine ve civarındaki Yahudilerdi.

Bütün bunlar akıllarını başlarına alıp bu kötü huylarından tevbe ederek bu yaptıklarından vaz geçmezlerse azamet ve şanım hakkı için mutlak ve muhakkak seni onlara musallat kılar, saldırtırım, öldürülmelerin e ve uzaklaştırılmalarına teşvik ve sevk ederim. "Sonra da senin civarına pek az yaklaşabilirler."

Elmalı’lı;- Kur’an dili }]

62-) SünnetAllâhi filleziyne halev min kabl* ve len tecide lisünnetillahi tebdiyla;

Bu, önceden geçmişler içinde de Sünnetullâh’tır… Sünnetullâh’ın değişecek alternatifi asla yoktur! (A.Hulusi)

62 – Allahın bundan evvel geçenler hakkındaki kanunu ki Allahın kanununu tebdile çare bulamazsın. (Elmalı)

SünnetAllâhi filleziyne halev min kabl Allah’ın daha öncekilere uyguladığı bir uygulamasıdır, sünnetidir, geleneğidir bu. ve len tecide lisünnetillahi tebdiyla Sen Allah’ın uygulamasında, sünnetinde, geleneğinde asla bir değişiklik bulamazsın. Yani ilahi, kevni yasalar. İster tabiata koyduğu Allah’ın yasaları olsun, ister toplumsal dönüşümün yasaları olsun isterse biraz önce tesettür ayetinde dile getirdiğimiz gibi insanın fıtratında bulunan yasalar olsun. Ki insanın fıtratında güzelliğe eğilim. Erkeğin fıtratında kadına eğilim, erkeğin fıtratında görme isteği. Kadının fıtratında ise güzelliği gösterme isteği ve bütün bunlar dikkate alınarak Allah, insan ilişkilerini sağlıklı bir zemin üzerine inşa ediyor. Zihinlerimizi inşa ediyor.

İşte bütün bunlar aslında, temelde Allah’ın varlıkların içine yerleştirdiği temel yasalara bağlı olarak geliştirilen hükümlerdir. Bunu da en iyi bilen Allah’tır, çünkü O elâ ya’lemü men halâk.. (Mülk/14) yarattığını bilmez mi? yarattığı insanın neye zaafı olduğunu, neyi kötüye kullanacağını neyi istismar edeceğini, neyin altından girip üstünden çıkarak olumlu bir imkanken olumsuza çevireceğini çok iyi bilir. Onun içinde istismar kapılarını gösterip o kapıların kapanmasını istemektedir kullarından. Bunu da kendi çıkarı için değil, yine insanın çıkarı için yapmaktadır.

[Ek bilgi; Sünnetullah hakkında geniş bilgi Ahzab/38) ayette)]

63-) Yes’elükenNasü ‘anis sa’ati, kul innema ‘ılmuha ‘indAllâh* ve ma yüdriyke lealles sa’ate tekûnü kariyba;

İnsanlar sana o saatten (ölüm) sorarlar… De ki: “Onun ilmi ancak Allâh indîndedir”… Sana bildiren nedir, belki o saat yakındır! (A.Hulusi)

63 – O nâs sana saatten soruyor, de ki: onun ilmi Allahın nezdindedir ve ne bilirsin belki o saat yakında olur. (Elmalı)

Yes’elükenNasü ‘anis sa’a insanlar sana son saat hakkında soruyorlar. kul innema ‘ılmuha ‘indAllâh Peki, bilebilir mi Resulallah? Yani insanlar ona son saati soruyorlar da Resulallah’ın bileceği bir şey mi soruyorlar? İşte cevabı böyle ver diyor; De ki onun bilgisi sadece Allah katındadır. Hani Yes’eluneke anis saati eyyane mursaha. (A’raf/187) son saatin ne zaman kopacağını sana soruyorlar sen onun ne zaman olacağını nereden bileceksin ki, nasıl bileceksin ki Olacak iş değil. Ya kıyameti hesaplamaya kalkanlara ne demeli

ve ma yüdriyke lealles sa’ate tekûnü kariyba sana kim bildirebilir ki son saat belki yakındır. Müfessir Tahir Bin Aşur’un ifade ettiği gibi belki de uzaktır. Sözün geliminden bu anlam çıkar diyor, Belki yakındır beklide uzaktır.

Hadislerin bazılarında toplumsal çözülme ve medeniyetlerin çöküşü de kıyamet olarak nitelendiriliyor. Yani son saat; bireyin son saati var, medeniyetlerin son saati var, toplumların son saati var, devletlerin son saati var ve kozmik son saat var. Kozmik kıyamet, kozmik çöküş. Onun için iç içe bir son saatler zincirinden söz etmek lazım.

64-) İnnAllâhe leanel kafiriyne ve e’adde lehüm se’ıyra;

Muhakkak ki Allâh, hakikat bilgisini inkâr edenlere lânet etmiş; onlara alevli ateşi hazırlamıştır. (A.Hulusi)

64 – Şu muhakkak ki Allah kâfirleri lânetlemiş ve onlara bir çılgın ateş hazırlamıştır. (Elmalı)

İnnAllâhe leanel kafiriyne ve e’adde lehüm se’ıyra neden böyle bir ayetler silsilesinin arkasından kıyamet geldi? Biraz önce açıklamama dayalı olarak bunu cevabı verilebilir. Eğer bir toplumda kadın erkek ilişkilerinin zemini bozulursa o toplumun son saati gelir. Yani oralardan yola çıkarak toplumsal son saati, Medeniyetlerin son saatinin nasıl geldiğini insan ilişkilerinin bozulmasından yola çıkarak anlayabilirsiniz.

İnnAllâhe leanel kafiriyne ve e’adde lehüm se’ıyra şüphe yok ki Allah inkarcıları rahmetinden mahrum etmiş ve onlar için yakıcı, daha doğrusu se’ıyr, kışkırtılmış bir ateş. Yani çılgın bir ateş, çılgınca bir ateş hazırlamıştır.

65-) Halidiyne fiyha ebeda* lâ yecidune Veliyyen ve lâ Nesıyra;

Sonsuza dek orada yaşarlar… Bir velî ve bir yardımcı da bulamazlar. (A.Hulusi)

65 – Onda muhalled kalırlar ve ne bir veliy bulabilirler ne de bir nasîr. (Elmalı)

Halidiyne fiyha ebeda onlar orada ebediyen kalacaklardır. lâ yecidune Veliyyen ve lâ Nesıyra ne bir dost, ne de bir yardımcı bulabilecekler.

66-) Yevme tükallebu vucuhühüm fiyn nari yekulune ya leytena eta’nAllâhe ve eta’ner Rasûla;

Vechlerinin (şuurlarının) o ateşe dönüşeceği (pişmanlıkla yanacakları) o süreçte: “Yazıklar olsun bize! Keşke Allâh’a itaat etseydik, keşke O Rasûl’e itaat etseydik” derler. (A.Hulusi)

66 – O gün yüzleri ateşte çevrilirken ah derler: ah ne olurdu bizler Allaha itaat edeydik, Peygambere itaat edeydik. (Elmalı)

Yevme tükallebu vucuhühüm fiyn nari yekulu ateşte yüzlerinin ters çevrildiği o gün diyecekler ki tükallebu dikkat buyurun vucuhuhü, yüzlerin ateşte ters çevrilmesi. Bu ne olabilir ki? Maskelerin eriyip yanıp dökülerek gerçek yüzlerin ortaya çıkması olmasın sakın. Bana bunu çağrıştırdı. Dünyada ki manevi durumu orada bedene dönüşmüştür. Dünyada yılan gibi bir ahlaka sahip, insanları zehirliyordu orada o manevi hali kendi cismine dönüşecek. Kimi merkep suretinde,i kimi deve suretinde. Resulallah’ın ahiretle ilgili miraç hadisinde anlattıklarını hatırlarsanız, insanın dünyadaki manevi resminin ahirette kendi bedeni olacağı gerçeğini de anlarsınız.

ya leytena eta’nAllâhe ve eta’ner Rasûla peki ne diyecekler. Hani yüzlerinin maskelerini döktüğünde ateş diyecekler ki ah..! keşke Allah’a itaat etseydik, Resule itaat etseydik.

67-) Ve kalu Rabbena inna eta’na sadetena ve küberaena feedallunes sebiyla;

Daha da dediler ki: “Rabbimiz… Muhakkak ki biz önderlerimize ve inanç büyüklerimize itaat ettik de (onlar da) bizi (Hak) yoldan saptırdılar.” (A.Hulusi)

67 – Ya Rabbena, demektedirler: doğrusu bizler beylerimize ve büyüklerimize itaat ettik de bizi yanlış yola götürdüler. (Elmalı)

Ve kalu Rabbena inna eta’na sadetena ve küberaena feedallunes sebiyl yine rabbimiz diyecekler, fakat biz ileri gelenlerimize, büyüklerimize uyduk, yöneticilerimize uyduk, liderlerimize uyduk. Sonuçta onlarda bizi yoldan saptırdı. Yani taklit ettik, kafamızı kullanmadık, birilerinin arkasına takıldık bu hale geldik.

Furkan/27-28. ayetlerini hatırlayalım ki, bir üstteki ayeti hatırlatıyor zaten;

Ve yevme ye’adduzzâlimü alâ yedeyhi yekulü ya leytenit tehaztü maar Rasûli sebiyla. (Furkan/27) o gün kişi arkasına düştüğü adamın kendisini bile kurtaramadığını görünce can sıkısından elinin kemiğine dişini geçirecek ve diyecek ki diyor; Keşke bu adamın arkasına düşmeseydik.

Ya veyleta leyteniy lem ettehız fülanen haliyla. (Furkan/28) evet, keşke Resulallah’ı takip etseydim de falanca adamı dost edinip arkasına peşine takılmasaydım. Diyecek diyor.

68-) Rabbena atihim dı’feyni minel azâbi vel’anhüm lâ’nen kebiyra;

“Rabbimiz, onlara iki misli azap ver ve onlara çok büyük bir lânetle lânet et.” (A.Hulusi)

68 – Ya Rabbena onlara azâbın iki katlısını ver ve kendilerini büyük bir lânet ile lânetle. (Elmalı)

Rabbena atihim dı’feyni minel azâbi vel’anhüm lâ’nen kebiyra Rabbimiz ne olur onlara iki kat azab ver ve onları rahmetinden tamamen dışla diyecek, yalvaracak. Yani iblisleşmeyi dua edecek, tamamen dışla onları iblisleştir diyecekler.

69-) Ya eyyühelleziyne amenû lâ tekûnu kelleziyne azev Musa feberraehullahu mimma kalu* ve kâne indAllâhi veciyha;

Ey iman edenler! Musa’ya eziyet verenler gibi olmayın! Allâh, Onu (onların) dediklerinden temize çıkardı… Allâh indînde vechini teslim etmiş idi. (A.Hulusi)

69 – Ey o bütün iman edenler! Sizler o, Musâ ya ezâ edenler gibi olmayıp, ezâ ettiler de Allah, onu onların dediklerinden tebrie etti temize çıkardı, o, Allah yanında yüzlü idi. (Elmalı)

Ya eyyühelleziyne amenû lâ tekûnu kelleziyne azev Musa ey iman edenler Musa’ya eziyet eden İsrail oğulları gibi olmayın. İlginç değerli dostlar. Yani kısaca Yahudileşmeyin ey ümmeti Muhammed. Diyor. Ümmeti Musa’da sizin gibi Müslüman idiler, fakat yoldan çıkarak Yahudileştiler. Sizde ümmeti Muhammed olarak vahyi taşımak gibi büyük bir göreve seçildiniz.

Seçilmiş olmanızı siz torpil olarak düşünüp, algılayıp da yan gelip yatıp Allah’a isyan etmeye kalkarsanız Yahudileşmiş olursunuz. Buna hakkını verin sorumluluğunuzu yerine getirin. Peygamberinize sıradan biri muamelesi yapmayın Yahudileşen İsrail oğulları gibi.

feberraehullahu mimma kalu Hatırlayın ki Allah onların ithamlarına karşılık onu temize çıkarmıştı ve kâne indAllâhi veciyha ve O Allah katında zaten hatırlı, zaten şerefli, onurlu biriydi.

70-) Ya eyyühelleziyne amenüttekullahe ve kulu kavlen sediyda;

Ey iman edenler! Allâh’tan (yaptıklarınızın sonucunu yaşatacak olan sisteminden) korunun ve sağlam söz söyleyin! (A.Hulusi)

70 – Ey o bütün iman edenler Allah dan korkun ve sağlam söz söyleyin. (Elmalı)

Ya eyyühelleziyne amenüttekullahe ve kulu kavlen sediyda Ey iman edenler Allah’a karşı sorumlu davranın ve sözü yerinde ve doğru olarak söyleyin. Daha doğrusu sözü dosdoğru, doğru yerde, doğru zamanda, doğru bir biçimde söyleyin.

Sediyd, aslında bir gediği dolduran söz, lafı gediğine koymak bizde karşılığı dilsel karşılığı. Sözün gediğini bulsun, yerini bulsun. Sözün gücü doğruluğundan kaynaklanır diyor yani.

71-) Yuslıh leküm a’maleküm ve yağfir leküm zünubeküm* ve men yutı’ıllahe ve RasûleHU fekad faze fevzen ‘azıyma;

(Ki Allâh da) sizin davranışlarınızı düzeltsin ve suçlarınızı örtsün… Kim Allâh’a ve Rasûlüne itaat ederse, gerçekten büyük bir kurtuluş ile kurtuluşa ermiştir. (A.Hulusi)

71 – Ki işinizi yoluna koysun ve günahlarınıza mağrifet buyursun, her kim de Allaha ve Resulüne itaat ederse o hakikaten büyük murada ermiştir. (Elmalı)

Yuslıh leküm a’maleküm ve yağfir leküm zünubeküm o zamanda sizin işlerinizi yoluna koyar ve günahlarınızı bağışlar Allah eğer böyle yaparsanız. ve men yutı’ıllahe ve RasûleHU fekad faze fevzen ‘azıyma her kim Allah’a ve Resulüne itaat ederse iyi bilsin ki o nihai kurtuluşa ermiş demektir. Kurtuluş tasavvurumuzu yeniden inşa ediyor. Ben kurtuldum diyenler kurtulmak nedir onu vahiyden öğrenin.

72-) İnna ‘aradnel emanete ales Semavati vel Ardı vel cibali feebeyne en yahmilneha ve eşfakne minha ve hamelehel İnsan* innehu kâne zalumen cehula;

Muhakkak ki biz o Emaneti (Esmâ şuuruyla yaşamayı), semâlara (benlik bilincine), arza (bedene) ve dağlara (organlara) önerdik de, onu yüklenmekten kaçındılar (Esmâ bileşimleri onu açığa çıkarmaya elvermedi); ve ondan korktular! Onu, İnsan (hilâfeti oluşturan Esmâ mânâlarını açığa çıkarma şuuru) yüklendi! Muhakkak ki o zâlim (hakikatini hakkıyla yaşamakta yetersiz) ve cahildir (sınırsız Esmâ’yı bilmede yetersizdir)! (A.Hulusi)

72 – Evet, biz o emaneti Göklere, Yere ve Dağlara arz ettik, onlar onu yüklenmeğe yanaşmadılar, ondan korktular da onu insan yüklendi, o cidden çok zalim, çok câhil bulunuyor. (Elmalı)

İnna ‘aradnel emanete ales Semavati vel Ardı vel cibal işin gerçeği şu. Biz akıl ve irade emanetini göklere ve yere ve dağlara sunmuştuk. İyi ile kötüyü seçme yeteneği burada emanet. Bu ayet emanet ayeti diye bilinen bu ayet Bakara/30. ayeti olan hilafet ayeti ve A’raf/172. ayeti olan misak ayetiyle birlikte okunduğu zaman anlaşılabilir.

feebeyne en yahmilneha ve eşfakne minha fakat sorumluluktan kaçıp onu üstlenmek istemediler. Yerler gökler sırtlanmadı. ve hamelehel İnsan nihayet onu insan üstlendi. Yani ey insan yükün, göklerin ve yerin taşımayacağı bir yük. Bu kadar ağır, insan olmak bu kadar ağır bir yükü taşımak demektir. Onun için gökleri ve yeri Allah senin emrine verdi, seni onun emrine vermedi. Neden? Çünkü sen irade ve akıl sahibisin, ira de ve akıl bu kadar önemli. Yerleri ve gökleri emrine boyun eğdirebilirsin bu akıl sayesinde.

innehu kâne zalumen cehula ne var ki o, yani insan da zalim ve cahil biri olup çıktı. Buradaki kâne; keynunet, yani ontolojik olarak baştan beri öyle oluşu değil sayrureti, daha sonradan bir şey yaparak başka bir şey olmayı ifade eder. Onun için insan başlangıçta emaneti aldı fakat emanete sahip çıkmayıp ihanet etti, zalim ve cahil biri olup çıktı anlamına gelir ki, İsra/27. ayetinde Kâne, yine bu anlama, sayruret anlamına kullanılır. Suyuti İtkan’nın 2. cildinin 17. sayfasında edatları işlerken kânenin sayruret anlamına da atıf yapar.

Ve lekad kerremna beniy Adem.. (İsra/70) biz ademoğluna kat kat ikram ettik, onurlu kıldık.

halaknel’İnsane fiy ahseni takviym. (Tin/4) biz insanı en güzel surette yarattık ayetleri böyle anlamamızı şart koşar. Çünkü insan doğuştan pavlus Hıristiyanlığının dediği gibi ilk günahla doğmaz, masum doğar, fakat sonradan saptırabilir.

73-) Li yu’azzibAllâhul münafikıne vel münafikati vel müşrikiyne vel müşrikâti ve yetubAllâhu alel mu’miniyne vel mu’minat* ve kânAllâhu Ğafûran Rahıyma;

Allâh, münafık erkeklerle münafık kadınları ve müşrik erkeklerle müşrik kadınları azaplandıracak; iman etmiş erkeklerle iman etmiş kadınların tövbelerini de gerçekleştirecektir… Allâh Ğafûr’dur, Rahıym’dir.(A.Hulusi)

73 – Çünkü Allah münafikîn-ü münafikate ve müşrikîn-ü müşrikâta azâb edecek, mü’minîn-ü mü’minata da Allah tevbe ile nazar buyuracak, ve Allah gafur rahîm bulunuyor. (Elmalı)

Li yu’azzibAllâhul münafikıne vel münafikati vel müşrikiyne vel müşrikât bundan dolayıdır ki Allah iki yüzlü erkeklerle kadınlara, Allah’tan başkasına ilahlık yakıştıran erkekler ve kadınlara azab edecek veya azabı kelime manasıyla, etimolojik kök anlamıyla alırsak onları kendisinden mahrum edecek, onlardan yüz çevirecek, ilişki kesecek diye de anlayabiliriz.

ve yetubAllâhu alel mu’miniyne vel mu’minat inanan erkeklerin ve kadınların tevbelerini de kabul edecek. Yani öbürlerinden yüz çevirip inanan erkekler ve kadınlara dönecek, yönelecek. ve kânAllâhu Ğafûran Rahıyma zira Allah zaten bağışlayandır, merhamet kaynağıdır.

Bu ayetle biten Ahzab suresinin en sonunda biz de diyoruz ki; Rabbimiz bizi de bu sonsuz bağışına, sonsuz merhametine nail et. O sonsuz okyanustan bizim de üstümüze rahmet boca et. Amin..!

“Ve ahiru davana enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

El Hamdu Lillahi Rabbil’Alemiyn Vesselatü Vesselâmü alâ Resulüna Muhammedin ve alâ alihi ve ashabihi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim, göğsüme genişlik ver, kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden, ki anlasınlar beni. Amin! Amin!

Değerli Kur’an dostları bugün Kur’an ülkemizin yepyeni bir sitesine daha ayak basacağız. Görmediğimiz, gezmediğimiz, bize yepyeni şeyler söyleyen, bize yep yeni tecrübeler kazandıran sokaklarına, mahallelerine, hanelerine, yani ayetlerine, cümlelerine, kelimelerine gireceğiz. O bizim, biz onun olacak, tanış olacağız,biliş olacağız, sarış olacağız.

Vahiy Allah’ın rahmetinin bir eseri olarak inmiş bir şey değil, inmeye devam eden bir şey olarak yüreğimizi bulacak. Bireysel, toplumsal, ekonomik sosyal, siyasal, maddi, manevi dertlerimize ilacı vahyin eczanesinden arayacağız. Hayatın prospektüsünü, yani kullanım kılavuzunu vahyin ışığında okuyacağız. Vahiy aydınlatacak önümüzü, rabbimizle diyalogumuz, kendimizle diyalogumuza, eşya ile, tabiatla, yerle ve gökle diyalogumuza dönüşecek. Varlık bir diyalog olacak ve biz bu diyalog zincirinde bir aktif halka olacağız.

Sebe suresi keşfedeceğimiz bu yeni site, Kur’an ın mevcut Mushaf diziminde 34. suresi. Sure adını güney Arabistan’da ki bir su medeniyeti olan ve ipek yolunun hakimi olan Sebe krallığından alır. Bu krallıktan söz eden 15 ile 20. ayetler aslında geçmişte olup bitmiş bir olaydan değil, yer yüzünde ki her iktidarı bekleyen mukadder akıbetten söz eder.

Sebe geçmiş zamanlarda yaşamış bir süper güçtür. Kendi çağının süper gücü. Sure bu adı almakla aslında dünyevi her iktidarın geçiciliğine vurgu yapar. Süper güçlük iddialarının, tarihin mutlaka tozlu yaprakları arasında bir gün unutulup gideceğini ve geriye baki kalanın Allah olduğunu insanın da Allah’a yakın olduğu oranda, Allah’la sıcak ilişkiler kurabildiği oranda kalıcı mutluluğu yakalayacağını, değilse geçici mutlulukların yerinde yeller eseceğini bu sure ile ibreti alem olarak gözler önüne serer.

Hz. Peygamber döneminde surenin bu adla anılıp anılmadığını bilmiyoruz. Fakat hadis ve tefsir kaynaklarımızda surenin anıldığı tek isim bu,

Sebe. Surenin zamanına gelince; Sure Mekki, bunda ittifak var. Aksi iddialar herhangi bir mesnede dayanmamakta. Sure inişte nüzul  sıralamasında 58. sırada yer alıyor. Lokman suresi ile zümer suresi arasında inen bir sure olarak kabul ediliyor.

Sebe 9. ayetle İsra/92. ayet arasında gerçekten açık bir irtibat var. Bu irtibat bize şunu gösterir; Sebe suresiyle İsra suresi inişte ardışık, yani zaman olarak birbirine yakın inmiş iki suredir. Buradan yola çıkarak Sebe suresinin Mekke’de ki iniş dönemini yaklaşık olarak tayin ve tespit edebiliriz ki bu da 3 dilime ayrılmış olan Mekke döneminin orta periyodunda, yani yaklaşık 7. yılla 10. yıl arasına gelen bir periyoda, belki 6. yılla 9. yıl arasına gelen bir periyoda inmiş olmalıdır.

Surenin konusu, isminden de anlaşılacağı gibi ana fikri dünyevi her iktidarın, dünyevi her servetin, her namın ve nişanın mutlaka geçici olduğu, kalıcı olanın kutsalla irtibatlı olduğu, ama dünyada verilmiş her iktidarın mutlaka bir gün gelip vadesini tamamlayacağı fikridir. Hepsi de Mekki olan Fatiha, En’am, Kehf ve Fatır sureleri gibi Sebe suresi de Hamd ile başlar. Yani Hamd’i Allah’a sonsuz övgü ve senayı telkinle başlar. Hamd ile başlaması insanoğlunun, Allah’ın verdiğinde de aldığında da bir nimete karşı hamd etme yükümlülüğünü dile getirir.

Gerçekten de şükürden farklı olarak hamd sadece nimet verilince değil alınınca da yapılandır. Çünkü o vermişti, aldığında da hamd edersiniz. Yani iktidar verince hamd edersiniz alınca da hamd edersiniz. Ama şükrü sadece verince yaparsınız. O vermişti, O aldı.

İkincisi bir daha verebilir. Onun için hamd etmek durumundasınız.

Üçüncüsü daha büyüğünü alabilirdi. Bunun için hamd etmek durumundasınız. Alınca da hamd edersiniz.

Dördüncüsü daha küçüğünü alıp, daha büyüğünü verebilir. Yani büyüğünü vermek için küçüğünü almış olabilir. Onun için hamd etmelisiniz.

Beşincisi sizin için onun verilmesi mi yoksa alınması mı hayırlı bunu bilemeyebilir siniz. Parçayı görürsünüz fakat bütünü görmediğiniz için o parçanın elinizde olması mı, yoksa çıkması mı sizin ebedi mutluluğunuz için hayırlıdır bunu gerçek anlamda bilen tek zat Allah’tır. İşte onun için hamd edersiniz. Yani sure bütün bu şeyleri anlatmak için hamdle başlar ve ardından şirki reddeden ayetle devam eder.

Şirki ret, kula kulluğu redir. Çünkü Allah’a ait bir vasfı, bir niteliği, bir özelliği Allah dışında bir varlığa yakıştırmak, onun karşısında insanın nesneleşmesidir. İnsanın onun karşısında onuruna, şerefine, haysiyetine yönelik bir azaltma operasyonudur. Şirk bunun için Allah’a karşı zulüm değil, insanın kendisine karşı yaptığı bir zulümdür. Ve kula kullukla sonuçlanan her türlü süreç şirktir. İşte bunun için şirki reddeden bir ayetle girer konuya sure. Ve arkasından tevhide davet eder.

Tevhid; öz olarak varlığın amaçlı ve anlamlılığı demektir. Tabii ki bu da varlığın, varlık zincirini oluşturan her bir halkanın kendi arasında ki bağlantı ve bağıntıya delalet eder. çünkü tevhid her şeyin her şeyle bağlantısı ve her şeyin bir şeyle bağlantısıdır. Bu anlamda tevhid Allah’ın varlık üzerinde ki müdahalesine iman etmedir. Varlığın Allah’tan bağımsız olmadığını görmek bilmek ve inanmaktır.

9. ayet göğün ve yerin bilgisinin görünenle sınırlı olmadığını görünmeyenin daha fazla olduğunu ifade eder. Yani tevhid aslında bizi varlığın bize açılan ve açılmayan iki kapısı önüne getirip bırakır. O kapının önünde bize şunu söyler; 5 duyu ile yetinme ey insan. Aklı kullan kabuğu aş, bilgiyi ara. Açık kapıdan gir açılmamış kapıyı vur. Ola ki hakkını verirsen, doğru tıklatırsan, emek sarf edersen, açılmış olanı iyi kullanırsan, açılmamış olanda önüne serilebilir.

Bu bilgi iktidar ve ihtişam getirir. Elbette bilginin kendisi sahici Krallıktır ve her Krallık bilgiyle gelir. Ama yaratılışın amacına uygun kullanılabilir bu iktidar, aykırı da kullanılabilir. İşte 10 ve 14. ayetler arasında Davud ve Süleyman AS. örnekleri yaratılışın amacına uygun olarak kullanılan iktidara verilen iki örnektir. Ve tabii ki 15 – 21. ayetler arasındaki de Sebe medeniyeti, uygarlığı gibi yaratılışın amacına aykırı kullanılan bir iktidarın, bir görkemin, bir refahın, o refahın kullanıcıları tarafından nasıl elden çıkarıldığı, nasıl bir belaya dönüştüğü ve nasıl yok olduğunun örneği, ama daha doğru bir ifade ile ibreti dile getirilir. Fakat yasa bellidir. İster Davud’un ve Süleyman’ın Adalet ve hikmet devleti, ister Sebe Krallarının kudret ve saltanat devleti olsun. Hepsinin de akıbeti ortaktır. Dünyevi her iktidar geçicidir. Kalıcı olan Allah’ın mutlak iktidarıdır. Bütün bu örnek ve ibretlerin sonucunda ortak ders budur.

Kalıcı iktidar Allah bilinciyle elde edilir. Ayetler bizi bu noktaya getirir sure boyunca ve sonuçta şu gerçeği, hepimizi titretmesi gereken şu muhteşem gerçeğin önüne getirip bırakır.

Kul innema e’ızuküm Bi vahıdetin, en tekumu Lillâhi mesna ve fürada.. (46) size bir tek şey tavsiye edeceğim de. De ki; Ey tüm insanlık size bir tek şey tavsiye edeceğim; İster başkalarıyla birlikte olun, ister yalnız başınıza olun Allah’ın huzurunda bulunduğunuzu asla, ama asla unutmayın. Allah’ın huzurunda bulunmak, işte insana ebedi mutluluk bilincini tattıracak olan şey budur. Allah’ın huzurunda bulunduğu bilinci. İnsan esas duruşunu, klas duruşunu u bilinç sayesinde edinir. Eğer sürekli Allah’ın huzurunda bulunduğu bilincini kaybetmezse o zaman sadece Allah karşısındaki haddini bilmiş olmaz. Eşya, servet, iktidar dünya karşısındaki kadrü kıymetini de bilmiş olur.

Bunu bilmek insana neyi getirir? En büyük şeyi; Kula kul olmamayı. Dünyaya kul olmamayı, eşyaya kul olmamayı getirir. Kendini bilmeyi getirir, daha ne getirsin ki. Eğer biri kendini biliyorsa onun elde ettiği sahici iktidarı hangi güç, hangi kudret, hangi silah elinden alabilir ki, onu kim korkutabilir ki. Kendini bilen rabbini bilir, Kendini ve rabbini bilen Allah’ın rızasından ve cennetten aşağısına gitmez. Dolayısıyla ucuza gitmez. Onun için Allah’tan başka kimse ona değer biçemez, fiyat biçemez. Allah’tan başka kimsenin kendisine değer biçemeyeceği biri olmak yer yüzünde, şu fani dünyada insanoğlunun olabileceği en yüksek yerde olmaktır.

İşte bu sure bunu verir ve bu ayetin önüne getirip insanı bırakır. Şimdi bu girizgâhtan sonra Sebe suresine geçebiliriz.

BismillahirRahmanirRahıym

1-) ElHamdu Lillâhilleziy lehu ma fiys Semavati ve ma fiyl Ardı ve lehül Hamdu fiyl ahireti, ve “HU”vel Hakiymül Habiyr;

Hamd, semâlarda (bilinç mertebeleri) ve arzda (beden) ne varsa kendisi için olan Allâh’a aittir! Sonsuz gelecek yaşamda dahi Hamd O’na aittir! “HÛ”; Hakiym’dir, Habiyr’dir. (A.Hulusi)

01 – Hamd o Allah’ındır ki Göklerde ne var, Yerde ne varsa hep onun, Âhirette de hamd onun, ve o öyle hakîm öyle habîr ki: (Elmalı)

ElHamdu Lillâhilleziy lehu ma fiys Semavati ve ma fiyl Ard rahman, rahim Allah adına. Hamd tümüyle, her çeşidiyle, bütünüyle göklerde ve yerde var olan her şeyin gerçek sahibi Allah’a mahsustur.

Girizgâhta Kur’an da hamd ile başlayan 5 sureden biri olduğunu söylemiştim bu surenin. Hamdin şükürden farklı olan yanlarına değinmiştim. Sadece verilince değil, o nimet elden alınınca da hamd edilir demiş ve bunun beş gerekçesini saymıştım. Burada Hamd ile girmemizi telkin eden bu sure aslında bizim hamd etmemiz gereken en büyük nimetin Allah’ın insanoğluna tenezzül buyurup vahyini indirmesi olduğunu ima eder.

Vahiy ilahi rahmetin bir eseri. Rabbimiz insanoğluna tenezzül buyurmuştur. Verdiği akıl ve irade aslında yeterdi İnsanoğlunun bir mazereti de kalmamıştı. Fakat O’nun insanoğluna olan sevgi şefkat ve merhametinin büyüklüğüne bakınız ki; Akıl verdim yetmez mi, irade verdim yetmez mi demedi, bir de vahiy verdi. Ve sadece tek bir vahiy değil, ardı ardına defaatle vahiy ile insanlığı uyardı, peygamberler gönderdi. İşte bu Allah’ın insana olan büyük sevgisinin nişanesidir ve biz bunun için insanlık olarak rabbimize özel olarak hamd etme makamındayız. Bizi kale aldığı için, bize tenezzül buyurduğu için. O’nun bize değil, bizim O’na ihtiyacımız olduğu halde bizim yakamızı bırakmadığı için. Bizi kendi halimize bırakmadığı için. Eğer bizi bize bıraksaydı kesinlikle bizi benliğimizin eline bırakmış olur, dolayısıyla kendi kendimizi beş paralık etmeye bırakmış olurdu. Ama O buna izin vermedi, bunun içinde O’na hamd etmek durumundayız. Adeta insana şunu söyledi; İnsan o kadar kıymetli ki, o kadar değerli ki mahlukat içinde, yaratıklar içinde, insanı kendisine bile bırakmaya gelmez. Bize verdiği mesaj buydu. Bu mesajı alan herkes gibi biz de O’na sonsuzca hamd ederek başlıyoruz.

ve lehül Hamdu fiyl ahireh öteki alemde de hamd, övgü, sena sadece O’na mahsustur. İlginçtir Ahirette ibadetin olmadığını biliyoruz, ibadet dünyadadır. Fakat ahirette bir şeyin olduğunu devam ettiğini öğrenmiş bulunuyoruz. Hamd. Gerçekten de Hamd devam edecek. Kur’an ın ifadesi ile,

“ve ahıru da’vahüm enil Hamdu Lillâhi Rabbil alemiyn.” (Yunus/10) Onların davaların en sonu, yani tekamüllerini tamamlayıp insanoğlunun en mükemmel hali güzelliğin en mükemmel hali, olan cennetle buluşunca; Elhamdülillah diyecekler.

Yine bir başka ayet Ve kalül Hamdu Lillâhilleziy ezhebe ‘annelhazen. (Fâtır/34) evet, cennete giren o nasipli, o kurtulmuş, o ebedi mutluluğu yakalamış güzel kullar şöyle diyecekler. Hüznü, kederi, sıkıntıyı, belayı bizden ebediyen kaldıran Allah’a sonsuzca hamd olsun. Gerçekten de cennet hüznün olmadığı bir mekan. Mekan üstü bir mekan, mekan ötesi bir mekan. Buradan şu çıkar; Dünya hiçbir zaman cennet olmayacaktır. Cenneti dünyaya taşımaya, ya da cenneti dünyada yaşamak istercesine sıkıntısız, dertsiz, acısız, elemsiz, kedersiz bir hayat arayışı tek kelimeyle ütopyadır, düştür ve bu düş dünyada Gerçekleşmeyecektir. Dünya bu anlamda intihan mahallidir. Eğer imtihan alanında sınav yoksa bu hiçte hayra alamet olmayacaktır.

Yine bir başka ayet; ve kalül hamdü Lillâhilleziy hedana lihaza ve ma künna li nehtediye levla en hedanAllâh (A’raf/43) Evet, cennete girenlerin söyleyeceği ifade edilen bir çok sözden birini de bu ayet beyan ediyor. Onlar öyle diyecekler; Hamd olsun O Allah’a ki bizi bugün cennete yöneltti. Sonu cennete açılan bir yola koydu bizi. İşte bunun için O’na sonsuzca hamd olsun. Eğer O bize doğru yolu göstermemiş olsaydı biz bugün burada olmayacaktık. Derler, itiraf ederler. Yani özetle ahirette de hamd devam edecek.

ve “HU”vel Hakiymül Habiyr zira yalnız O’dur mutlak hikmet sahibi olan ve yalnız O’dur her şeyden haberdar bulunan. Aktif Allah tasavvurunu ifşa ediyor ayetin bu son isimleri.

Hakiym Allah; Anlamsızlığı rettir aslında bu. Çünkü bir şeyin hikmeti olmak, anlamı olmaktır. Hikmetsiz iş yapmak, anlamsız ve amaçsız iş yapmaktır. Ve varlığın bir numaralı yasası anlamlılık ve amaçlılıktır. Bu yer çekimi yasasından daha istisnasızdır. Bu cazibe yasasından daha istisnasızdır. Bildiğiniz her türlü yasadan daha büyük ve kapsamlıdır bu. Varlığın anlamlı ve amaçlılığı. Hiçbir istisnası yoktur. Anlamsız ve amaçsız bir tek varlık yoktur.

Bu anlamda eğer çok basit gibi gördüğümüz her şeyin bile bir amacı ve anlamı varsa, mahlukat içinde çok müstesna ve seçkin bir yere sahip olan insanın anlam ve amacı olmasın mı? Peki anlam ve amacı olan insan kendi elleriyle anlamı ve amacını yok ediyorsa bunun getireceği bir vebal, bir sorumluluk, bir yükümlülük olmasın mı? Bunun bir cezası olmasın mı? Evet, Hakiym ismi bize bunları hatırlatıyor.

Habiyr ismine gelelim. O da aracılığı ret. İnsan Allah  ilişkisinde, insan – Allah diyalogunda herhangi bir aracının araya sokulup ta uzak bir Allah’mış gibi muamele edilmesini ret içindir bu isim. İşte vahyin ilk muhatabı olan inkarcıların problemi buydu. Uzak bir Allah tasavvuruna sahip olanlar, O’na bildirmek için bir takım varlıkları aracı olarak ilan ediyorlardı ki bu Allah tasavvurunda ki yamulmadır.

2-) Ya’lemu ma yelicü fiyl Ardı ve ma yahrucü minha ve ma yenzilü mines Semai ve ma ya’rucü fiyha* ve HUver Rahıymul Ğafûr;

Arza (bedene – yeryüzüne) gireni ve ondan çıkanı; semâdan inzâl olanı (bilinçten açığa çıkanı) ve ondaki (boyutsal yükselişi) urûc edeni bilir… “HÛ”; Rahıym’dir, Ğafûr’dur. (A.Hulusi)

02 – Yere ne giriyor ve ondan ne çıkıyor, Gökten ne iniyor ve ona ne çıkıyor hepsini bilir, hem o, öyle rahîm, öyle ğafûr. (Elmalı)

Ya’lemu ma yelicü fiyl Ardı ve ma yahrucü minha ve ma yenzilü mines Semai ve ma ya’rucü fiyha toprağa giren ve oradan çıkan her şey, yine gökten inen ve oraya yükselen her şeyi O bilir. Maddi manevi uruç ve nüzul, Ref ve hubud, iniş ve çıkış, geliş ve gidiş, organik ve inorganik her türlü oluşum ve çözülüş, oluş ve bozuluş. Toprağa düşen bir çekirdek, çekirdeğin ağaca dönüşmesi, ağaçtan düşen bir meyve, meyvenin toprak olması, yeniden tohuma durması yeniden büyümesi ve bu müthiş dönüş, bu müthiş seremoni İşte bu.

Varlığın kendi içinde ki muhteşem dönüşümü ve bütün bunların sadece maddeden değil aynı zamanda manevi bir boyuta da sahip olması. İnen vahiy, çıkan ibadet. İnsandan yükselen dua, Allah’tan ona inen icabet. çıkan can, inen ölüm. İşte bütün bu ilahi link, ve bu linkin sürekli, deveran etmesi. Aslında varlık nedir deseniz, iniş ve çıkıştır. Yükseliş ve iniştir. Dua ve vahiydir. İbadet ve nüzûldür. Çoğaltın gitsin derim. Bu manada varlık diyalogdur. Diyalog, yani mutlak varlığın mukayyet varlığa yönelmesi, Allah’ın mahlukata ve mahlukatın bu yönelişe cevap vermesidir.

Gül açarak verir bu cevabı, insan kulluk ederek, su akarak, bulut yağmura dönüşerek verir bu cevabı. Her şey kendi dilince verir ve bu cevaba Kur’an tespih der. Varlığın konulduğu yerde görevini yapması. Yani ilahi nüzule kendi dilince tesbih ve hamd etmesidir. İşte burada da bu dile getiriliyor.

 ve HUver Rahıymul Ğafûr ne ki merhametin kaynağı olan da, bağışlaması sınırsız olan da yine O dur. Rahmet ve bağış nihai belirleyicidir işte burada olduğu gibi. Hamdin karşılığı rahmet, tevbenin karşılığı ise ğufran, yani bağıştır. Burada insanoğluna özelde hatırlatılan yere giren ve yerden çıkan, göğe yükselen ve gökten ineni bilir, belki özel olarak şudur; eylemleriniz göğe yükselen, bu eylemlere karşılık Allah’ın yarattıkları da yere inendir. Yani ey insanoğlu gökten inen takdiri, göğe çıkan eylemin belirliyor. Doğru eylemler ortaya koy, doğru mektuplar gönder ki, o mektuplara sevineceğin cevaplar alasın. Rabbine doğru eylemlerle niyazda bulunki onlara sevineceğin karşılıklar alasın. Belki çıkan ve ineni çok özel bağlamda insan eylemi ile sınırlı olarak öyle anlarız ki Miraç hadislerinden birinde de Resulallah Cibril’e şöyle soruyordu;

- Ya Cibril bu çıkan ne? Bu inen ne?

- Ya Muhammed bu çıkan insanlığın eylemleri, bu inen de o eylemlere anında yaratılan karşılıklar. Diyordu.

Onun için bu çıkan ve inenin sonunda ve HUver Rahıymul Ğafûr diye bitmesi Allah’ın çıkanların çirkinliğine rağmen yine de insanoğlundan rahmet ve bağışını esirgemeyeceğinin bir ifadesi.

3-) Ve kalelleziyne keferu lâ te’tiynes sa’atü, kul bela ve Rabbiy lete’tiyenneküm ‘Alimil ğayb* lâ ya’zübü anhü miskalü zerretin fiys Semavati ve lâ fiyl Ardı ve lâ asğaru min zâlike ve lâ ekberu illâ fiy Kitabin mubiyn;

Hakikat bilgisini inkâr edenler: “O saat (ölümle hakikati fark etmek) bize gelmeyecek” dediler… De ki: “Hayır, gaybı bilen Rabbime yemin ederim ki elbette size gelecektir! Semâlarda ve arzda zerre ağırlığınca bir şey dahi O’ndan gizli kalmaz! (Hatta) ondan daha küçük ve daha büyük (ne varsa o da) Kitab-ı Mubiyn’dedir (apaçık kitap olan fiiller âleminde).” (A.Hulusi)

03 – Küfredenler ise «bize o saat gelmez» dediler, de ki hayır, rabbim hakkı için o size behemehal gelecek, gaybı bilen rabbim ki ondan Göklerde ve Yerde zerre miktarı bir şey kaçmaz, ne ondan daha küçüğü, ne de daha büyüğü, hepsi mutlak bir «kitabı mübîn» dedir. (Elmalı)

Ve kalelleziyne keferu lâ te’tiynes sa’ah küfürde direnenler kıyamet saati asla gelip de bizi bulamaz, bulmayacak dediler.

Ya tabiata tanrılık atfı, ya da insanı sıradan bir canlıya indirgeyerek tüm değer ve anlamından soyutlanması. Budur aslında. Yani ölümden sonra bir hayatın olmadığını iddia etmek, insanın değerine hiçbir şey kazandırmaz, aksine insanı sıradan bir canlı derecesine indirir. Yani bir solucan, bir böcek, bir haşarat, bir sinek derecesine, insan canlılarla canı paylaşır. Eşya ile fiziki varlığını paylaşır. Ama paylaşmadığı ve kendine ait bir ruhu var Akıl işte onun bir ışığı, yansıması, bir iradesi var. İradeli ve akıllı bir varlık olan insanı siz nasıl sineklerle aynı akıbete indirgersiniz. Onun için ahireti inkar, insanın kendi değer ve şerefine yaptığı en büyük hakarettir.

kul bela ve Rabbiy lete’tiyenneküm de ki hayır rabbime and olsun ki o mutlaka gelip sizi bulacaktır. Mutlaka ölüm gelip sizi bulacaktır, mutlaka bir gün dirilecek ve yaptıklarınızın hesabını sorulacağı bir gün gelecektir. ‘Alimil ğayb O idraki aşan hakikatleri de bilendir.

Bu böyle de okunur, ğalimil ğayb yani rabbinin sıfatı olarak da okunur. Ki elimizde ki Mushaf bu okuyuşa göre tercihte bulunmuş. Bu manayı alırsak, bu okuyuşu esas alırsak o zaman insan idrakini aşan, her şeyi bilen Rabbim hakkına, rabbime and olsun ki o gün mutlaka gelecektir manasına kavuşur.

lâ ya’zübü anhü miskalü zerretin fiys Semavati ve lâ fiyl Ard göklerde ve yerde zerre kadar bir şey bile O’nun bilgisinden, Allah’ın ilminden kaçıp kurtulamaz. Asla gayb olamaz. Yani gayb, insan içindir, Allah için değil. İdrakinizi aşan gerçeklikler vardır, fakat bu gerçeklikler Allah’a ayandır. Siz parçayı görüyorsunuz ama O bütünü görüyor. Onun için O’nsuz yapamazsınız ve sizin doğru bildiğiniz öyle şeyler vardır ki bütünü gören onun yanlış olduğunu bilir. Onun için parçanın nerede durması gerektiği konusunda son görüş Allah’tan alacağınız görüştür. O nedenle rabbiniz olmadan yapamazsınız, O’nun yardımı olmadan, yol göstermesi olmadan, hidayeti olmadan doğruyu ve yanlığı ayıramazsınız.

ve lâ asğaru min zâlike ve lâ ekberu illâ fiy Kitabin mubiyn ister bundan daha küçük olsun, ister daha büyük hepsi apaçık bir fermanda bir bir kayıtlıdır.

Bu ayetin son cümlesi insanın hesap vermekten kaçamayacağını ifade ediyor aslında. İlahi denetimin mutlaklığına atıf yapıyor. İlahi bilginin mutlaklığına atıf yapıyor. Yani, ey insanoğlu böyle bir rabbin denetiminden kaçınacağını mı sanıyorsun. Ahirete inanmaman aslında senin içinde büyük bir kayıp bunu bilirsin. Yani insanın kendi akıbetine toprak değeri biçmesi, öncelikle kendine yönelik bir tehdittir, kendine yönelik bir aşağılamadır. Fakat bunu niçin yapar insanoğlu? Belli, sorumluluktan kaçmak için, hesaptan kaçmak için. Neden hesaptan kaçar? Hesabını verecek bir hayatı yaşamak istemez.

Evet bu aslında insanoğlunun adam olmaktan kaçmasıyla eşdeğerdir. Kendinden kaçmasıyla eş değerdir. Kendine yabancılaşma böyle bir sürecin sonunda gelir. Kendine yabancılaşan kendisiyle nasıl barışık olabilir. Kendisiyle barışık ve tanışık olmayan, kiminle barışık olabilir.

4-) Liyecziyelleziyne amenû ve amilussalihat* ülaike lehüm mağfiretün ve rizkun keriym;

İman edip imanının gereğini uygulayanları cezalandırması içindir (bu)! İşte onlar için mağfiret ve kerîm yaşam gıdası vardır. (A.Hulusi)

04 – çünkü iman edip iyi ameller işleyenlere mükâfat verecek, işte onlar için bir mağrifet ve bir «rızkı kerîm» var. (Elmalı)

Liyecziyelleziyne amenû ve amilussalihat bunu niçin böyle yaptı Allah; Ki böylece O iman eden ve salih amel işleyenleri ödüllendirecektir. Yani Ahiretin varlığının sebebi burada açıklanıyor. Ahiretin varlığı kısaca adalet içindir. Eğer ilahi adalet diye bir şey varsa, var olacaksa, ahiret var olmak zorundadır. Ki suyu getirenle testiyi kıran bir tutulmasın. Böyle bir dünya suyu getirenle testiyi kıranın bir tutulduğu bir dünya, iyi ve kötünün, güzel ve çirkinin, doğru ve yanlışın, hak ve batılın farkı kalır mıydı. Bunların farkının kalmadığı bir dünyada iyi olmanın gerekçesi ne olabilirdi. O zaman ahlaki davranışın zemini olur muydu.

ülaike lehüm mağfiretün ve rizkun keriym işte böylelerini tarifsiz bir rızık. Buradaki rizkun kelimesinde ki nekiralık, yani belirsizlik, onun tarifsiz, hatta limitsiz bir rızık olduğunu gösterir. Yani sınırsız bir rızık ve tarifsiz bir bağış. Yani akıl fikir ermez genişlikte bir bağış beklemektedir.

5-) Velleziyne se’av fiy âyâtiNA mu’aciziyne ülaike lehüm azâbü min riczin eliym;

İşaretlerimizi geçersiz kılmak için koşuşturanlara gelince, işte onlar için riczten (pislik, vehim) kaynaklanan feci bir azap vardır! (A.Hulusi)

05 – Âyetlerimizi hükümsüz bırakmak için yarışanlar, onlar için de pislikten öyle bir azâb var ki elîm. (Elmalı)

Velleziyne se’av fiy âyâtiNA mu’aciziyn ama mesajlarımızı amacından mahrum bırakmak için çaba gösterenler, onlara gelince, yani mu’aciziyn aciz bırakmak. Bu sanırım amaçla ilgili bir şey olsa gerek. Allah’ın vahyini amacından aciz bırakmak, amacından uzaklaştırmak. Vahyin amacı nedir? Hayatın yeniden inşasında insana kılavuzluk etmek. İnsanın aklını, tasavvurunu şahsiyetini inşa etmek. Bu inşadan vahyi mahrum bırakmak, onu amacından mahrum etmektir.

Onlara gelince ülaike lehüm azâbü min riczin eliym işte böylelerini de bu çirkinlikten dolayı acıklı bir azab beklemektedir. Acıklı bir azab.

Vahyi amacından mahrum bırakmak isteyenleri, ki bırakanları diyemeyeceğiz çünkü buna güçleri yetmez. Ama buna çaba gösterenler aslında insanı mutluluğundan mahrum edenlerdir. Bunun anlamı bu. Allah insan diyalogunu kesmenin vebalini düşünebiliyor musunuz. Allah ile insanın diyalogu kesilirse, bağlantısı koparsa bundan kimin ne çıkarı olur, buna kim sevinir, niçin sevinir, niye sevinir hiç düşündünüz mü? Bir düşünün.

Burada azab kelime anlamına yönelerek terk etmek, mahrum bırakmak anlamına yakın bir anlam taşıyor olsa gerek ki zaten mahrum bırakılan, yani vahyi amacından mahrum bırakmaya çaba gösteren vahiyden ve hidayetten mahrum bırakılır. Bu da bir azabdır, hem de azabın en büyüğü dünyada ki azabın en büyüğü.

6-) Ve yeralleziyne utül ılmelleziy ünzile ileyke min Rabbike “HU”vel Hakka, ve yehdiy ila sıratıl ‘Aziyzil Hamiyd;

Kendilerine ilim verilenler, Rabbinden sana inzâl olunanın Hakk’ın ta kendisi olduğunu ve Aziyz, Hamiyd’in, Hakikatine erdirme yoluna yönlendirdiğini görürler. (A.Hulusi)

06 – Kendilerine ilim verilmiş olanlar ise sana rabbinden indirileni görüyorlar ki o mahzâ hak, ve o izzetine nihayet olmayan sahip ham din yolunu gösteriyor. (Elmalı)

Ve yeralleziyne utül ılmelleziy ünzile ileyke min Rabbike “HU”vel Hakk ama bilginin amacını kavrama yeteneği ile donatılmış olanlar. Yani ‘Utül ilm, sadece bilgi sahipleri diye çevirmek yerine bilginin amacını kavrama yeteneği ki zaten ‘ılm bu manada veri ve data anlamına gelmez, malumat anlamına gelmez. Veriyi datayı, malumatı hikmete çeviren dönüştüren kişi bilgiye sahiptir. ‘ılm bu manada alametten gelir, ‘ılm bilginin maksat ve illetini kavramış insan alimdir bu anlamda.

Evet bu yetenekle donatılmış olanlar rabbinden sana indirilmiş olanın hakikatin ta kendisi olduğunu görmektedirler. “HU”vel Hakk gerçeğin ta kendisi olduğunu ancak bilginin maksadını kavrayanlar görür. El Hakk amaçlılığa atıf, gerçek amaç, vahyin gerçek amacı,varlığın gerçek amacı, yaratılışın gerçek amacı, her şeyin gerçek amacına bir atıf burada.

ve yehdiy ila sıratıl ‘Aziyzil Hamiyd ve o yüceler yücesi, O tüm övgülere layık olanın yolun yönelteceğini de bilir bilen biri. Vahyin böyle bir yöneltici misyonu olduğunu da bilir. Doğru yola yöneltenin vahiy olduğunu, vahyin amacının bu olduğunu da çok iyi bilir.

Sırat-ı Müstakıym bu işte vahiy yol haritası. İnsanın hayatı kullanım kılavuzu. Hayatınızı nasıl kullanacaksınız, hayat size verilmiş bir imkan. Bu imkanı eğer kötü kullanırsanız, bir daha kullanamayacaksınız. Bir tek imkan eğer kötü kullanırsanız, size tanınmış bir imkanı heba edeceksiniz iflas edeceksiniz. Kötü kullanmayalım diye bir tek açılmış bu krediyi doğru kullanalım diye verilmiş bir kullanım kılavuzudur vahiy.

7-) Ve kalelleziyne keferu hel nedüllüküm alâ racülin yünebbiüküm izâ muzzıktum külle mümezzekın, inneküm lefiy halkın cediyd;

Hakikat bilgisini inkâr edenler dedi ki: “Unufak toz olduktan sonra, kesinlikle siz yeni bir yaratılışta olursunuz, diyerek Nebilik iddia eden bir adamı size gösterelim mi?” (A.Hulusi)

07 – Böyle iken o küfredenler şöyle dediler: size bir adam gösterelim mi ki tamamen didik didik didiklendiğiniz vakit muhakkak siz, yeni bir hilkat içinde bulunacaksınız diye size Peygamberlik ediyor? (Elmalı)

Ve kalelleziyne keferu hel nedüllüküm alâ racülin yünebbiüküm izâ muzzıktum külle mümezzekın, inneküm lefiy halkın cediyd öte yanda inkara saplanmış olanlar yandaşlarına, dostlarına, arkadaşlarına derler ki; siz param parça olup dağıldıktan, toz toprağa bulandıktan, kemikleriniz ufalandıktan sonra size yeniden yaratılacağınızı haber veren bir adam gösterelim mi. Sanki çok garip bir şeymiş gibi polemik yapmaya kalkarlar. Yani çok önemli bir şeyi haber verecekmiş havası içerisinde aslında gülünç olurlar. Kendi değerlerini yok eden, kendi değerlerini beş paralık eden, öldükten sonra dirilmeme düşüncesinin prim yapacağı gibi bir saflık, bir zavallılık içerisindedirler.

Eftera alellahi keziben em Bihi cinnetün, belilleziyne lâ yu’minune Bil ahireti fiyl azâbi ved dalâlil be’ıyd;

“(Acaba o adam) Allâh’a atfen bir yalan mı uydurdu yoksa onda bir cinnet mi söz konusu?” (dediler)… Tam tersine, sonsuz gelecek yaşamlarına iman etmeyenler, azap ve (hakikatten) uzak düşmüş bir sapma içindedirler. (A.Hulusi)

08 – Bir yalanı Allaha iftira etmekte mi? Yoksa kendisinde bir cinnet mi var? Hayır doğrusu o Âhirete inanmayanlar uzak bir dalâletle azâb içindeler. (Elmalı)

Eftera alellahi keziben em Bihi cinne ve devam ederler o tipler o uydurduğu yalanı Allah’a isnat mı etti, yoksa cinnet mi geçirdi. belilleziyne lâ yu’minune Bil ahireti fiyl azâbi ved dalâlil be’ıyd hayır, asıl ahirete inanmayanlar can yakıcı bir terk edilmişliğe. Azabı kelime anlamı olarak terk edilmişlik olarak çevirmem burada daha uygun olsa gerek, çünkü dalâl dünyada anlamlıdır ahirette sapmadan söz edilemez. Sapmak dünyada, daha hayatta iken anlamlı bir şey. Onun için buradaki ‘azab da mutlaka dünyada, Elmalılı üstadımızın da isabetle ifade buyurduğu gibi vicdan azabının en maksimum olanına tekabül etse gerektir ki zaten bu ‘azab aynı zamanda vahye sırt dönmüş bir ferdin, ya da toplumun akıbetini bekleyen ahlaki çözülme, çürüme ve yıkılmadır ki bu sureye adını veren Sebe uygarlığı da zaten bu ibret olarak nakledildi.

Onlar işte can yakıcı bir terk edilmişliğe ve en uç noktada bir sapıklığa ved dalâlil be’ıyd en uç noktada bir sapıklığa mahkum olacaklar.

9-) Efelem yerav ila ma beyne eydiyhim ve ma halfehüm mines Semai vel Ard* in neşe’ nahsif Bihimül Arda ev nüskıt aleyhim kisefen mines Sema’* inne fiy zâlike leayeten likülli abdin müniyb;

Önlerinde ve arkalarında (gelecekte ve geçmişte), semâdan ve arzdan (bilinç ve bedenen) neler olduğunu görmediler mi? Eğer dilesek onları arza batırırız (bedensellikte boğarız Esmâ’mızdan açığa çıkan bir şekilde) yahut üzerlerine semâdan parçalar düşürürüz (düşüncelerini alt – üst ederiz)! Muhakkak ki bunda (hakikatine) yönelen her kul için elbette bir işaret vardır. (A.Hulusi)

09 – Ya Gökten ve Yerden önlerindekine ve arkalarındakine bir bakmazlar mı? Dilersek kendilerini Yere geçiriveririz, yahut Gökten üzerlerine parçalar düşürüveririz hakikaten onda inâbe edecek (hakka gönül verecek) bir kul için şüphesiz bir âyet vardır. (Elmalı)

Efelem yerav ila ma beyne eydiyhim ve ma halfehüm mines Semai vel Ard onlar yerden ve gökten ne kadarını önlerine serdiğimize, ne kadarını da kendilerinden gizlediğimize de bakmazlar mı.

Pozitivist ve rasyonalist yaklaşımları ret. Aslında bu ibareyi şöyle de belki çevirebiliriz. Efelem yerav, onlar görmezler mi ila ma beyne eydiyhim ve ma halfehüm mines Semai vel Ard gökten ve yerden önlerine ve arkalarına koyduğumuz, yani 5 duyu ile kavradıkları ve kavrayamadıkları şeyleri görmezler mi,bakmazlar mı, gözleri kör mü manasını da verebiliriz. Bu mana verirsek şu anlam kendiliğinden ortaya çıkar;

Gördüklerinizden ibaret değil bu içinde yaşadığınız tabiat bile. Bir de görmediğiniz var. Oraya yönelin, gördüklerinizden yola çıkarak görmediklerinizi de algılamaya çalışın. Akıl yoluyla, aklı selim yoluyla onları da keşfetmeye çalışın ve belki bu keşifte size kılavuzluk edecek bir numaralı unsur iman olacaktır. Çünkü görmediğiniz şeylerin varlığını önce iman eder bilirseniz, bu iman sizi onların bilgisine teşvik eden bir enerji olacaktır. Dolayısıyla öncelikle her şeyin gördüğünüzden müteşekkil olduğu düşüncesine itibar etmemeniz gerekiyor. Ki pozitivist ve rasyonalist yaklaşımları rettir bu ayetin söylediği.

Bilinen bilinmeyene göre devede kulak. Hz. Ali’nin ifadesi ile; Bilmediklerimi ayağımın altına koysaydım başım göğe değerdi. Diyor ya. İnsanın maddi dünya ile bilgileri dahi çok sınırlı. Yani burada yer ve gökten söz ediliyor. Yerle ilgili bilgilerimizde dahi görmediğimiz çok büyük bir miktar var. Böyleyse eğer fizik dünya ile bilgilerimiz dahi sınırlıysa, ya metafizik dünya ile ilgili bilgilerimiz, ve ya ahiretle ilgili bilgilerimiz. Belki bizi buraya bu noktaya getirmek istiyordu ayet. Yani daha içinde yaşadığınız şu dünyanın dahi bir çok şeyini görmüyor bilmiyorsunuz, ahiretin mi keyfiyetini iyice anlayıp bilmeye kalkıyorsunuz. O zaman iman etmekten başka çıkar yolunuz yok. Onun için aklınızın kapasitesi sınırlı. Aklınızı aşan gaybi alanda, metafizik alanda mutlaka imanınızla yol alırsınız. Bu anlamda ahirete  iman şart. İşte bunu ima ediyor.

[Ek bilgi; Bilim dünyası 5’ten çok daha fazla duyumuz olduğu konusunda ısrarlı. Şimdilik 21 duyu üzerinde karar kılındı. Bu konuda hemen herkes hemfikir. Ancak çeşitli görüşlere göre bu sayı 33’e kadar uzanıyor. New Scientist Dergisi, duyular konusunu geniş bir dosya olarak ele aldı ve bilim dünyasında üzerinde tam veya yarım fikirbirliği içinde olunan yeni duyularımızın hem listesini yayımladı hem de fonksiyonları hakkında geniş bilgi verdi…..

 http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=301585 ]

in neşe’ nahsif Bihimül Arda ev nüskıt aleyhim kisefen mines Sema’ eğer biz dileseydik onları yerin dibine geçirir, ya da göğü başlarında paralardık. Bu dehşet bir ilahi uyarı tehdit. Eğer Allah korumazsa insanoğlu şu yeryüzünde öyle sürpriz tehlikelere açık ki, bir meteor, bir gök cismi, eksendeki küçük bir kayma, yeryüzünün dönüş eksenindeki, ay dünya, dünya güneş, dünya mars gibi yakın uydu ve gezegenler ve yıldızlar arasında ki mesafelerde ki küçük bir oynama, yeryüzünde ki şu hayatı silip süpürmeye yeter ve artar. Hayatın kısmen ya da tamamen bitirecek, yer yüzünün varlığını yol edecek o kadar çok tehlikeye açığız ki. Bunu garanti edecek bir tek varlık var. O da Allah.

Yer yüzünün bir bölgesinde kurulmuş küçük bir iktidar süper güçlük davasında bulunsa bile neye yarar. Böylesine kozmik tehdit ve tehlikelere açık, Allah’ın muhafazası olmasa, her an üzerinde ki hayat yok olmakla karşı karşıya bir gezegende insanoğlu Allah’a baş kaldırıyorsa, kıytırık bir iktidarla. Bu nasıl bir şeydir. Bu nasıl bir küstahlıktır. Aslında bizi düşünmeye davet ettiği şey bu ayetin. Hangi garanti, hangi iktidar garantilidir ki bu manada. Ve tabii önüne getirilip bırakıldığımız noktadan itibaren örneklerini ve modellerini de verecek.

 inne fiy zâlike leayeten likülli abdin müniyb şüphe yok ki bütün bunlarda Ona yönelen her bir kul için mutlaka alınacak bir ders vardır.

Kendinse yönelen kullara verdiği lütfa Davud’un kurduğu adalet ve görkemli devleti örnek veriyor rabbimiz İşte şimdi ona geldi sıra.

10-) Ve lekad ateyna Davude minna fadlâ* ya cibalü evvibiy meahu vettayr* ve elenna lehül hadiyd;

Andolsun ki Davud’a bizden bir lütufta bulunduk. “Ey dağlar (benlik sahipleri), Onunla beraber beni tespih edin ve de kuşlar (ilimle seyredenler)!” Onun için, keskin (demir leblebi olan gerçeği) olanı (hakikate imanı) yumuşattık. (A.Hulusi)

10 – Şanım hakkı için Davud’a bizden bir fadıl verdik: ey dağlar çınlayın onunla beraber ve ey kuşlar! dedik ve ona demiri yumuşattık. (Elmalı)

Ve lekad ateyna Davude minna faldân doğrusu biz Davud’u da katımızdan işte bu nedenle ödüllendirmiştik. Unutmayalım bir önceki ayet abdin müniyb kendisine yönelen kullardan söz ederek bitmişti. Burada ki imada aslında Hz. Davud’un tevbesine, Allah’a yönelişine dolaylı bir imadır ki Sâd/24. ayetinde  Hz. Davud’un Allah’a yönelişi ve tevbesi dile getirilir.

ya cibalü evvibiy meahu vettayr ey dağlar onun sesine ses katın ve siz ey kuşlar siz de öyle yapın. İlginç değil mi? dağlar ve kuşlara bir hitap, ilahi bir hitap. Mezmurlarda ey dünya titre diyordu.

Evet, tabiatla deruni bir diyaloga girmek aslında söylenen bu. Hz. Davud’un sesine ses katan dağlar, Hz. Davud’un sesine yankı veren dağlar ve kuşlar, ovalar, yerler ve gökler. Aslında insanla tabiat arasındaki diyalogu simgeliyor. Ey insanoğlu öyle bir ses ver ki dağlar sesine ses katsın, yankı yapsın, şahit olsun. Zaten dağlar ve taşlar, yerler ve gökler Allah’ı kendi dillerince tesbih ediyor. Ey insanoğlu bu ilahi koroya sen de katıl, sen de bu ilahiyi söyle, bu ilahi şarkıya eşlik et ki dağların sesine ses katasın, sen de çatlak ses çıkarmayasın.

Aslında burada aklımıza geliyor mu Resulallah’ın sanki bir dostu ziyaret eder gibi Uhud dağını ziyaret etmesi ve kendisine bunu şaşkınlıkla karşılayanlara şöyle demesi;

- Uhudun cebelun yuhibbuhu ve yuhibbuha.! Uhud bir dağdır, biz onu severiz o da bizi sever.

Yani dağdır amma aramızda bir sevgi vardır, bir muhabbet vardır. Bu dağa canlı gibi muamele etmektir. Bu dağla diyaloga girmektir. Allah insanla diyaloga girmeye tenezzül ediyor da ey insan sen dağla diyaloga geçmeye neden tenezzül etmiyorsun. O zaman okuyacaksın onu bir ayet olarak. Ayat-ı kainat olarak okuyacaksın, kainat kitabının bir ayeti olarak.

Resulallah bir gün, Ebu Davud naklediyor; Yağan yağmura eteğini tutmuş bile bile ıslanmasına göz yumuyordu. Sahabe etrafındaki dostları anlayamadılar, ne yapıyorsun ya Resulallah dediler. Cevabı gerçekten bugün çevreciyim diyenlerin aklını dumura uğratacak cinsten, şaşırtacak cinsten.

- Onun Allah ile olan sözleşmesi benden daha yeni ondan istifade ediyorum.

Yağmura böyle bakmak, hiç böyle baktınız mı?

Bir dağa çıktığında Resulallah şahadet namazı kılar, yani onun tanık olması için namaz kılardı. Siz de tabiata böyle, bu gözle bakmayı denediniz mi? İşte bu. Aslında Davud’un sesine ses katan dağlardan söz eden ayet, kuşlardan söz eden ayet bu varlığın toptan bir ilahiyi söylediğini dile getiriyor, başka bir şey değil.

 ve elenna lehül hadiyd dahası biz ondaki bütün katılığı ve sertliği yumuşattık.

Lafzen demiri yumuşattık. Çünkü hadiyd lafzen demir manasına gelir ama, Kâf/22. ayetinde demir manasına gelmez. Hadiyd kullanılır, fakat mecazi anlamı verilir. Orada demir, keskin bakış manasına kullanılır. Onun için Arapçada demir sert mizaç, keskin ve katı tavır anlamına gelir. Burada Kur’an da kullanıldığı her iki anlamıyla da anlamak mümkün. Ama bir peygamber için fiziki bir anlama yormaktan daha çok ahlaki bir alanda anlamak daha doğru olsa gerektir. Onun için biz ondaki sertliği yumuşattık manası müreccah (Tercih edilen) bir mana olsa gerek.

 11-) Enı’mel sabiğatin ve kaddir fiysserdi va’melu saliha* inniy Bima ta’melune Basıyr;

“Zırh gibi koruyucu mükemmel bir düşünce sistemi oluştur; ve imanınızın gereğini uygulayın! Doğrusu ben yaptıklarınızı Basıyr’im.” (A.Hulusi)

11 – Bol bol zırhlar yap ve iyi biçime yatır diye. Siz de salâh ile çalışın, daha iyi işler yapın, çünkü ben her yapacağınızı gözetiyorum. (Elmalı)

Enı’mel sabiğatin ve kaddir fiysserd ve dedik ki işleri en güzel en ideal, hakkını verecek bir şekilde yap ve onlar arasında ki yani işlerin arasında ki ölçü ve uyumu gözet.

Yine burada bu cümlede bir üsttekine bağlı olarak ya fiziki bir anlamda anlaşılabilir, ya da metafizik anlamda. Fizik anlamda anlaşıldığında Hz. Davud’un zırh yapmasına yorumlanarak zırhı şu şekilde yap biçiminde. Onun halkalarını şöyle ör biçiminde anlaşılmış, yorumlanmış klasik yoruma göre.

Ama burada unutmamak lazım ki hemen ardından gelen va’melu salihan ibaresi var. Ayet devam ediyor. Yani salih amel işleyin, iyi ve güzel şeyler işleyin. Salih amel ortaya koyun emri göz önüne alınacak olursa, onun ışığında anlaşılacak olursa bu cümlede bir önceki gibi ahlakla ilgili, tavırla ilgili, ahlaki davranış kodlarıyla ilgili olarak anlaşılmalıdır ki sabiğatin tam yapmak, hakkını vermek. Fiysserd ise parçalar arasındaki uyuma delalet eder. Bu ibareyi zırh yapmak gibi zanaatla ilgili bir bağlam yerine vahyin amacı olan ahlaki davranış kalıpları bağlamında anlamak daha doğru olsa gerektir.

Aynı problem, yani böyle iki alanda, iki uçta anlama problemi Enbiya/82. ayeti içinde geçerli ki Enbiya/80 de Davud’un işi konusunda enameli konusundadır.

[Ek bilgi; “Yap diye, bol bol, geniş geniş zırhlı elbise parçalarını birbirine ölçülü biçimde tak. Dokunuşunu ve biçimini iyi ölç, biçiminde maharetli ol, iyi biçime yatır. Deniliyor ki, yüce Allah'ın bu sanatı övmesinin hikmeti şudur:

Bu sanatta "Savaşınızın şiddetinden sizi korumak." (Enbiya, 21/80) buyrulduğu üzere, Allah katında muhterem olan insanlığı öldürülmekten korumak ile ruhu koruma vardır. Onun için bunu yapan, kılıç vesaire gibi saldırı silahı yapanlardan daha hayırlıdır. Dünyada fazla bir silah buluşu yapan ve onu kullanmasını bilenler insanlığa bir bakımdan yararlı iseler,

ondan korunma vasıtasını bulanlar barışa ve iyiliğe hizmet ettikleri için daha çok yararlıdırlar. Bu sebeple buyruluyor ki hem salah ile çalışın, iyi bir iş yapın.

Burada "yap" denilmeyip de "yapın" denilmesi dikkate değerdir. Bu fiilin öznesi yerine kullanılan çoğul zamiri, Davud ile birlikte beraberinde bulunanların yerine kullanılmıştır, diye söylemişler ise de biz bunun, "Savaşınızın şiddetinde n sizi korumak." (Enbiya, 21/80) gibi hikayenin bir ibreti olmak üzere Muhammed ümmetine sesleniş ile bir ek cümle olduğu kanaatindeyiz ki, şöyle demek olur: Siz de ey Muhammed ümmeti, iyilik ve barış ile çalışın, daha güzel işler yapın. Çünkü ben ne yapacağınızı gözetiyorum, her ne yaparsanız görürüm. Yani ona göre mükafatını veririm. Elmalı’lı tefsir- Kuran dili)]

[Ek bilgi - 2; Allahü Teâlâ, Dâvud (a.s.) 'a peygamberlik ve saltanat verip dağları ve kuşları emrine müsahhar kıldı. Onunla beraber teşbih etmelerini emretti. Ona demiri balmumu gibi yumuşatmış, savaşta giymek için zırh ve silâh yapmasını buyurmuştur. O zamana kadar demir, savaşlarda levha halinde kullanılırdı.

Bu ilâhî emirden sonra Dâvud (a.s.) demirden halkalar yapıp zırh dokumuştur. Demircilerin ve zırh ustasının pîri Dâvud (a.s.)'dur. O, demiri istediği şekle sokardı. Çünkü demir onun elinde balmumu gibi yumuşardı. Yüce Halik bunu şöyle beyan ediyor: «...Ona demiri yumuşattık. Bol bol zırhlar yap, dokumada intizamı gözet, diye buyurduk.» Allah kullarının yaptıklarını bilir ve görür. Ona göre mükâfat ve mücâzat verir.  Ey insanlar, siz iyi amelde bulunun, Allah sizin yaptığınız her şeyi görür ve bilir. O'nun bilgisinden hiçbir şey gizli kalmaz. (Tefsir-ül Kuran Ebü'l-Leys Semerkandi)]

va’melu salihan İşte kastettiğim cümle buydu. Bir önceki cümleyi de bu çerçevede bunun ışığında anlamak lazım ve hepimize bir emir bu. Salih amel işleyin. Yani sizi Allah nezdinde temize çıkaracak iyi, doğru, güzel ve yararlı işler yapın, hepiniz böyle yapın.

inniy Bima ta’melune Basıyr çünkü ben yaptığınız her işi görmekteyim.

12-) Ve li Süleymaner riyha ğudüvvüha şehrun ve revahuha şehr* ve eselna lehu aynel kıtr* ve minel cinni men ya’melu beyne yedeyhi Bi izni Rabbih* ve men yeziğ minhüm ‘an emriNA nüzîkhu min azâbis se’ıyr;

Süleyman’a da sabah gidişi bir aylık yol, akşam dönüşü bir aylık yol olan o rüzgâr (gibi hareket edeni verdik)! Onun için bakır kaynağını sel gibi akıttık! Rabbinin elvermesiyle cinnden (görünmeyen türden) kimileri de (ifrit türü) Onun önünde çalışırdı. Onlardan kim emrimizden çıkarsa, ona alevli bir ateş azabından tattırırız. (Bakır kaynağı tanımlamasını, Zülkarneyn’in yaptığı, yecüc mecüc’e karşı set inşaatında kullandığı eriyik bakır – demir olayıyla birlikte düşünürsek; anladığımız maddi anlamda değil, daha farklı bir alanda düşünmemiz zorunluluğu açığa çıkar. Gerek Zülkarneyn (iki boynuzlu {antenli?}) gerekse Süleyman a.s.ın görünmez varlıklara karşı tasarruf sahibi oldukları düşünülürse, olayın maddi bakır – demir konusu değil, bu iki maddenin elementsel bileşiminin gücünü kullanma olarak, belki farklı bir düşünce kapısı açılabilir bize. Daha derine girmek istemiyorum. A.H.) (A.Hulusi)

12 – Süleyman’a da rüzgâr: sabah gidişi bir ay, akşam dönüşü bir ay, erimiş bakır membaını da ona sel gibi akıttık, hem rabbinin izni ile elinin altında Cinnîlerden de çalışan vardı, onlardan da her kim emrimizden inhiraf ederse ona Saîr azâbını tattırırız. (Elmalı)

Ve li Süleymaner riyh Süleyman’ın emrine de rüzgarı amade kıldık. Hz. Süleymanın rüzgarla hareket eden destani deniz ticaret filolarına bir atıf bu. ğudüvvüha şehrun ve revahuha şehr onun çıkış vakti bir aylık mesafeyi, dönüş vakti de yine bir aylık mesafeyi buluyordu. Yani onun akşamıyla sabahı, lafzi anlamda bu ama müfessir üstadımız Tahir Bin Aşur’un ifade ettiği gibi, otlatmaya gönderilen hayvanların akşam çıkıp sabah dönüşüne nazire olarak. Deniz ticaret filolarının çıkış ve dönüşünü akşam dönüşü, sabah çıkışı şeklinde ifade edilmiş.

ve eselna lehu aynel kıtr ve ergimiz bakır mebaını onun için akıttık. Eldeki Kitabı Mukaddes Tevrat nüshalarında da var zaten. Hz. Süleyman’ın o kurduğu muhteşem medeniyette madeni ve özellikle bakır ve bakırdan mamül alaşımları nasıl kullandığını iz ayrıntılarıyla okuyoruz. Ona bir ima bu.

ve minel cinni men ya’melu beyne yedeyhi Bi izni Rabbih yine cinlerden bir kısmı rabbinin izni ile onun emri altında çalışıyordu.

Rüzgarı kurduğu medeniyette maksimum biçimde kullanan bir peygamber yönetici var. Yine madeni kullanan peygamber yönetici Hz. Süleyman. Yine görünmeyen varlıkları, ya da aslında görünmez olmayıp ta insanoğlunun çok ender rastladığı, çok az gördüğü, yani şaşırtıcı varlıkları kullanarak elde ettiği bir görkem bir devlet ve bir medeniyetten söz ediyor Kur’an. Yani böylesine bir iktidar. Öyle bir iktidar ki her türlü şeyi emrine amade kılmış.

Burada söylenen şey açık aslında Süleyman’ın kurduğu iktidar yer yüzünde görülebilecek en görkemli iktidarlardan biriydi. Sadece maddi varlıkları değil, manevi varlıklar bile o iktidarın altında payanda idi. O iktidarı yüceltiyorlardı. O iktidarın kalıcılığı için çalışıyorlardı. Peki söz nereye getirilecek? Elbette böyle bir iktidar bile fanidir. Ey insanoğlu, bunun üzerinde düşün dersine getirilecek.

ve men yeziğ minhüm ‘an emriNA nüzîkhu min azâbis se’ıyr ve onlardan hangisi emrimizden çıkarsa ona çılgın bir ateşin azabını tattırıyorduk.

13-) Ya’melune lehu ma yeşau min mehariybe ve temasiyle ve cifanin kel cevabi ve kudurin rasiyat* ı’melu ale Davude şükra* ve kaliylun min ıbadİYeş şekûr;

Onun (Süleyman) için, mabetler, heykeller, geniş çok büyük havuzlar ve yerlerinde sâbit kazanlardan ne dilese yaparlardı… “Davud nesli şükre çalışın! Kullarımdan şükreden (değerlendiren) azdır!” (A.Hulusi)

13 – Onlar ona, mihraplar, timsaller ve havuzlar gibi çanaklar ve sâbit kazanlardan her ne isterse yaparlardı. Çalışın ey Davud hanedanı şükür için çalışın, mamafih kullarım içinde şekûr olan azdır. (Elmalı)

Ya’melune lehu ma yeşau min mehariybe ve temasiyle ve cifanin kel cevabi ve kudurin rasiyatin onlar arzusuna göre, yani Hz. Süleyman’ın arzusuna, isteğine göre ona mabetler, mehariyb mabetlerin parçaları, belki en belirgin parçası mihraplar, heykeller. Burada ki mihrapla bizim bildiğimiz mihrap değil, mabedin en çok kullanılan içerisinde çileye çekilinen, ibadete çekilinen özel mahal. Heykeller temasiyl, ki bu ahdi kadimde de ifade edilir; Yolun her iki tarafına tunçtan ve bakırdan 12 aslan heykeli yaptırmıştı diye geçer Tevrat’ta.

Yine göletler gibi yekpare döküm havuzlar. Evet, ve yere tespit edilmiş dev küvetler. Kazan diye çevirmedim bunu, çünkü Tevrat’ta baktığımızda ayrıntıya bunların içinde yıkanıldığını görüyoruz.Dev küvetler yapıyorlardı.

ı’melu ale Davude şükran biz de dedik ki, yani zımnen bunu demeye getirdik böylece. Ey Davud’un inanç ailesi şükretmek için çok çalışın. Niçin inanç ailesi diye çevirdim? Ale ile ehl arasında dilciler böyle bir fark görürler. Ehl şeklide gelirse kan yakınlığına, ale şeklinde gelirse inanç ve ideoloji yakınlığına delalet eder. Bu anlamda hepimiz Davud’un iman ailesine mensubuz. Şükretmek için çok çalışın. Yani söylenen özetle kıssadan hisse şu ki; verilen her bir nimet ve iktidar, Allah’ın insanoğlunun şükrünü sınamasından başka bir şey değildir.

ve kaliylun min ıbadİYeş şekûr ne ki samimi kullarım arasında bile layıkıyla şükreden çok azdır.

14-) Felemma kadaynâ aleyhil mevte ma dellehüm alâ mevtihi illâ dabbetül’Ardı te’külü minseeteh* felemma harre tebeyyenetil cinnü en lev kânu ya’lemunel ğaybe ma lebisû fiyl azâbil mühiyn;

Ona (Süleyman’a) ölümü (tatmasını) hükmettiğimizde, Onun asasını yiyen kurtçuktan başkası onlara (cinlere) gerçeği fark ettirmedi! Nihayet (asa çürüyüp) yıkıldığında, cine (ifrit türüne) fark ettirdi (ölümünü) ki; eğer (onlar) gayblarını bilenler olsaydılar, alçaltıcı azap içinde kalmazlardı. (A.Hulusi)

14 – Sonra vaktâ ki ona ölümü hükmettik, onlara onun ölümünü sezdiren olmadı, yalnız bir güve böceği (Arza) dayandığı asasını yiyordu, bu sebeple yıkıldığı zaman tebeyyün etti ki Cinler eğer gaybı bilir olsalar o zilleti azâb içinde bekleyip durmazlardı. (Elmalı)

Felemma kadaynâ aleyhil mevt (iktidarın görkemine rağmen,) biz bunu böyle parantez içinde böyle anlayacağız. Davud ve Süleyman iktidarının olanca görkemine rağmen, ki yukarıda örnekleri verildi. Görünen ve görünmeyen varlıklar bu iktidarın altında payanda iken, onu yüceltirken ve ayakta tutarken onun uğruna çalışırken, buna rağmen, ölüm hakkındaki yasamız onun içinde geçerli oldu Felemma kadaynâ aleyhil mevt yani ölüm konusunda koyduğumuz yasa onu da gelip buldu.

ma dellehüm alâ mevtihi illâ dabbetül’Ardı te’külü minseeteh evet, sonuçta bastonunu kemiren ağaç kurdu da olmasaydı öldüğünü onlara bildiren bir delil olmayacaktı. Hz. Süleyman için geçiyor bu. Zımnen bastonunu kemiren ağaç kurdu olmasaydı, Denek i Hz. Süleyman vefat etmiş, buradan bunu anlıyoruz, ama vefatından kimsenin haberi olmamış. Belki buradan şunu anlayabiliriz onun vefat ettiğinden haberdar etmemek için, belki bir isyandan korkulduğu için, belki ülkenin parçalanmasından korkulduğu için onu yaşıyormuş gibi göstererek yakınları, düzenin devamını sağlamaya çalıştılar ama gerçek değiştirilemiyordu.

İnsan ölümlüydü, bu sultan Süleyman da olsa, aynen bizim Kanuni Süleyman’ımız gibi. O da Zigetvar seferinden dönüşte öldüğü halde diriymiş gibi yeniçerileri selamlamıştı. Hz. Süleyman’ın yeniçerileri de ona çalışan, işte çalıştığı ifade buyrulan, görünmeyen varlıklar ya da görünmez olmayıp ta aslında ender görülen cin gibi, cin fikirli, çok becerili, çok marifet sahibi özel varlıklar özel çalışanlar onun yeniçerileri idi ve onlar bile anlamamışlardı onun öldüğünü. Çünkü böyle bir tedbir alınmış olabilirdi.

Ama özetle zımnen Süleyman da olsa her dünyevi iktidar geçicidir. Allah her iktidara bir kemirici musallat eder. ve o onu kemirir. Kurucusu Nebi bile olsa, peygamber bile olsa bu böyledir. Ki tarihen sabittir Hz. Süleyman’ın oğlu Rahbaim, Hz. Süleyman’ın bıraktığı bu görkemli devleti paramparça etti. Zevki safaya düşerek devlet paramparça olmuştu ve belki buradan yola çıkarak Medine’de ucu gözüken o büyük İslam devletinin daha kurulmadan önce onu bekleyen tehlikeye işaret ederek Resulallah ile müminler zımnen uyarılmış oluyordu.

felemma harre tebeyyenet nihayet baston kırılıp devrilince şu gerçek anlaşıldı. felemma harre tebeyyenetil cinnü en lev kânu ya’lemunel ğaybe ma lebisû fiyl azâbil mühiyn eğer cinler gaybı bilmiş olsalardı o onur kırıcı azaba katlanmalarına gerek kalmazdı. Yani bu da ilk muhatapların cin tasavvurlarına bir müdahale, bir düzeltme. Eğer cinler görünmeyen varlıklar veya cin gibi adamlar veya çok yetenekli bir takım varlıklar, yetenekli olduğunu düşündükleriniz, yani sizi parmaklarında oynatacağına inandığınız, düşündüğünüz yetenekte, bilgiye sahip olan her kimlerse onlar Eğer gaybı bilselerdi bunu da bilirlerdi diyor. Dolayısıyla gaybı sadece Allah bilebilir. Yani insan idrakini aşan hakikatler vardır ve onları sadece Allah bilir.

[Ek bilgi 1; Gayb hakkında geniş bilgi; http://ekabirweb.blogspot.com/2012/09/gayb-nedir-nasil-anlamaliyiz_26.html ]

[Ek bilgi 2; İlginç bir hikaye; Rivayet ediciler şöyle demişlerdir.

Süleyman (AS) ın mübarek ömrü elliye ve sultanlığı 40 yıla erince her gün mescide gider ibadette bulunurdu. Devler de yeni yeni onarmalarda bulunuyorlardı Kendisi zaman olurdu kibir ay mescitten dışarı çıkmazdı. Kimi olurdu ki bütün gün ayakta durur ibadet eylerdi. Hiç kimsenin bu ibadeti sırasında onun yanına varmasına cesareti olmazdı. Eğer bir dev yanaşmış olsa gökten bir ateş düşer o devi yakardı.

Süleyman (AS.)ın mihrabında her gün bir ağaç biter, fışkırırdı. Süleyman (AS) ağaca; “niçin geldin” diye sorardı. O ağaç dile gelip; “Ben filan ağacım ve filan derde devayım” derdi. Eğer otlardan biri olsaydı onu da; “bu otu koparın mihrabımı temizleyin” derdi. O otu yerinden çıkarırlar veya başka bir yere dikerlerdi.

Bir gün mihrapta yine bir ağaç gördü ona; “sen niçin geldin” diye sordu. O ağaçta;”şunun için geldim ki bu mescidi yakıp yıkacağım.” Dedi. Hz. Süleman (AS) da;Ama ben yaşıyorum hayatta iken bunu kim yakar yıkar” dedi. Lakin ölümünün yaklaşmış olduğunu anladı Buyruk verdi o ağacı kestirdi, ondan bir asa yaptılar. Ne zaman ibadete olursa o ağacın üstüne dayanırdı.

Hz. Süleyman (AS); “ Ya rabbi bu mescidin bitimi için çok az yapılacak iş kalmıştır. Yapan devler ölümümü duyacak olurlarsa mescit işini bırakırlar Benim ölümümü bunların hepsinden sakla. Ta ki bu mescidi tamamlasınlar.” Diye dua etti. Hak Teala da duasını kabul etti. Vatka ki ölüm vakti erişti ayak üstünde iken yüce Allah’ın rahmetine kavuştu, Ayak üstünde öylece kaldı.

Allah u Teala bir böcek kurduna; “o ağacı kemir” diye buyurdu. O kurtta hemen geldi ve o asayı kemirmeye başladı Vatka ki aradan bir yıl geçip tamamlandı, asa kırılıp parçalandı. Süleyman (AS) yere düştü. Nitekim Cenabı hak şöyle buyurur.

“Biz ona (Süleyman’a) ölüm hükmünü uyguladığımız zaman ölümünü bildiren bir şey olmadı. Ancak küçük bir kurt asasını kemirdi, Süleyman yere düştü. (sebe/14)

Süleyman (AS) yere düşünce Ademoğulları katında devler de periler de birer yalancı çıktılar. Çünkü onlar; “Biz gaybı biliriz diye iddia ederlerdi. Eğer gaipteki işleri bilmiş olsalardı Hz. Süleyman’ın da ne zaman ölmüş olduğunu bilirlerdi.

Din bilginleri ilerlediler o asayı aldılar, o küçücük kurdu gördüler bir gün bir gece ne yedi ne içti Ondan kıyaslayarak bildiler ki Hz. Süleyman öleli bir yıl olmuştur.

(Tarih-i Taberi 1. cilt/557-558)]

Bu örnekler nebinin ve mü’minlerin iktidar tasavvurunu inşa etmek için verilmiş örneklerdi. Ama bir de şimdi burada ilk ve son her çağda ki inkarcıların iktidar tasavvurlarını düzeltmek için verilen bir örneğe geldik Sebe örneği.

 15-) Lekad kâne liSebein fiy meskenihim ayetün, cennetani ‘an yemiynin ve şimal* külu min rizkı Rabbiküm veşküru leHU, beldetün tayyibetün ve Rabbün Ğafûr;

Andolsun ki Sebe halkına kendi meskenlerinde (bedenlerinde) bir işaret vardır! Sağdan ve soldan iki bahçe ile çevrili… (Kendilerine): “Rabbinizin yaşam gıdasından beslenin ve O’na şükredin! Tayyib bir belde ve Ğafûr bir Rab!” (denildi). (A.Hulusi)

15 – Celâlime kasem ederim ki Sebe’ için meskenlerinde hakikaten bir âyet vardı: sağ ve soldan iki Cennet, yiyin diye rabbinizin rızkından da ona şükredin, ne güzel: hoş bir belde, gafur bir rab. (Elmalı)

Lekad kâne liSebein fiy meskenihim ayeh doğrusu bu yurtlarında bir nice ibret bulunan Sebe halkı içinde geçerliydi. Geçerli olan ne? Yani ölümlülük, yani fani olma. Sebe krallığı güney batı Arabistan da hüküm süren altın devrini MÖ. 1.000 lerde yaşayan su uygarlığı. Başkent Mağrip Me’rip ya da günümüze kadar gelen kalıntılarından anlaşıldığına göre gerçekten de görkemli bir uygarlığın merkezi idi.

Neml/22 ve 44. ayetleri arasında bu uygarlığın belli bir dönemi dile getirilir. Bu devletin Altın döneminden bir safha orada dile getirilir. Me’rip barajı MS. 215 te iki olmak üzere defaatle yapıldı ve yıkıldı. Ki bu İmparator Desius dönemine denk geliyordu. Roma imparatoru ve bu yıkılmayla birlikte bu su uygarlığının çerçevesi içinde oturan bütün halklar paramparça oldu kuzeye doğru büyük bir göç başladı. Gerçekten yer yüzünün servetini çeken, ki kadim tarihçilerden Fellini öyle diyor, tüm Roma’nın ve  Pers’in servetini çekip götüren Sebeliler diye bahsediyor bunlardan. Demek ki bu iki süper güçten daha görkemli bir uygarlık vardı o bile yerinde yeller esti manasına.

cennetani ‘an yemiynin ve şimalin sağdan ve soldan boylu boyunca uzanan iki has bahçe hal diliyle sanki şöyle sesleniyorlardı. (Bunu parantez içinde böyle anlıyoruz, çünkü diyalog giriyor hemen sonraki cümle.) külu min rizkı Rabbiküm veşküru leH rabbinizin size bahşettiği rızıktan nasiplenip, ama ona olan şükrünüzü de eda edin.

Yine nimet ve şükür bakınız. Surenin başından beri ana fikir bu. hep bu. şükür çerçevesinde geçiyor. Hamd ve şükür. Güzellik sahipsiz değildir dostlar. Anlamsız da değildir. Böyle olan güzel değildir. Bir şey ki sahipsiz ve anlamsız sa güzel değildir. Anlam arayışı insanı Allah’a ulaştırır. Nerede bir güzellik gördünüz, o güzellik sizi Allah’a ulaştırmıyorsa, anlam ve amaçtan yoksunsunuz demektir. Şükür işte orada başlar. Güzellik sizi anlama ulaştırdığında, anlam arayışı da Allah’a ulaştırdığında yapacağınız tek şey vardır. Şükür. Burada da bu isteniyor.

beldetün tayyibetün ve Rabbün Ğafûr işte tarifsiz güzellik te bir mekan ve çok bağışlayıcı bir rab.

16-) Fea’redu feerselna aleyhim seylel a’rimi ve beddelnahüm Bi cenneteyhim cenneteyni zevatey ükülin hamtın ve eslin ve şey’in min sidrin kaliyl;

Onlar yüz çevirdiler… Bu yüzden onlara Arım Seli’ni irsâl ettik ve (baraj yıkılmasıyla oluşan bu sel ile) onların iki bahçesini, acı meyveli ağaçlar ve birkaç sedir ağacından ibaret hâle dönüştürdük. (A.Hulusi)

16 – Fakat onlar bakmadılar, biz de üzerlerine arim selini salıverdik ve o dilber iki Cennetlerini buruk yemişli, ılgınlık, az bir şey de sidirden iki harap Cennete çevirdik. (Elmalı)

Fea’redu Peki ne oldu sonuçta? Kötü oldu. Ne var ki onlar yüz çevirdiler. Yani bu öğüdü dinlemediler. Muhtemelen peygamberleri aracılığıyla rabbimi onlara bu öğüdü verdi, ya da nimet zaten bu öğüdü zaten kendisi verir. Yani şükret der. Her nimet şükür emrini içerir.

feerselna aleyhim seylel a’rim işte bu yüzden biz onların üzerine barajlarını yıkan şiddetli bir sel gönderdik. A’ran, a’rim; arameden geliyorsa şidet ve çokluk manasına selin adı da  olabilir. Veya Yemen ve Habeş dillerinde baraj anlamına da kullanılıyor olabilir ki üç ihtimali de dilciler kayıt altına almışlar.

ve beddelnahüm Bi cenneteyhim cenneteyni zevatey ükülin hamtın ve eslin ve şey’in min sidrin kaliyl ve o iki has bahçeyi acı meyveli çalılar hamt, acı meyveli çalılar. Yani erak ağacı aslında bu. şu misvak diye kullandığımız ağaç var ya onun ağaca. Bu çalı, çöl çalılarından,çöl bitkilerinden biri. Ve eslin, yani bu da botanikte Tamariks diye bilinen tür, ılgın türü. O ılgınlarla kaplı içerisinde sadece birkaç sedir türü bulunan harap bir bahçeye çevirdik. Bu sedirgiller ki kara yemiş te diyenler buna, Arap kirazı adı da veriliyor buna. Anma sedirgillerden olması muhtemeldir çünkü tek işe yarar ağaç birkaç tane sedir ağacı kalmış harap bir bahçe.

17-) Zâlike cezeynahüm Bima keferu* ve hel nücaziy illel kefur;

Küfür (nankörlük) etmeleri ile onları işte böyle cezalandırdık… Nankörlük edenlerin karşılığı budur! (A.Hulusi)

17 – Bunu onlara nankörlüklerinin cezası yaptık ve biz hep öyle çok nankör olanları cezalandırırız. (Elmalı)

Zâlike cezeynahüm Bima keferu inkarda inat etmelerinden dolayı işte onları böyle cezalandırdık. ve hel nücaziy illel kefur biz hiç nankörlerden başkasını cezalandırır mıyız.

lein şekertüm le eziydenneküm ve lein kefertüm inne azâbiy leşediyd. (İbrahim/7) eğer şükrederseniz artırırım. Yok küfreder nankörlük ederseniz azabım şiddetli olur diyen ayeti hatırlayalım.

 18-) Ve ce’alna beynehüm ve beynel kurelletiy barekna fiyha kuren zahireten ve kadderna fiyhes seyr* siru fiyha leyaliye ve eyyamen aminiyn;

Onlar (Sebe’liler) ile içlerinde bereketler halk ettiğimiz şehirler arasında görünen mesafelerde beldeler oluşturduk… Onların arasında seyahati düzenledik… “Oralarda gece ve gündüz, güvenli olarak seyredin” (dedik). (A.Hulusi)

18 – Biz onlarla o feyz-u bereket verdiğimiz memleketler arasında sırt sırta karyeler meydana getirmiştik ve onlarda muntazam seyr-ü sefer takdir eylemiştik, gezin oralarda gecelerce ve gündüzlerce emniyet içinde demiştik. (Elmalı)

Ve ce’alna beynehüm ve beynel kurelletiy barekna fiyha kuren zahireten biz bu helakten önce onlara mübarek kıldığımız şehirlerle kendileri arasına birbirine nazır beldeler inşa edecek kudret vermiştik. Yani nasıl bir görkemli medeniyet oluşturduklarını ifade ederken ayet, aynı zamanda yerleşim birimlerinin niteliğini de göz önüne seriyor. Bu mübarek şehirler Mekke ve Kudüs. Baharat yolu, (İpek yolunun oradaki karşılığı) üzerinde ki mamur beldeler zincirinden söz ediyor burada. Ki baharat yolu okyanustan Akdeniz’e baharat taşınan çok zengin bir altın zincirdi.

ve kadderna fiyhes seyr ve bunlar arasında düzenli ulaşımı temin etmiştik. Aslında bunun örnek verilemesi ile Sebe uygarlığının, Mekke de ki ilk muhatap olan müşriklere de siz bunlarım görkemine göre küçücük bir iktidara sahipsiniz. Sebe bile yok oldu. Allah sizin hatırınızı mı gözetecek, sizin küfrünüze mi ses çıkarmayacak. İmaen söylenen bu.

siru fiyha leyaliye ve eyyamen aminiyn ve bu yolla geceler ve gündüzler boyunca güvenli bir biçimde yolculuk yapın demiş olduk. Yani böyle demeye getirdik. Yine temsili diyalog yoluyla verilen nimetle aslında rabbimizin insana konuştuğu, her gelen nimetle insana söylenenin; aman dikkat şükret. Şükrünü eda etmezsen alınır diye bir uyarı ile geldiği ima ediliyor.

19-) Fekalu Rabbena ba’ıd beyne esfarina ve zalemu enfüsehüm fecealnahüm ehadiyse ve mezzaknahüm külle mümezzekın inne fiy zâlike leâyâtin likülli sabbarin şekûr;

“Rabbimiz, sefer alanımızı uzat – yay” dediler ve nefslerine zulmettiler… Biz de onları anlatılan ibretlikler kıldık ve onları darmadağın ettik… Muhakkak ki bu olayda çok sabreden ve çok şükreden herkes için elbette işaretler vardır. (A.Hulusi)

19 – Buna karşı onlar «ya Rabbenâ, seferlerimizin arasını uzaklaştır» dediler ve nefislerine zulmettiler. Biz de onları efsanelere çevirdik ve tamamen didik didik dağıttık, şüphesiz ki bunda çok şükredecek her sabırlı için elbette âyetler var. (Elmalı)

Fekalu Rabbena ba’ıd beyne esfarina ve zalemu enfüsehüm buna rağmen onlar rabbimiz sefer menzillerimiz arasında ki mesafeyi uzat demeye getirdiler ve böylece kendilerine zulmetmiş oldular. Ya da şöyle okuyabiliriz, böyle de okumuş bazı kailer; Fekalu Rabbüna ba’ade rabbimiz bizim yolumuzu uzattı ama biz mevcut okuyuşu değerlendirerek ona göre tefsirimizi yapacak olursak; Rabbimiz bizim yolumuzu uzat. Yani rahatlık battı demeye mi geliyordu, ama aslında eğer biri bir nimete şükretmiyorsa hal dili ile Allah’a kendisi için beddua etmiş olur. Şöyle demiş olur; Rabbim bunu benden al. Burada aslında verilen özetle sonuç bu. Onlarda hal diliyle böyle dediler şükretmeyince. Rabbimiz bu rahatlık bize battı, bunu bizim elimizden al. Yani yollarımız kısaldı, harika bir yolculuk yapıyoruz bizim yolumuzu uzat denir mi? Denek ki nimetin kadri bilinmeyince işte beddua yerine geçer.

fecealnahüm ehadiys biz de onları geçmişin efsanelerine döndürdük ve mezzaknahüm külle mümezzek kendilerini param parça edip dağıttık inne fiy zâlike leâyâtin likülli sabbarin şekûr hiç şüphesiz bütün bunlarda sürekli şükredip, sürekli sabreden herkes için mutlaka alınacak bir ders vardır.

20-) Ve lekad saddeka aleyhim ibliysü zannehu fettebe’uhü illâ feriykan minel mu’miniyn;

Andolsun ki İblis’in onların (insanların) hakkındaki zannı doğru çıktı da, iman edenler dışındakiler ona tâbi oldular. (A.Hulusi)

20 – Yine celâlime kasem ederim ki İblîs, onlar aleyhindeki zannını hakikaten doğru buldu da içlerinde mü’minlerden ibaret bir fırkadan maadası ona tabi’ oldular. (Elmalı)

Ve lekad saddeka aleyhim ibliysü zanneh ve doğrusu iblis onların aleyhinde kanaat belirtirken yanılmamıştı. Hani demişti ki senin kullarının çoğunu saptıracağım, sen de onları sana kullukta direnir bulmayacaksın demişti ya o dediği zannında doğru çıktı. fettebe’uhü illâ feriykan minel mu’miniyn nitekim bir grup inanan hariç geri kalanların hepsi ona uydular. Ki A’raf/16-17. ayette bu güzel dile getirilir; Sen onları kullukta ısrar edici bulmayacaksın demişti.

21-) Ve ma kâne lehu aleyhim min sultanin illâ lina’leme men yu’minu Bil ahireti mimmen huve minha fiy şekkin ve Rabbüke alâ külli şey’in Hafiyz;

Oysaki onun (İblis), onlar üzerine bir zorlayıcı gücü yoktu! Sadece sonsuz gelecek yaşamına iman eden ile ondan kuşku duyanın farkı açığa çıksın diye bunu yaptık. Rabbin her şey üzerine Hafiyz’dir. (A.Hulusi)

21 – Halbuki onun onlar üzerinde hiç bir saltanat kudreti yoktu, lâkin biz Âhirete imanı olanı belli edecek, ondan şekk içinde bulunandan ayırt eyleyecektik. Öyle ya rabbin her şeye karşı hafîzdir. (Elmalı)

Ve ma kâne lehu aleyhim min sultan oysa ki onlar üzerinde onun zorlayıcı hiçbir gücü yoktu. Yani şeytanın insan üzerinde zorlayıcı gücü yoktur. Şeytanın insan üzerinde ki gücünü insan iradesinden transfer ettiği kadar kullanır. Yani iradenizden ödünç verirsiniz, o, onu size karşı kullanır.

illâ lina’leme men yu’minu Bil ahireti mimmen huve minha fiy şekk sadece ahirete inanan kimseleri, ondan kuşku duyanlardan seçip ayıralım diye ona izin verdik. Yani suyu getirenle testiyi kıranı ayıralım diye şeytanın bu ilvasına, vesvese vermesine hayatta izin vermiş olduk. Bu da bir sınav aracıydı. şekkin ve Rabbüke alâ külli şey’in Hafiyz nitekim senin rabbin her şeyi görüp gözetmektedir.

Belki şeytan ve şeytani güçlerin insanı aldatması ve ilvasına ilişkin bir pasajın sonunda böyle bir ayetin gelmesi Euzü Billahi mineş şeytanir racim diye gönülden Allah’a sığınanı Allah korur anlamına gelir.

“Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları bugün dersimize Sebe suresinin 22. ayeti ile devam ediyoruz.

22-) Kulid’ulleziyne ze’amtüm min dunillâh* lâ yemlikûne miskale zerretin fiys Semavati ve lâ fiyl Ardı ve ma lehüm fiyhima min şirkin ve ma lehu minhüm min zahiyr;

De ki: “Allâh dûnunda var sandıklarınızı çağırın (hadi)! (O isimlendirdikleriniz) ne semâlarda ve ne de arzda zerre ağırlığınca bir şeye mâlik değildirler! Onların (o isimlendirdiklerinizin) bu ikisinde bir ortaklığı yoktur ve O’nun bunlardan bir destekçisi de yoktur.” (A.Hulusi)

22 – De ki: Allahın berisinden o zu’mettiklerinize (Tanrı olduğunu zannettiklerimize) istediğiniz kadar yalvarın, ne Göklerde ne Yerde zerre miktarına güçleri yetmez, onların bunlarda bir ortaklığı da yok, onun onlardan bir zahîri de yoktur. (Elmalı)

Kulid’ulleziyne ze’amtüm min dunillâh de ki; Allah dışında kendilerine tanrısal güç atfettiğiniz kim varsa onları çağırın, ya da onlara yalvarıp yakarın. Bu ayeti kerimenin bağlamını hatırlayacak olursak dünyevi iktidarların gelip geçici olduğunu söylemişti daha önceki dersimizde işlediğimiz ayetler. Davud ve Süleyman peygamberin kurduğu adalet devletine ve görkemli medeniyete atıf yapmış, bunları iktidarın pozitif örnekleri olarak göstermişti. Arkasından da Sebe uygarlığına atıf yapmış bunu da tevhitten ve imandan uzak iktidara yani negatif iktidara örnek göstermişti.

Fakat bütün bunların ortak yanı diğer tüm dünyevi iktidarlar gibi geçici olmasıydı. İşte bu tarihi hakikati, bu beşeri hakikati hatırlattıktan sonra Kur’an sözü ilahi iktidarın ebediliğine getirir ve bu söze Allah dışında tanrılık atfedilen her bir şeyin ki, iktidar sahiplerine genelde Allah’a layık sıfatlar atfedilir. Bu bir tasavvur bozukluğudur. Nedense onların servet, güç ve iktidarları kalıcıymış gibi görülür. Ya da servet, güç ve iktidara tanrısallık atfedilir. Bir tür tapınma atfedilir. Bir tür kulluk atfedilir.

Onun için iktidarın, servetin, gücün gözleri kamaştırmasının önüne geçer vahiy. Göz kamaştırıcı iktidar, servet ve gücün aslında ilahi bir sınav olduğunu, gelip geçici olduğunu, hiçbir zaman hakikate referans olamayacağını, bu güç Davud ve Süleyman’ın gücü de olsa, Sebe’nin gücüde olsa, Nemrud’un gücüde olsa, İbrahim’in iktidarı da olsa, Musa’nın iktidarı da olsa, firavunun iktidarı da olsa hiçbir kimse için bu gücün ebedilik ifade etmediğini, dolayısıyla imtihan ifade ettiğini, kişinin ya da grupların, ya da uygarlıkların elde ettikleri bu servet, güç ve iktidarı ne uğruna kullandıklarının belirleyici olduğunu bize bu ayetle bir kez daha hatırlatıyor.

lâ yemlikûne miskale zerretin fiys Semavati ve lâ fiyl Ard ne göklerde ne de yerde onların zerre kadar bir gücü, bir payı yoktur. Yani iktidar sahipleri göklerde ve yerde mülkiyet iddia edemezler. Göklerin ve yerin yegane maliki Allah’tır. O halde buradan çıkarılacak sonuç, ey insan eğer iktidar karşısında hayran kalıyorsan, hayran kalacak bir iktidar arıyorsan geçici dünyevi iktidara bakma. Göklerin ve yerin sahibinin iktidarına bak. Hayran kalınmak için Allah’ın iktidarı yeter.

ve ma lehüm fiyhima min şirk üstelik onlar bu ikisinin yönetiminde bir ortaklık sahibi de değildirler. Yani dünyevi iktidarlar, kendisine güç vehmedilenler, güç görülenler, azizler ya da şerirler, iyiler ya da kötüler fark etmez. Kendisine tanrısal nitelikler yakıştırılanlar, bu konuda Allah’a ortakta değiller. Yani bir payları da yok. ve ma lehu minhüm min zahiyr dahası o, onlar arasından kendisine bir yardımcı da atamamıştır.

Bütün bunlar yan yana getirildiğinde şu çıkıyor meleklere, velilere, azizlere ve hatta peygamberlere aracılık atfı kesinlikle nehy ediliyor. Yani insanın Allah’tan bağımsız herhangi bir insan ya da güce, görünür görünmez herhangi bir güce Allah’a ait bir niteliği yakıştırması gibi görülüyor.

Aracılık fikri aslında insanın Allah ile ilişkisini koparıyor. Yani ben ne yaparsam yapayım eğer bir gün ahiret varsa, hesap varsa ve hesap vereceksem, bir biçimde yırtarım, bir aracı bulurum, bir kayırıcı bulurum mantığı insanın Allah ile ilişkisini koparan, kesen bir mantık olmanın da ötesinde insanın ahlaki sorumluluğunu aşan bir mantık. Çünkü sorumlu davranışlar sergilememin bir de mazereti oluyor böyle bir sapma. Onun için vahiy ilk muhatabı olan müşriklerin yamuk ve yanlış şefaat anlayışlarını, itikatlarını kökten reddeder. Bu konuda ki 25 ayetinin tamamında. konuya devam ediyor sure.

23-) Ve lâ tenfa’uş şefa’atü ‘ındeHU illâ limen ezine leh* hattâ izâ füzzia’ ‘an kulubihim kalu ma zâ kale Rabbüküm* kalül Hakk* ve “HU”vel ‘Aliyyül Kebiyr;

Kendisine izin verilen müstesna, O’nun indînde şefaat fayda vermez! Nihayet bilinçlerini saran dehşet yatıştığında: “Rabbinizin hükmü nedir?” derler… “Hak” derler… “HÛ”; Alîy’dir, Kebiyr’dir. (A.Hulusi)

23 – Huzurunda şefaat fayda de vermez, ancak izin verdiği kimseninki müstesna, nihayet kalplerinden dehşet giderildiği zaman «rabbiniz ne buyurdu?» Derler. «hakkı» derler, o öyle yüksek, öyle büyük, (Elmalı)

Ve lâ tenfa’uş şefa’atü ‘ındeHU illâ limen ezine leh onun nezdinde kendisi lehine izin verdikleri dışında hiç kimse için şefaat fayda vermez.

Ayet açık, Ve lâ tenfa’uş şefa’atü ‘ındeHU illâ limen ezine leh onun nezdinde kendisi lehine izin verdikleri dışında hiç kimse için şefaatin yararı olmaz.

Tenfe’u fiilinin mef’ule geçmemesi, fail üzerinde kalması ve limen birleşik edatında ki lâm dan dolayı şefaatin tümünü olumsuzlar, ayetin grameri. Yani kökten illa istisnası kökten keser, tümünü olumsuzlar. Kur’an da ki bu ayette dahil tüm şefaat ayetleri şu iki ayet ışığında anlaşılmak zorundadır.

lâ yeşfe’une illâ limenirteda… (Enbiya/28) onun razı olmadığı hiç kimseye şefaat edemezler. Yani Mef’umu muhaliflinden ancak onun razı olduğuna şefaat edebilirler.

Onun razı olduğu kim? Şefaat edilecek kimse, yani O’nun razı olduğuna şefaat edebilirler.

Yine şu ayet ışığında anlaşılmalı Kul Lillâhiş şefa’atü cemiy’a. (Zümer/44) De ki şefaat tümüyle Allah’a mahsustur. O halde bu gibi ayetlerde ki istisnayı nasıl anlamalı. Daha genelde şefaati nasıl anlamalı.

Şefaat doğru tanımlanacak olursa Kur’an a göre şudur. Devredilmiş bir ilahi yetkinin kullanımı değildir şefaat. Yani ilahi bir yetkinin bir başkasına devri değildir. Şefaat bir ödüllendirme değildir. Şefaat Allah tarafından verilmiş ödülü sahibine tevdi etmedir, sahibine vermedir.

Eğer yukarıda ki ayetleri göz önünde bulunduracak olursak lâ yeşfe’une illâ limenirteda… (Enbiya/28) onlar Allah’ın razı olduğu kimse dışında hiç kimseye şefaat edemezler.

Eğer birinden Allah razı olmuşsa bu durumda şefaate gerek mi var? Diye sorulabilir. Yani zaten razı olmuş. O zaman şefaat ne? Bu ayetlerle birlikte anlayacaksak ve bu ayetlerin birbiriyle çelişmediği iman ettiğiniz bir husussa ki öyledir, o zaman şefaat anlayışımızı bu ayetlere göre düzeltmemiz gerekiyor. O da şudur; Allah razı olduğu ve affettiği kimseye af ödülünü, belgesini bir başka razı olduğu kimse aracılığı ile iletebilir. Yani af belgesini, af ödülünü verme işini birine vererek onu da ödüllendirir, onu da onurlandırır. Tabir caizse ilahi şefaat hem sahibine hem de onu tevdi eden, onu takdim edene ikisine birlikte gitmiş olur. Bu çerçevede şefaat Allah’ın rızalığını, razı olmasını, razı olduğu kimseye bildirme işidir. Bu bildirme işini Allah’ın yine razı olduğu başkalarına yaptırması da onun için bir ödülüdür. Onu onurlandırmasıdır.

Böyle düşündüğümüzde, böyle yaklaştığımızda Kur’an da ki 25 adet olan şefaat ayetlerinin tamamını birbiriyle tefsir etmiş, birbiriyle açıklamış, birbiriyle anlamış oluruz. Ve zaten doğru yaklaşım da budur.

[Ek bilgi; ŞEFÂAT VE ŞİRK

Bedenin yaşı vardır ama şuurun yaşı yoktur!... Şuur yaşı, ilim yaşıdır!... İlim yaşının ilerlemesi de ancak, dünyada sağlıklı yaşayabildiğin ve tefekkür edebildiğin kadardır. Öyle ise ilim yaşımızı, en kısa sürede en âzamîye çıkartıp da ayrılmak dünyadan, en akıllıca iş olur gibime geliyor!

“Dün dünde kaldı cancağızım”, diyordu.... “Bugün yeniden başlamak lâzım....”,

Dün bana sordular sohbette... " Rasûlullah`ın şefâati ehli kebâire imiş; ne demek bu" diye....

“Ehli kebâir” kimdir?...

Bu açıklamada iki şeyi iyi anlamak lâzım; dedik...

Bir, “ŞEFÂAT” nedir?... Nasıl olur?....

İki, “Kebâir” nedir?...

Şefâat, sanılıyor ki, biri gelip koluna girip seni sürükleyecek; bir yere sokacak! Birisi koluna girip de, seni bir yere mi götürecek!?.

Şefâat, dünyada var; âhirette var... mahşerde var, cehennemde var. Rasûlullah Aleyhisselâm’ın şefâati var; evliyanın şefâati var; âlimlerin şefâati var...!

Nedir bu şefâat?... Neye dönük bir şefâattir?... Yalnızca cehennemden çıkmaya dönük bir şefâat mi?...

Günahların en büyüğü nedir?..

"İnneş şirke lezulmün azîm"! (Lokman/13) "Şirk azîm zulümdür"; diyor âyet. Yâni, "Allah"ı, tanrı mesabesine koymak!... Şirk budur! "Sizin için korktuğum gizli şirktir, artık açık şirk olmaz ümmetimde" diyor.

Öyle ise Tanrıya tapmak "kebâir"in tâ kendisidir! Büyük günahların en başında gelen ve hepsinin kökenidir! Bütün günahların kökeninde de "Şirk-i hafî" yani "tanrıya inanmak" yatar!

"Ey iman edenler.... Allah`a iman edin"; âyetindeki uyarı, Hz. Muhammed ve Kur`ân ‘a iman, edip henüz Tanrı anlayışından kurtulmamış olan SAHÂBEYE gelmişti. “Sahâbe”, yâni Allah Rasulü`nü gören(!)ler böyle olursa... Ya bizler?!

Allah`a imanın yolu da, cehennemden kurtuluşun yolu da hep şirki hafîden kurtulmak için ŞEFÂATE NÂİL OLMAKTAN GEÇER!

"Allah izin vermedikçe ŞEFÂAT edemez kimse", (Sebe/23)

Âyetini... "TANRI izin vermedikçe ŞEFÂAT edemez kimse" diye anlarsak.... Cehennem ateşimiz kolay kolay sönmez bizim!... Yanarız da yanarız!..

“Tanrı izin vermedikçe ŞEFÂAT edemez kimse”, cümlesi ile; “ALLAH izin vermedikçe şefâat edemez kimse”, cümlesi arasındaki fark nedir?

Evimizdeki nesneyi, biz, Topkapı Sarayı’nın hazine dairesinde bile arasak bulamayız!...

Çünkü evimizde! Biz, “şefâati reddederken”; “şefâat nasıl ulaşır” bize?

Basiretimizi örten perde örtülü olduğu sürece, biz nasıl şefâati görüp, şefâate ulaşabiliriz?

“Tanrı”ya inanırken... “Tanrı”nın büyükelçi(!)sine ve “Arapça bilen Tanrı”nın “Arapça yazılı gönderilmiş” bir kitaptaki emirnâmesine iman ederken! Türlü kerâmetleriyle âdeta bir sihirbaz gibi değneği ile bizi cehennemden kurtaracak “Tanrının Evliyâsı”na inanırken. Nasıl, ŞEFÂAT bize ulaşır? Allah (özümüzden), izin vermezken; içindeki, şefâati reddederken; kim şefâat edebilir ki!... Basiretimizi örten perde nasıl kalkar da, şefâate ulaşırız biz!.... Ve böylece de, nasıl şirki hafîden arınıp; her şey’in hakikatı ve varlığımızın kaynağı olan “ALLAH İsmiyle İşaret Edilen”e iman edip; “Kur’ân ”ı "OKU"ruz?... (şirkten) arınmamışlar el sürmesin!… dendiği halde…

Bize kalırsa... Önce, Allah`tan (yani özünden gelen bir yolla) izin çıkıp, ŞEFÂATE nâil olmak gerek, sonra şefâati değerlendirip, diğer âfâkî perdelerden arınmak, sonra da, nefsine bilincine-şuuruna-gerçek "ben"ine zulmetmeyi terketmek!

Sen, nefsine sürekli zulmetmektesin; nefsinin, hakikatını yaşamasına engel olduğun sürece, üstelik bu gerçeği bildiğin halde, çevrenle paylaşmıyorsan, o “en yakınım” dediklerine de zulmün en büyüğünü yapıyorsun!

Ama ben istiyorum da olmuyor!

Niye olmuyor?

Muslukçuda pasta satılmaz! Bilgisayarcıda ayakkabı aranmaz!

Şeytan, zâhirine bakıp Âdem’in, “İblis” oldu! Âdem’in, ilmine ve hakikatine bakıp onu değerlendirebilseydi, bu sahnelenen oyun oynanmayacaktı zaten!

Biz, yalnızca ilim için yaratıldık! İlmi de, ateşin arkasına koydu ki Allah, korkaklar o ateşe "nefsim yanmasın, yanarak arınmasın" diyerek yaklaşamasın da; böylece, yanma korkusuyla, da lâyık olmadıklarını ele geçiremesinler diye.

Ateşte benliğini yakma korkusunu atıp, içine dalabilenler; Deccal’ın sağ yanındaki ateş Cehenneminden geçip, ilim ve irfân Cenneti`ne girebilirler! Korkuyu atamayanlar ise, ateşten geçemezler ve ilme irfâna ulaşamazlar. Korkuyu atmak gerek!

Yunus Emre’nin dediği "Ödünü sıdır"ın açıklamasını yanındaki arkadaş yapmıştı bana... Allah’tan yapmış... Sayesinde hep gözü kara daldım her yeni ilmin içine!...

Geldik elli küsûrlara altmış küsûrlara... Ne yaşayacağımız, özellikle de aklımız başımızda, ağrısız sızısız sağlıklı olarak ne kadar yaşayacağımız meçhul!

"Şirki hafi"den kurtulduk mu?... Vicdanımız cevap versin!...

“ALLAH İsmiyle İşaret Edilen”in, bir “Tanrı” olmayıp; ne olduğunu farkedip; hiç olmazsa iman edebildik mi?... O`nu her an ve her yerde görüp, dinleyebiliyor muyuz?... Her dem O`nunla konuştuğumuzun farkında ve bilincinde miyiz?...

Şefâatin ulaşması için, önce uzatılanı geri çevirmemek gerek! Şefâat, Cehennem`den kurtulmak içindir; ki bu, Cehennem`in dünya bölümünde de olur, Âhiret bölümünde de!

Şefâat, Allah`a da ermek içindir! Ki bu da ancak dünyada iken ilm’ullah’ın zâhir olduğu kişiyi bulmak ve onu değerlendirmekle mümkündür!

Şefâat, kişinin yanlışlarda ısrarına yol açan, yanlışlarından dönmesine engel olan bilgi yetersizliğini ortadan kaldırıp, kişiyi o konuda bilgilendirmektir!

Nebi ve Rasûllerin de, Evliyanın da şefâati hep bu yoldadır. Kişi o bilgilerle kendinde arınmayı oluşturur ve yanmaktan kurtulur! Gereğini de yaşayarak (hem enfüsünde hem âfâkında) bilinç boyutunda “Allah”a erer!

Öyle ise, önce, “ötendeki TANRI” değil, özündeki “ALLAH” izin verecek ki; sen o şefâate açık hâle geleceksin! Şefâati, def etmeyeceksin. Sonra o, ŞEFÂAT olan bilgiyi değerlendirecek, ilim doğrultusunda yaşayarak arınacaksın. Sonra da “şirki hafî” sona erip “ALLAH”a ereceksin.

Kısaca dünkü sorunun cevabı böyle idi... Bu konuyu etraflı düşünmek, tartışmak ve anlamak, “şefâat” kapısının açılması demektir, umarım!.

Hakkınızı helâl edin bir kusur ettiysek bilmeyerek! Vicdanınızla baş başasınız.

O günde hesap görücü olarak NEFSİNİZ (ilminiz-şuurunuz) yeter!...(İsra/14)

http://tumkitaplar.org/find/default.asp?KA=0&Sub=1&chk_BKD=&chk_TMK=&chk_HPI=0&txtFind=&cmb_Kitaplar=&SubID=967 ]

hattâ izâ füzzia’ ‘an kulubihim kalu ma zâ kale Rabbüküm yeniden dirilişin yani kıyametin dehşeti kalplerinden giderilince. Birbirlerine veyahut ta ödül verilenler ödül verecek, tevdi edecek, takdim edecek olanlara soracaklar ma zâ kale Rabbüküm rabbimiz sizin hakkınızda ne buyurdu. Evet, burada bir çok müfessirin de vurguladığı gibi kıyametin dehşetinden sarsılacak olanlar, kendisinden şefaat umulan kimseler. Yani onlar da hesabın dehşeti altında tir tir titreyecekler.

Bu titreme nasıl giderilecek onu anlatıyor ayet. Yani birilerinin beni falanca kayırır ahirette, falancanın eteğinden tutarım ve yırtarım diye düşündüğü o büyük kimseler, ulu kimseler, nebiler, veliler, alimler, sıddıyklar, şehitler tir tir titreyecek mahşerin ve hesabın ağırlığı altında. Fakat onlardan bu dehşet nasıl giderilecek. İşte bu soru cevap, bu temsili diyalog onu veriyor bize. Yani onlara falancaların ödülünü Allah sizin elinizle vermeyi diledi denildiğinde onlarda ki hesap dehşeti giderilmiş olacak.

Demek ki Allah bizim elimizle ödül dağıttığına göre biz de artık rahatlayabiliriz. Demiş olacaklar. İşte bu temsili diyalog bize bu imayı veriyor.

kalül Hakk* ve “HU”vel ‘Aliyyül Kebiyr cevap verecekler bu soruya karşılık. Hakk neyse onu söyledi. Yani rabbimiz hakkı söyledi, gerçeği söyledi. Zaten mükemmel olanda, büyük olanda sadece O’dur diyecekler.

Ne demek kalül Hakk; Hakkı dediler. Bu iki manaya gelebilir.

1 – Kim ne hak ettiyse onu.

2 – şefaat konusunda birilerinin ne söylediği değil, Allah’ın ne dediği önemli. Allah’ta bu konuda hakikati söyledi. Yani biraz önceki ayetin ifade ettiği gibi Zümer/44, Enbiya/28 gibi bir çok Kur’an ayetinde ifade edildiği gibi bu manada ödül verme hakkının sadece Allah’a ait olduğunu, Allah’ın verdiği ödülü birileri eliyle tevdi edebileceğini, takdim edebileceğini, bu takdimin ödülü onun verdiği anlamına gelmediğini, ödülü takdim edenin de ödüle muhtaç olduğunu, dolayısıyla kendisine ödül verilen ya da verilecek olanların ödül isteyecekleri kapının ödülü takdim eden kapı değil, ödülü veren kapı olması gerektiğini, onun da sadece Allah olduğunu Zümer/44 de ifade edildiği gibi ve dolayısıyla teşekkürü de Allah’a yapmak gerektiğini bu ödülden dolayı teşekkür edilecek biri varsa onun da Allah olduğunu, ödülü tevdi edene değil, ödülü verene teşekkür etmek gerektiğini ve ondan istemek gerektiğini biz bu ayetten böylece öğrenmiş oluyoruz.

İşte Kur’an ın şefaat tasavvuru kısaca bu. Herkese ancak, ayetin sonunda ki o el ‘aliym, el Kebiyr. Mükemmel olan diye çevirdim, gerçekten de Allah’tan başka hiçbir varlık mükemmel olmayacağı için. Mükemmellik Allah’a has bir şey. En yüce olan, en büyük olan, el Kebiyr. Çünkü insanlara ödülü ancak böyle bir zat verebilir. Mükemmel olmalı ki kendisi başkalarını ödüllendirsin. Ödülleri takdir etsin. Varlık içerisinde insanların kendisine muhtaç olduğu bu ihtiyaç açısından hiç kimsenin bir diğerinden farklı olmadığı ve istisna tutulmadığı tek varlık Allah’tır.

Bu anlamda vahyin ilk muhatabı olan müşriklerin sapık şefaat akidesi de reddedilmiş oldu. Zümer/3. ayetinde ifade buyrulduğu gibi vahyin ilk muhatabı olan müşrikler kendilerine; Bunlara niçin tapıyorsunuz, bu putlara niçin tapıyorsunuz denildiğinde şöyle cevap veriyorlardı;

ma na’budühüm illâ liyükarribûna ilAllâhi zülfâ. (Zümer/3) biz bunlara sadece ve sadece bizi Allah’a yakınlaştırsınlar diye ibadet ediyoruz. Diyorlardı. İşte böylesine bir çarpık noktaya, böylesine yamuk bir şefaat anlayışından yola çıkarak varmışlardı. Onun için vardıkları bu sapma noktasının daha baştan tıkanması onların ve tüm insanların ve tabii ki Kur’an ın tüm muhataplarının şefaat anlayışlarının düzeltilmesine bağlıydı.

24-) Kul men yerzukuküm mines Semavati vel Ard* kulillâhu ve inna ev iyyaküm leâla hüden ev fiy dalâlin mubiyn;

De ki: “Semâlardan ve arzdan (bilinç katlarınız ve bedeniniz itibarıyla) yaşam gıdanızı veren kimdir?”… De ki: “Allâh! Muhakkak ki biz ya da siz (birimiz) hakikat üzereyiz; (diğerimiz de) apaçık bir sapkınlık içindedir!” (A.Hulusi)

24 – Size, de: Göklerden ve Yerden kim rızık veriyor? Allah, de: ve her halde biz veya siz mutlak bir hidayet üzerindeyiz veya açık bir dalâl içinde, (Elmalı)

Kul men yerzukuküm mines Semavati vel Ard De ki; göklerden ve yerden size rızık veren kimdir? kulillâhu ve inna ev iyyaküm leâla hüden ev fiy dalâlin mubiyn Allah’tır diye cevap ver bu soruya. Göklerden ve  yerden sizi besleyen kimdir sorusuna Allah’tır diye cevap ver ve ekle, şu takdirde biz ya da siz ama mutlaka ikimizden biri doğru yoldaysa diğeri de sapıklığa gömülmüş olmuyor mu. Diğeri de sapıklığa gömülüp gitmiş demektir. Yani burada düşünceye davet ediyor Kur’an muhatabını. Eğer ikinizden biri sapıksa bunun kim olduğunu siz düşünün. İkimiz aynı değiliz. Çünkü ikimiz aynı düşünmüyoruz. Allah’a, yalnız Allah’a kulluk edenle, Allah ile beraber başkalarına da kulluğunu paylaştıran nasıl bir olur. Allah’a ait bir vasfı başka varlıklara yakıştıranla, Allah’a ait niteliklerin tamamını O’na hasreden ve Allah dışında ki hiçbir varlığa kul olmayan, kula ve eşyaya kul olmayan nasıl bir olur.

İşte bu iki varlık tasavvuru, iki ayrı Allah tasavvurunun sahibini aynı kategoriye koymayacağı, aynı akıbetle akıbetlendir meyeceği bu kıyas eşliğinde anlatılıyor.

25-) Kul lâ tüs’elune ‘amma ecramnâ ve lâ nüs’elü ‘amma ta’melun;

De ki: “Suçlarımızdan size sorulmaz… Yaptıklarınızdan da bize sorulmaz!” (A.Hulusi)

25 – De ki: siz bizim cürümlerimizden mesul edilmezsiniz, biz de sizin yaptıklarınızdan mesul olmayız. (Elmalı)

Kul lâ tüs’elune ‘amma ecramnâ ve lâ nüs’elü ‘amma ta’melun yine de ki ne siz bizim suçlarımızın hesabını verecek siniz, ne de biz sizin işlediklerinizin hesabını vereceğiz.

Galiba; ve ma edriy ma yüf’alu Biy ve lâ Biküm. (Ahkaf/9) ayetiyle bağlantı kurmamız gerekecek. Öyle diyordu efendimiz veya ona; öyle de deniliyordu rabbimiz tarafından ben yarın bana ve size ne yapılacağını bilmiyorum. Yani bana ve size nasıl muamele edileceğini bilmiyorum de, deniliyordu. Dolayısıyla burada Resulallah’ın bile iddia etmediği bir şeyi, başkalarının bilmesi, onların; yarın kendilerine nasıl muamele edileceği konusunda spekülasyonlar yürütmesi, bir takım dedi kodular yapması, gaybı taşlaması, ahiret hakkında fikir jimnastiği yapmaya kalkması aslında meseleyi sulandırması, belki daha öte akideyle bir parça dalga geçmesi anlamına gelir ve onun içinde burada ciddiyete davet ediliyordu bu ayetle.

26-) Kul yecme’u beynena Rabbüna sümme yeftehu beynena Bil Hakk* ve “HU”vel Fettahul’ ‘Aliym;

De ki: “Rabbimiz bizi bir araya getirecek ve Hak olarak aramızı (isâbet edenler ve yanılanlar olarak) açacaktır… “HÛ”; Fettah’tır, Aliym’dir.” (A.Hulusi)

26 – De ki: rabbimiz hepimizi bir araya toplayacak, sonra da hak hükmü ile aramızı ayıracak, o öyle Fettah, öyle alîmdir. (Elmalı)

Kul yecme’u beynena Rabbüna sümme yeftehu beynena Bil Hakk De ki;

Dikkat buyurunuz sure hemen hemen de ki suresi tamamıyla. Yani aslında bir diyalog, Allah insan diyalogu. Rabbimiz insana ne diyeceğini öğretiyor. Gerek insanın kendi iç suallerine karşı, gerek dışarıdan gelecek suallere karşı, gerek aklının üreteceği kuşkulara karşı, gerek dışarıda üretilip kendisine gelen kuşkulara karşı adeta cevaplar silsilesi bu sure. Onun için hep de ki diye gidiyor. Yani bu deki ler bazen cevap ver, bazen sor,bazen karşı çık, bazen itiraz et, bazen delil getir, bazen kıyasla gibi bir çok manaya gelir. Yani bu “Kul” de sözcüklerinin içeriği bir çok mana ile dolu olabilir bağlamına göre.

Kul yecme’u beynena Rabbüna sümme yeftehu beynena Bil Hakk de ki rabbimiz bizi bir gün bir araya getirecek ve aramızda hükmünü adaletle verecektir. Nihai söz bu, yani çok söze gerek yok. Bir gün nasıl olsa bir araya geleceğiz, bir gün nasıl olsa mahşerimiz oluşacak ve bir gün tüm eteklerimizde ki taş dökülecek, traşımız olacak ve saçımız ağarmış mı, siyah mı göreceğiz. Ve aramızda hükmünü adaletle verecektir.

ve “HU”vel Fettahul’ ‘Aliym Zira O en adil hüküm verendir, her şeyi layıkıyla bilendir.

27-) Kul eruniyelleziyne elhaktüm Bihi şürekâe kella* bel HUvAllâhul ‘Aziyzül Hakiym;

De ki: “O yanı sıra var sandığınız ortaklarınızı gösterin bana! Hayır, hâşâ! Bilakis yalnızca “HÛ”; Aziyz, Hakiym (olan) Allâh’tır.” (A.Hulusi)

27 – De ki: ona şerik diye takıştırdıklarınızı bana gösterin bakayım: hayır öyle şey yok, doğrusu bu: Allah yegâne azîz, yegâne hakîmdir. (Elmalı)

Kul eruniyelleziyne elhaktüm Bihi şürekâe de ki O’na ortak olarak tasavvur ettiklerinizi, şu kimlerse O’na ortak olarak tasavvur ettiğiniz. Mesela bana yardımcı olacak dediğiniz aziyz, veliy, peygamber hatta, her kimse onları bana bir gösterin bakayım, gösterin.

Kella asla, yok böyle bir şey bel HUvAllâhul ‘Aziyzül Hakiym aksine O yüceler yücesi olan sonsuz merhamet sahibi olan Allah’tır, sonsuz hikmet sahibi olan, sonsuz hüküm sahibi olan ve hükmünde hiç kimsenin ortak olmadığı hükmünü de hikmetle icra eden Allah’tır. Yani O’nun hükmüne kimse, sadec kötüler değil varlık içinde ki iyiler de ortak değildir  anlamına geliyor burada. Şirkin en ufak kokusuna karşı Kur’an ın ne kadar hassas olduğunu hep beraber görüyoruz değil mi?

28-) Ve ma erselnake illâ kâffeten linNasi beşiyran ve neziyran ve lâkinne ekseren Nasi lâ ya’lemun;

Seni, tüm insanlar için müjdeci ve uyarıcı olarak irsâl ettik… Ne var ki insanların çoğunluğu anlamazlar (bunun ne demek olduğunu)! (A.Hulusi)

28 – Seni de başka değil, ancak bütün insanlara şamil bir risaletle rahmetimizin müjdecisi, azâbımızın habercisi gönderdik ve lâkin insanların ekserisi bilmezler. (Elmalı)

Ve ma erselnake illâ kâffeten linNasi beşiyran ve neziyra ey nebiy biz seni ancak bütün bir insanlık için müjdeci ve uyarıcı olarak gönderdik. ve lâkinne ekseren Nasi lâ ya’lemun  ne ki insanların çoğu bunların farklına dahi varmamış olacaklar ki, Devam edelim, çünkü müteakip ayet buraya dahil;

29-) Ve yekulune meta hazel va’dü in küntüm sadikıyn;

“Eğer sözünüzde sadıksanız, bu vaat (ölümü tadarak söylenenleri yaşamak) ne zaman?” derler. (A.Hulusi)

29 – Ve «ne vakit bu vaad eğer gerçekseniz?» diyorlar. (Elmalı)

Ve yekulune meta hazel va’dü in küntüm sadikıyn bu vaad edilen vakti, bu vaad edilen kıyametin, son saatin ya da vakti ne zaman, eğer doğru sözlüyseniz söyleyin diyorlar.

beşiyran ve neziyra müjdeci ve uyarıcı bütün bir insanlık için. Aslında peygamberlerin ve onların sertacı olan Allah Resulünün müjdelediği ve uyardığı her şey insanlığa bir rahmettir. Onun için her peygamber Allah’ın insanlığa bir sadakasıdır. Allah’ın insana olan merhametinin tecellisidir. Ama son nebi Hz. Muhammed Mustafa (SA.) bütün bir aleme rahmettir. Uyarısıyla alemlere rahmettir, müjdesiyle alemlere bir rahmettir. Uyardığı şeyler insanı cehennemden uzaklaştırır, müjdelediği şeyler de cennete yaklaştırır. Bu manada o alemlere, yani bütün bir insanlığa rahmettir, bütün bir insanlığa merhamettir.

30-) Kul leküm miy’adü yevmin lâ teste’hırune ‘anhü sa’aten ve lâ testakdimun;

De ki: “Sizin için tespit edilmiş bir süreç vardır ki, onu ne erteleyebilirsiniz ne de öne alabilirsiniz.” (A.Hulusi)

30 – De ki: size bir gün mîadı ki ondan bir saat geri de kalamazsınız, ileri de geçemezsiniz. (Elmalı)

Kul leküm miy’adü yevmin de ki sizin için bir gün tespit edilmiştir. lâ teste’hırune ‘anhü sa’aten ve lâ testakdimun o gün geldiğinde ne onu bir an erteleyebilirsiniz, ne de atlatabilir, savuştura bilirsiniz. Cevabı aslında verilmiştir yukarıdaki sorunun. Yani o son saatin zamanı ne zaman diye soruyorlardı ya, ne zaman gelecek diye? Onun cevabı Kur’an da farklı yerlerde zaten verilmişti.

A’raf suresine bakıyoruz kul innema ılmuha ‘ınde Rabbiy.. (A’raf/187) de ki son saatin bilgisi sadece Rabbimin katındadır, sadece O bilir.

Yine Lokman suresine bakıyoruz 34. ayet İnnAllâhe ‘ındeHU ılmüs saah.. (Lokman/34) son saatin bilgisi sadece Allah katındadır. Hatta bu meyanda Kur’an efendimize, onun şahsında hepimize  Fiyme ente min zikraha. (Nazi’at/43)  onun vaktini haber vermek kim sen kim. Yani insanın bilgisi son saatin vaktini haber vermeye yetmez. Dolayısıyla bu konuda daha sonra gelip de haddini aşacak olanları bu ayetlerle uyarmak gerekiyor.

31-) Ve kalelleziyne keferu len nu’mine Bi hazel Kur’âni ve lâ Billeziy beyne yedeyh* ve lev tera iziz zâlimune mevkufune ‘ınde Rabbihim* yerci’u ba’duhüm ila ba’dinil kavl* yekulülleziynestud’ıfu lilleziy nestekberu levla entüm lekünna mu’miniyn;

Hakikat bilgisini inkâr edenler dediler ki: “Bu Kurân’a da, bundan önce bize bildirilmiş olana da asla iman etmeyeceğiz”… Zâlimleri, Rablerinin indînde zorunlu dururlarken (değerlendiremedikleri hakikatlerindeki gerçeği fark etmiş hâldeyken), bir görsen! Bir kısmı diğerini suçlarken… Tâbi olan zayıflar, büyüklük taslayan önderlerine: “Eğer siz olmasaydınız, elbette iman edenlerden olurduk” derler. (A.Hulusi)

31 – Bununla beraber o küfredenler: «biz ne bu Kur’an a inanırız, ne de önündekine» dediler, fakat görsen o zalimler yakalanıp rablerinin huzuruna durduruldukları zaman bazısı bazısına söz atarken, ki taraftan zebun edilenler, o büyüklük taslayanlara şöyle diyorlardır: siz olmasa idiniz her halde biz mü’min olurduk. (Elmalı)

Ve kalelleziyne keferu len nu’mine Bi hazel Kur’âni ve lâ Billeziy beyne yedeyh küfürde ısrar edenler dediler ki; Bizler ne bu Kur’an a inanırız, ne de geçmiş vahiylerden bu günlere kalanlara. Vahyi kökten reddeden mantığın cevabı bu. Allah’ın rehberliğini reddediyorlar aslında. Allah’ın müdahil olmadığı bir hayat tasavvurunun sonucudur bu mantık. Allah müdahil olmasın istiyorlar hayatlarına. Çünkü hayatları hesabı verilecek, verilebilecek bir hayat değil. Sorumluluktan kaçıyorlar. Ama Allah’tan kaçamayacaklar.

ve lev tera iziz zâlimune mevkufune ‘ınde Rabbihim* yerci’u ba’duhüm ila ba’dinil kavl sen o haddini bilmezlerin, o zalimlerin rablerinin huzuruna tutuklanmış olarak getirildikleri zaman suçu nasıl birbirlerine yıktıklarını, suçu nasıl birbirlerinin üzerine attıklarını bir görseydin. Kur’an dan başka hiçbir kaynağın haber veremeyeceği bir alemden haber veriyor bu ayet, ahiretten. yekulülleziynestud’ıfu lilleziy nestekberu levla entüm lekünna mu’miniyn zayıf bırakılanlar büyüklük taslayanlara; siz olmasaydınız eğer, biz kesinlikle inananlardan olacaktık diyecekler.

Mustazaflar, zayıf bırakılanlar. Allah’ın verdiği akıl ve iradeyi kullanmak yerine gönüllü köle olanlar, gönüllü kula kulluk yapanlar. Müstekbirlerse kulları kendilerine kul edinenler. Toplumun servetle, güçle, iktidarla, makamla hatta bilgi ile şımarmış ve büyük kesimini elinde oynatan, başkalarının omzuna çıkarak yaşamayı, başkalarının başına basarak yükselmeyi marifet zanneden şımarık kesimleri müstekbirler.

Ama bu mazeret geçersiz, akla ve iradeye ihanet, emanete ihanettir. Onun içinde ezilenlerin, altta kalanların, lokomotif değil de vagon olanların, kula kul olanların, kendilerini ezenlerin yaptıklarına rağmen mazeretleri kabul edilmeyecek. Edilmeyecektir çünkü onlar diğerlerini izlemişlerdir. Onların peşine takılmışlar, onları önder bilmişlerdir. Bu akla ve iradeye ihanettir. Bunlara ihanet emanete ihanettir. Emanete ihanet Allah’a ihanettir. Bu emanetin ne olduğunu bir önceki Ahzab /72 ayetinde işlemiştik.

32-) Kalelleziynestekberu lilleziynestud’ıfu enahnu sadednaküm ‘anil hüda ba’de iz caeküm bel küntüm mücrimiyn;

Kibirli önderleri de, kendilerine tâbi olan zavallılara: “Size gelen hakikatten sizi biz mi alıkoyduk? Hayır, siz suçlusunuz!” (A.Hulusi)

32 – Diğer taraftan büyüklük taslayanlar o zebûn edilenlere şöyle demektedir: ya… Size hidayet geldikten sonra sizi ondan biz mi çevirdik, hayır siz kendiniz mücrimdiniz. (Elmalı)

Kalelleziynestekberu lilleziynestud’ıfu büyüklük taslayanlar, zayıf bırakılmış olanlara şöyle cevap verecekler.

Hemen sözün burasında Kur’an da 3 tür mustazaftan söz edilir. Onu da vurgulayıp geçiyorum. Bu 3 tür;

1 – Övülen mustazaflar, zayıf bırakılmışlar. Ki kasas/5. ayet bunlardan söz eder.

Ve nüriydü en nemünne alelleziynestud’ıfu fiyl Ardı ve nec’alehüm eimmeten ve nec’alehümül varisiyn. (Kasas/5) biz istedik ki ezilenleri, altta kalanları yer yüzünün önderleri yapalım, imamlar yapalım, liderler yapalım. Yani alttayken üste çıkaralım istedik, arzu ettik buyrulur ayette. Bunlar övülen mustazaflar. Bunları diğerlerinden bu ayette anlatılanlardan ayıran fark ne? Kendilerini ezenlere gönüllü kölelik yapmamaları, onlara imrenmemeleri, onlar gibi olmaya çalışmamaları.

2 – İkinci kesim bu ayette anlatılan bu surede anlatılan mustazaflar. Yerilenler, kınananlar. Bunlarla diğerlerinin farkı şu eğer bunların eline kendilerini ezenlerin elinde ki  imkanı verseniz kendileri de başlarlar daha başkalarını ezmeye. Yani bunlar ezilmeyi ortadan kaldırmak için çalışmazlar, ezenlere hayran olurlar, onlar gibi olmak isterler. Yani ezilmek yerine ezmeyi isterler. İşte bunlar da yerilen mustazaflar.

3 – Bir de üçüncü kesim var ki mazur görülenler A’raf/150. ayetinde bunlar; çocuklar, çaresiz kadınlar, kimsesizler, ihtiyarlar, yaşlılar. İşte bu mustazaflar da zayıflara girer. Dönelim ayete;

Kalelleziynestekberu lilleziynestud’ıfu büyüklük taslayanlar zayıf bırakılanlara şöyle cevap verecekler enahnu sadednaküm ‘anil hüda ba’de iz caeküm ne? Hidayet ayağınıza kadar geldi de sizi ondan biz mi alıkoyduk. bel küntüm mücrimiyn asla siz zaten günahı hayat tarzı haline getirmiş kimselerdiniz. Yani biraz önce yerilen mustazafları tarif ederken söylediğimiz gibi, siz ezilmeseniz ezecektiniz. Siz aslında düşmanınıza aşık tiplersiniz. Siz tepenizde sizi ezen kişiler gibi olmak istiyorsunuz. Belki bundan zevk almaya başladınız ezilmekten. Onun içinde kula kul oldunuz, bunda gönüllü oldunuz.

Tıpkı 20 ve 21. ayette ima edilen şeytanın dediği gibi bir gerçeği görüyoruz burada;  ve ma kâne liye aleyküm min sültanin illâ en deavtüküm festecebtüm liy* fela telumuniy ve lumû enfüseküm... (İbrahim/22) ne diyordu şeytan? Benim sizin üzerinizde aslında hakiki bir gücüm yok. Ancak ben davet ettim, siz de davetime icabet ettiniz, geldiniz. Beni kınamayın, kendinizi kınayın. Beni yermeyin kendinizi yerin. ma ene Bi musrihıküm ve ma entüm Bi musrihıyy.. (İbrahim/22) ne ben bugün size yardım edebilirim, ne de siz bana. Birbirimizin yardımına koşamayız. Diyordu ya. İşte kıyametten açılan bu sahnenin içinde konuşan müstekbirler, yani başkalarını peşlerine takanlar, onlara önderlik yapanlar, onları peşlerinden götürenler, koşturanlar söz oraya gelince havlu atacaklar ve onları; Başınızın çaresine bakın diye tersleyecekler ve siz de bizden aşağı kalmazdınız diyecekler. Yani kötülükte önderlik yaptıklarını unutacaklar ve böyle diyecekler. Ayet bize böyle temsili bir diyalog veriyor ve tabii körü körüne taklidin, kötüyü izlemenin akıbetini bu meyanda dile getiriyor.

33-) Ve kalelleziynestud’ıfu lilleziynestekberu bel mekrulleyli vennehari iz te’mürunena en nekfüre Billâhi ve nec’ale leHU endada* ve eserrun nedamete lemma raevül azâb* ve cealnel ağlâle fiy a’nakılleziyne keferu* hel yüczevne illâ ma kânu ya’melun;

Zavallı tâbiler, kibirli önderlerine dedi ki: “Hayır, gece ve gündüz hile ile bizi yanılttınız! Allâh’ın, Esmâ’sıyla hakikatimiz olduğunu inkâr etmemizi ve O’na ortak tanrılar oluşturmamızı emrederdiniz”… Azabı gördüklerinde ise pişmanlıklarını gizlediler! Hakikat bilgisini inkâr edenlerin boyunlarında (başlarını bedensellik kabulünden döndüremeyecekleri) boyunduruklar oluşturduk! Ortaya koyduklarının sonucunu yaşıyorlar! (A.Hulusi)

33 – O zebûn edilenler de o büyüklük taslayanlara demektedir: hayır işiniz gece gündüz dolap, çünkü sizler bizlere hep Allaha küfretmemizi ve ona menentler koşmamızı emrediyordunuz, ve böyle atışırlarken hepsi azâbı gördükleri o demde içlerinden pişmanlık getirmektedirler, tomrukları geçirmişizdir de boyunlarına hep o küfredenlerin, sâde yaptıklarının cezasını çekiyorlardır. (Elmalı)

Ve kalelleziynestud’ıfu lilleziynestekberu bu kez zayıf bırakılanlar büyüklük taslayanlara şöyle itiraz edecekler; bel mekrulleyli vennehar hayır, işiniz gücünüz, gece gündüz dolap çevirmek.

Hakikaten ne güzel ifade bu günü de ne güzel ifade ediyor. Evet müstekbir mantık, azgın mantık, şımarık mantık her çağda dolap ve dümen çevirir, gece gündüz işi bu. Göz boyar, cilalar Onun içinde imaja yönelik çalışır. Değil midir ki günah al benili olandır. Değil midir ki her zehir altın tasta sunulur.

Aslında insanların fark etmediği kölelikler, fark etmediği kula kulluklar, altın tas içinde sunulan zehirlere, itlaf ekiplerinin itlaf edecekleri köpeklere verdikleri köftelere benzer. Aslında köfte içinde zehir taşımaktadır. Fakat dışardan bakınca köfte gibi durmaktadır. Onun kimin elinden geldiği, niçin geldiğini neden geldiğini, neden size geldiğini sorgulamazsanız, köfte yer gibi zehir yersiniz. İşte burada hatırlatılan da bu. Aklınızı başınıza alın başkalarını körü körüne izlemeyin, sizin tepenize çıkanlar sizi kendi istikametlerine sürenler sizi kendi emellerine alet edenler, yarın hesap vermeye gelince sizin hesabınızın zerresini veremeyecekler.

iz te’mürunena en nekfüre Billâhi ve nec’ale leHU eddada hatırlasanıza bir; bize, Allah’a yabancılaşmamızı ve ona eş değer güçler tanımamızı dayatıyordunuz. ve eserrun nedamete lemma raevül azâb derken onlar asıl pişmanlığı kendilerini bekleyen azabı görünce yüreklerinin ta derinlerinde yaşayacaklar. Asıl pişmanlık bu. Kendilerini bekleyen azabı görünce yüreklerinin en derin yerinde yaşayacaklar, hissedecekler. Vicdan azabının en büyüğü o.

Bu bin yangına bedel bir yürek yangını aslında. İnsanı kahreden bir ahiret pişmanlığı. Ki bunu tarif ve tavsif etmek için kelimeler yetmez.

ve cealnel ağlâle fiy a’nakılleziyne keferu zira biz inkarda ısrar edenlerin boyunlarına halkalar geçireceğiz. Niçin? Bu halkalar, bu tasmalar şu kölelerin boyunlarına vurulan tahta boyunduruklar var ya o kastediliyor. Yani kendi benliklerine kölelik ve başkalarına da gönüllü kölelik yaptıkları için. Onun için madem siz Allah’a kul olmak yerine kendi nefsinize köle oldunuz ve tepenizde tepinenlerin ayağını öptünüz. Onların yanlış ve yamukluklarını paylaştınız.

Hatta tepenizde tepinmelerine bakmayıp onları omzunuzda taşımaya gönüllü oldunuz. Kur’an sizi yan yana safa davet ederken, hep birlikte omuz omuza Allah’a kulluğa davet ederken, erle komutanı, sultanla tebayı, yönetenle yönetileni, en zenginle en yoksulu namazda tek sıralı bir safa dizerken, omuz omuza getirirken, siz Kur’an ın verdiği bu hayat mesajını anlamazlıktan geldiniz. Hatta elinizin tersiyle ittiniz ve siz piramidik bir hayat metodunu benimsediniz. İnsanların yan yana durduğu bir hayatı değil, insanların birbirinin omzuna basarak yükseldiği bir hayatı, altta kalanın canının çıktığı bir hayatı desteklediniz. omzunuzdakileri alkışladınız. Onların tepenize vurmasına ses çıkarmadınız, onurunuzu koruyacak yerde, onurunuzu peşkeş çektiniz. Dolayısıyla işte akıbetiniz bu. Şimdi bu duruma düştünüz ve yürek yangınına düştünüz.

Aslında şimdi ne kadar içiniz yansa yeridir. Fakat hiçbir şey ifade etmeyecektir. Onun için de boyunlarına boyunduruk geçirilecek, tıpkı köleler gibi. Çünkü onlar efendilerine gönüllü köleliğe, gönüllü kulluğa yanaştılar.

hel yüczevne illâ ma kânu ya’melun hem yaptıklarının bunun dışında bir karşılığı mı var ki..!

34-) Ve ma erselna fiy karyetin min neziyrin illâ kale mütrefuha, inna Bima ursiltüm Bihi kâfirun;

Biz hangi memlekete bir uyarıcı irsâl ettiysek, oranın şımarık zenginleri: “Muhakkak ki biz Risâletinizle gönderilen hakikat bilgisini kabul etmeyiz” (dediler). (A.Hulusi)

34 – Biz her hangi bir memlekette (bir nezîr) tehlikeyi haber veren bir Resul gönderdikse her halde onun refah ile şımartılmış olanları dediler ki: «biz sizin gönderildiğiniz şeyleri tanıyamayız».(Elmalı)

Ve ma erselna fiy karyetin min neziyrin illâ kale mütrefuha, inna Bima ursiltüm Bihi kâfirun ve ne zaman biz herhangi bir topluma bir uyarıcı göndermişsek, oranın refah içinde şımarmış seçkinleri, yani mütrefleri sizinle gönderilen şeyin gerçekliğini inkar ediyoruz derler.

Tarihi bir veri bu dostlar. Refah içinde yüzen şımarmış kesimler vahye ve onu getiren nebilere ilk karşı çıkan kesimler olmuştur. En şiddetli karşı çıkan kesimler olmuştur.Güç ve serveti haklılığın gerekçesi saydıkları için böyle olmuştur. Onlar kendi ellerinde ki güç, servet ve iktidarın kendi haklılıkları sonucu kendilerine verildiğini düşünürler. Hatta gücün hakkını savunurlar. Hakkın gücünü değil. Onun içinde güçlünün haklılığı esastır onların dünyasında ve buradaki mantıkta odur zaten, Karun mantığı.

..innema utiytühu alâ ılmin ındiy. (Kasas/78) diyordu ya Karun; bu bana bende ki bir bilgi sayesinde verilmiştir bu servet, bu dünyalar dolusu servet. Yani servet benim değil mi, kim ne karışır diyordu. Mutlak mülkiyet iddia ediyordu. Geçici olduğuna bakmıyordu. Hiçbir servetin kalıcı olmadığı gerçeğini görmüyordu. Kendisine emanet edilmiş olduğuna inanmaya yanaşmıyordu. Eğer emanet bilse, emanet olduğuna inansaydı, benim değil mi istediğimi yaparım diyebilir miydi.

Senin değil ve istediğini de yapamazsın. Emanettir, ihanet edersen hainlerden olursun. Sadakat gösterirsen sadıklardan olursun. Akıbetinde ya hainlerin akıbeti, ya sadıkların akıbeti olur. Onun için servete, şöhrete, mala, mülke, güce, iktidara nasıl baktığınız önemli. Onların kimin elinde, sizde mi olup olmadığı, ele girmiş ya da elden çıkmış olup olmadığı değil belirleyici olan, onlara nasıl baktığınız, onlara nasıl muamele ettiğiniz, onlara bir emanet olarak görüp görmediğinizdir.

35-) Ve kalu nahnu ekseru emvalen ve evladen ve ma nahnu Bi mu’azzebiyn;

Dahi dediler ki: “Biz hem servetimiz hem de evlatlarımız yönünden daha güçlüyüz… Biz azaba uğramayız!” (A.Hulusi)

35 – Ve dediler ki «biz emvalce de daha çoğuz evlatça da, ve biz ta’zib olunmayız».(Elmalı)

Ve kalu nahnu ekseru emvalen ve evladen ve ma nahnu Bi mu’azzebiyn işte geldi söylediğimiz. İşte servetle, güçle, makamla şımarmış olan bir mantığın söyleyeceği söz bu. Ne diyor?, ne diyorlardı? Biz servetle soy açısından sizden daha güçlüyüz. Bu durumda bizim cezaya çarptırılmamız söz konusu olamaz derler. Yani bunu kim söylüyor? Altta kalanların tepesine basarak yukarı çıkanlar söylüyor, altta kalanlara söylüyor. Tamam siz ceza görmelisiniz, dünyada da alttaydınız zaten, siz bizim vagonlarımızdınız. Yani siz bizi izliyordunuz, peşimizden geliyordunuz, bize imreniyordunuz. Dolayısıyla siz dünyada da alttaydınız. Onun için burada da öyle olsanız bir şey lazım gelmez. Ama biz cezalandırılmayacağız. Çünkü servet sahibiyiz, soy sahibiyiz, boy sahibiyiz diyorlardı.

Bu aslında her çağda geçerli bir mantığın ayan beyan fotoğrafıdır dostlar. Maddi başarı ve refahı doğru yolda olmanın kanıtı sayan akıldır bu işte. Dünyevileşmiş akıl yani, küstahlaşmış akıl. Davud ve Süleyman gibi aleme sultan olmakla, Zekeriyya ve Yahya gibi aleme Kurban olmak arasında ne fark var. Eğer mahiyet açısından bakarsanız her biri kendine verilen rolü, kendine verilen imkanlarla oynayan peygamberler bunlar.

Varlıkla yokluk arasında mahiyet farkı yoktur. Varlıkla yokluk arasında sınav farkı vardır, araç farklı vardır. Yani biri varsıl, biri yoksul. Biri servete sahip, diğeri değil. Biri makama sahip diğeri değil. Bu ikisi arasında ki fark nitelik farkı değildir imtihanın aracının farkıdır. İmtihan aracı farklıdır. Biri verilerek sınanmıştır, diğeri verilmeyerek. Biri alınarak sınanmıştır biri verilerek. Biri servetle sınanmıştır, biri yoksullukla sınanmıştır o kadar. Herkes sınavını sınandığı şekliyle veriyorsa işte orada fark ortaya çıkacaktır.

Onun için bu mantık bunu mahiyet farkı zanneden mantıktır, ki vahyin ilk muhatapları da böyle düşünüyorlardı. Kendilerine hakikati  getiren peygambere, Allah resulüne şöyle bakıyorlardı. Biz haksız olsaydık eğer Allah bizi desteklemezdi. Allah bizi destekliyor çünkü biz şu anda bölgenin en iyisiyiz, en zenginiyiz. Bu da Allah’ın bizi desteklediğini gösteriyor. O halde sen bizi neye çağırıyorsun. Bunu demeye getiriyorlar.

Oysa ki Kur’an bu mantığı yerden yere vuruyordu. Çünkü bir insanın elinde servetin olması, gücün olması, iktidarın olması, insan gücünün kaynaklarının olması o insanın haklı olduğu, o insanın elindeki servetin helal olduğu anlamına gelmiyor. İşte şu gelen ayette olduğu gibi:

36-) Kul inne Rabbiy yebsütur rizka limen yeşau ve yakdiru ve lakinne ekseren Nasi lâ ya’lemun;

De ki: “Muhakkak ki Rabbim yaşam gıdasını (rızkı), dilediğine genişletir veya daraltır (zenginlik kazanılmaz Allâh vergisidir)… Ne var ki insanların çoğunluğu (bu gerçeği) bilmezler.” (A.Hulusi)

36 – De ki rabbim rızkı dilediğine döşer dilediğine sıkar ve lâkin nâsın ekserisi bilmezler. (Elmalı)

Kul inne Rabbiy yebsütur rizka limen yeşau ve yakdir de ki; şüphe yok ki benim rabbim dilediğine rızkı açar, dilediğine de kısar, az verir. ve lakinne ekseren Nasi lâ ya’lemun fakat insanların çoğu bunun hikmetini dahi bilemezler.

Varsıllığı Allah’ın ödülü, yoksulluğu cezası olarak görürler insanların çoğu. Oysa ki bu yanlış, hatta bu yanlışın nasıl yanlış olduğunu devamında ki ayetler bize verecekler.

37-) Ve ma emvalüküm ve lâ evladüküm Billetiy tukarribüküm ‘ındeNA zülfa illâ men amene ve amile saliha* feülaike lehüm cezauddı’fi Bima ‘amilu ve hüm fiyl ğurufati aminun;

Size indîmizde kurb (Kurbiyet mertebesi – Allâh Esmâ’sı özellikleriyle şuurlu tahakkuk mertebesi) oluşturacak olan, ne zenginliğiniz ve ne de evlatlarınızdır; sadece iman edip imanının gereğini uygulayan müstesna… İşte onlara bu çalışmalarının getirisi kat kat arttırılır. Onlar yüksek mertebeler içinde güvendedirler. (A.Hulusi)

37 – Halbuki ne mallarınız ne de evlâtlarınız değildir sizi huzurumuza yaklaştıracak olan, ancak iman edip salâh ile iş gören, işte onların amellerine karşı kendilerine kat kat mükâfat vardır. Ve onlar Cennet şehnişinlerinde emniyet içindedirler. (Elmalı)

Ve ma emvalüküm ve lâ evladüküm Billetiy tukarribüküm ‘ındeNA zülfa sizleri bizim katımıza yakın kılacak olan ne servetinizdir, ne de soyunuz illâ men amene ve amile salihan fakat iman eden ve salih amel işleyen kimseler var ya feülaike lehüm cezauddı’fi Bima ‘amilu işte onları yaptıklarına karşılık ödülün en katmerlisi beklemektedir. ve hüm fiyl ğurufati aminun ve onlar yüce köşklerde huzur ve güven ortamında yaşayıp gidecekler.

Burada ayetin içinde, metinde gözüken bir nükteye dikkatinizi çekmeliyim. İlla istisna edatı, iman ve salih amelin mal ve evladı, Allah’a yakınlaşma aracı kılabilme imkanına atıf yapıyor. Yani tamam imanı ve salih ameli olmayan kimseye malı ve evladı hiçbir yarar saplamaz. Fakat İmanla, iyi, güzel, değerli, yararlı iş üretmekle kullanırsa soy ve serveti, o zaman bunlar yarar sağlar anlamı ayette açık.

Yunus/26. ayeti de Lilleziyne ahsenül Hüsna ve ziyadeh. Yunus/26) der. Onlar için güzellerin en güzeli ve bir de fazlalığı var. Bu bir çok açıdan tefsir edilmiş ama, güzel dünyada verilen bu nimetler. Güzellerin güzeli bu nimetlerin ahiret nimetine vesile olacak şekilde kullanılması. Ziyadesi de ahirette üzerine eklenen ve bizim aklımızın alamayacağı sürprizler. Öyle tefsir edilmiş.

38-) Velleziyne yes’avne fiy âyâtiNA mu’aciziyne ülaike fiyl azâbi muhdarun;

İşaretlerimizi (uyarılarımızı) geçersiz kılmak için koşuşturanlara gelince, işte onlar sürekli azapta tutulacaklardır. (A.Hulusi)

38 – Âyetlerimizi hükümsüz bırakmak için yarış ederek çalışanlar ise hakkın huzuruna onlar azâb içinde ihzar edileceklerdir. (Elmalı)

Velleziyne yes’avne fiy âyâtiNA mu’aciziyn ama ayetlerimizin amacını geçersiz kılmaya çalışan kimseler, ülaike fiyl azâbi muhdarun azabın içerisinde yaptıklarıyla yüzleşecekler. Ayetlerimizin anlamını geçersiz, amacını geçersiz kılmaya çalışanlar buyruluyor. Yani ayetlerin amacı var, bu amacı geçersiz kılmaya çalışma, o amacı gerçekleştirmemek için uğraşmak..! işte vahye karşı yapılacak en büyük ihanet bu.

 39-) Kul inne Rabbiy yebsütur rizka limen yeşau min ‘ıbadiHi ve yakdiru leh* ve ma enfaktüm min şey’in feHUve yuhlifuh* ve HUve hayrur razikıyn;

De ki: “Muhakkak ki Rabbim yaşam gıdasını (maddi – manevî rızkı), kullarından dilediğine genişletir ve (dilediğine de) daraltır! Bir şey infak ederseniz (Allâh için karşılıksız bağışlarsanız), O, onun yerine başkasını verir… “HÛ”, yaşam gıdasıyla besleyen mükemmel Rezzâk’tır.” (A.Hulusi)

39 – De ki hakikaten rabbim kullarından dilediği kimseye rızkı hem döşer hem sıkar ve her neyi hayra sarf ederseniz o ona halef de verir, hem o, rızık verenlerin en hayırlısıdır. (Elmalı)

Kul inne Rabbiy yebsütur rizka limen yeşau min ‘ıbadiHi ve yakdiru leh de ki şüphe yok ki rabbimin isteyen kullara rızık vermeyi dilediği de olur, ya da onun rızkını açmayı dilediği de olur, onun yararına olarak kısmayı dilediği de olur. Neden onun yararına olarak diye çevirdim, burada ve yakdiru leh; lehu da ki lâm böyle bir yan anlamı içerir. Onun lehine olarak kısmak.

Yukarıda ima etmiştim bunun hikmetini dahi anlamazlar ayetinde ima etmiştim. İşte bu; Kıstığına ikram eder bazen. Bazen kuluna ikram etmek için nimetini kısar, serveti kısar. Bazen kuluna ikram etmek için gücü kısar, iktidarı kısar. Bu ne biçim şey demezsiniz herhalde. Çünkü servetin mi, yoksa onun yokluğunu mu. Aşırı güç ve iktidarın mı, yoksa onun ele geçmemesini sahibi hakkında hayırlı olduğunu Allah’tan daha iyi kim bilebilir. Bütünü gören bir tek zat var O. Biz parçayı görüyoruz.

 Servet parçadır, serveti ister. Fakat eğer servet geçici lezzete karşılık ebedi saadetini kendisine kaybettirecekse bu insana bütünü gösterseydiniz hala onu ısrarla istemeye devam edecek miydi? O halde insana kalan tek şey var; parçayı görüp bütünün taamını göremeyen insana düşen bir şey var, bir tek şey; O da bütünü gören Allah’a teslim olmak. Ona güvenmek. Zaten bunu yaptığı anda kurtulur. Bunu yaptığı anda güven ve huzur bulur, yoksa yok. Onun için insanın maddi durumu onun hakikatle ilişkisinde hiçbir zaman referans olamaz.

ve ma enfaktüm min şey’in feHUve yuhlifuh ama siz ne infak ederseniz, yani infak; iki şey için kullanılabilir.

1 – Allah davası uğruna harcamak,

2 – Allah rızası için harcamak.

Allah rızası için bir yoksula vermek, birine vermek ya da Allah davasına vermek. Zaten o doğrudan Allah rızası için harcamaktır. İnfak bu, karşılıksız vermek. Her ne verirseniz onun yerini o hemen doldurur. Bu ibare bunu söylüyor. Allah onun yerini doldurur.

İlginç değil mi? Rasyonel bakış şu; verdin mi azalır. Öyle değil mi, vermek çıkmaktır. Verilen azalır. Ama Kur’an ın ürettiği kendine özgü rasyonellikte her zaman verilen azalmaz, bazen verilen çoğalır. Çoğalmanın tek ölçütü ölçülen ve tartılan şeyler değildir ey insanoğlu. Elle tutulup gözle görülür, özgül ağırlığı olan şey azalabilir. Ama elle tutulup gözle görülmeyen şeylerin çoğalıyordur. Zaten o elle tutulan şeyleri, elle tutulmayan şeylerle ürettin. Çünkü eğer insanda yaşam sevinci olmasa, iç enerji olmasa, o huzur olmasa nasıl üretir, nasıl çalışır, nasıl çabalar. Verilenin yeri huzur olarak doldurulur, kanaat olarak doldurulur, iç enerji olarak doldurulur, bereketle doldurulur. Allah bereket vererek doldurur.

ve HUve hayrur razikıyn zira O rızık verenlerin en hayırlısıdır.

40-) Ve yevme yahşüruhüm cemiy’an sümme yekulü lilMelaiketi ehaülai iyyaküm kânu ya’budun;

O süreç ki, hepsini toplar, sonra meleklere: “Bunlar mı yalnızca size kulluk edenler idi?” der. (A.Hulusi)

40 – O gün ki hep onları birlikte mahşere toplayacağız, sonra Melâikeye diyeceğiz: şunlar size mi tapıyorlardı? (Elmalı)

Ve yevme yahşüruhüm cemiy’an sümme yekulü lilMelaiketi ama o haddini bilmezlere gelince bir gün onların tümünü bir araya getirecek ve ardından meleklere soracağız ehaülai iyyaküm kânu ya’budun bunların tapındıkları siz miydiniz? Böyle soracağız. Evet, bu ibareyi şöyle de çevirmek mümkün; Bunlar size mi tapınıyorlardı?

41-) Kalu subhhaneke ente veliyyüna min dunihim* bel kânu ya’budunel cinne, ekseruhüm Bihim mu’minun;

(Melekler) dedi ki: “Subhansın sen. Sensin Veliyy’miz, onlar değil… Bilakis onlar cinne tapıyorlardı; çoğunluğu onlara iman etmişti (tanrı olarak).” (A.Hulusi)

41 – Demişlerdir: zati sübhanına arzı tenzih ederiz, sensin onlara karşı ekserisi onlara inanmışlardı. (Elmalı)

Kalu subhhaneke ente veliyyüna min dunihim melekler cevap verecekler; Aşkın olan zatını tenzih ederiz ki onlar değil, sen sin bizim veliymiz, sensin bizim sahibimiz. bel kânu ya’budunel cinne, ekseruhüm Bihim mu’minun hayır onlar öteden beri cinlere tapınıyorlardı, onların çoğu cinlere iman etmişti diyecekler.

İlginç, Kur’an da cin lafzının birden çok anlama geldiğinin en tipik örneklerinden biri bu ayet. Burada ki cin ile;

Ve ma halaktül cinne vel inse illâ liya’budun. (Zariyat/56) ayetinde ki; Biz cinleri ve insanları sadece kulluk için yarattık buyrulan ayette ki cin aynı olamaz. Burada ki cin; gerçek ya da mevhum, gizli tüm güçler. Kendisine tapınılan gizli güçler. Eşyanın vehmedilen ya da gerçek gizli güçleri anlamına gelir. Ki tarih boyunca bazı insanlar, bazı toplumlar bir takım eşyanın gizli güçleri olduğunu vehmetmişler. Bu evhamlarına tapınmışlar. Yada gerçekten görünmeyen varlıklara tapınmışlar. Meleklere tapınmaları da bu cümledendir aslında. Onlara tanrısal nitelikler yakıştırmışlar.

İşte burada bu dile getiriliyor. Belki bölge halkının içerisinde tefsirlerimizde nakledilen bazı rivayetlere bakılırsa cinlere özel olara tapan kabileler var. Özelde onlar dile getiriliyor. Ama hayır bu bölgeselleştirilecek bir şey değil, bu her çağda insan bilinmeyen güçlere karşı, Allah’a karşı duyması ve beslemesi gereken hisleri besliyor olabilir. Onların hepsi bu ayetin kapsamında değerlendirilmeli.

42-) Fel yevme lâ yemlikü ba’duküm li ba’dın nef’an ve lâ darra* ve nekulü lilleziyne zalemu zûku azâben narilletiy küntüm Biha tükezzibun;

İşte o süreçte, kimse kimseye ne bir fayda ve ne de bir zarar verebilir… (Nefsine) zulmedenlere: “Kendisini yalanladığınız o yanışın azabını tadın!” deriz. (A.Hulusi)

42 – İşte o gün bazınız bazınıza ne bir menfaate, ne de bir zarara mâlik olamaz ve o zulmedenlere deriz: tadın bakalım o yalan deyip durduğunuz ateşin azâbını. (Elmalı)

Fel yevme lâ yemlikü ba’duküm li ba’dın nef’an ve lâ darra derken Allah şöyle buyuracaktır; Sizden hiç biriniz bir diğerine bugün ne yarar ne de zarar verecek güce sahip değilsiniz. ve nekulü lilleziyne zalemu zûku azâben narilletiy küntüm Biha tükezzibun ve o gün haddini bilmezlere şöyle sesleniriz. Kendisini yalanlayıp durduğunuz ateşin azabını haydi tadın bakayım.

43-) Ve izâ tütla aleyhim ayatuNA beyyinatin kalu ma hazâ illâ racülün yüriydü en yesuddeküm amma kâne ya’büdü abaüküm* ve kalu ma hazâ illâ ifkün müftera* ve kalelleziyne keferu lil Hakkı lemma caehüm, in hazâ illâ sıhrun mubiyn;

Âyetlerimiz onlara apaçık olarak okunup bildirildiğinde (zâlimler) dediler ki: “Bu, atalarınızın tapınageldiği şeyden sizi çevirmeyi amaçlamış bir adamdır”… Yine dediler ki: “Bunlar, uydurulmuş bir yalandan başka bir şey değil”… Hakikat bilgisini inkâr edenler, Hak kendilerine geldiğinde: “Bu, ancak apaçık bir sihirdir” dediler. (A.Hulusi)

43 – Karşılarında açık beynineler halinde âyetlerimiz tilâvet olunduğu zaman o zalimler: «bu başka değil, sırf sizi atalarınızın taptığı ma’budlardan menetmek isteyen bir adam» dediler ve «bu (Kur’an) başka bir şey değil, sırf uydurulmuş bir iftira» dediler ve o küfredenler hak kendilerine geldiği vakit bu apâçık bir sihirden başka bir şey değil, dediler. (Elmalı)

Ve izâ tütla aleyhim ayatuNA beyyinatin ve ayetlerimiz onlara açık saçık aktarıldığında dediler ki kalu ma hazâ illâ racülün yüriydü en yesuddeküm amma kâne ya’büdü abaüküm bu sizi atalarınızın öteden beri taptıklarından uzaklaştırmaya çalışan biridir, başkası değil diyecekler.

Evet, hakikate nasıl ki servet ve güç referans olamazsa değerli Kur’an dostları, atalar yolu da referans olamaz. Doğru yo ataların yürüdüğü yol değildir. Hakikat değerini kıdeminden almaz. Kaldı ki o zaten en kadim olandır. Çünkü el Hakk tan neş’et eder. Onun için burada körü körüne taklit, tıpkı servet nasıl insanın hakta olduğunun belgesi değilse ataların izini takip etmekte insanın doğru yolda olduğunun referansı değildir diyor ayet.

ve kalu ma hazâ illâ ifkün müftera bir de şunu eklediler; Bu Kur’an uydurulmuş düzme koşma bir şeydir. Bir kitaptır, metindir. ve kalelleziyne keferu lil Hakkı lemma caehüm, in hazâ illâ sıhrun mubiyn nihayet inkarda direnenler ayaklarına kadar gelen hakikat için bu açıkça büyüleyici bir sözdür, sözden başka bir şey değildir dediler.

44-) Ve ma ateynahüm min kütübin yedrusuneha ve ma erselna ileyhim kableke min neziyr;

Oysa onlara ders almalarını (sana itiraza kaynak) sağlayacak bilgileri vermemiştik. Senden önce onlara uyarıcı da irsâl etmemiştik. (A.Hulusi)

44 – Halbuki biz onlara öyle ders alacakları kitaplar vermedik ve kendilerine senden evvel bir nezîr de göndermedik. (Elmalı)

Ve ma ateynahüm min kütübin yedrusuneha ve ma erselna ileyhim kableke min neziyr halbuki biz onlara ne okuyup öğrenecekleri vahiyler, ne de senden önce bir uyarıcı göndermiş değildik.

Razi’nin alternatif yorumuna göre şu müteakip ayeti de bu bağlamda okuyup çevirelim;

45-) Ve kezzebelleziyne min kablihim ve ma beleğu mı’şare ma ateynahüm fekezzebu Rusuliy* fe keyfe kâne nekiyr;

Onlardan öncekiler de yalanlamıştı (genetik özellik)! (Oysa bunlar) onlara verdiğimizin onda birine bile ulaşmamışlardır… (Buna rağmen) Rasûllerimi yalanladılar… İşte bak, benim de onları inkârımın sonucu nasıl oldu! (A.Hulusi)

45 – Onlardan evvelkiler de tekzip etmişlerdi, hem bunlar onlara verdiklerimizin onda birine ermediler, Resullerimizi tekzip ettiler de nasıl oldu inkârım? (Elmalı)

Ve ma ateynahüm min kütübin yedrusuneha ve ma erselna ileyhim kableke min neziyr , Ve kezzebelleziyne min kablihim dahası onlardan öncekilerde yalanlamışlardı ve ma beleğu mı’şare ma ateynahüm oysa ki onlara verilen manevi nimetler bu ümmete verilenin onda birine bile ulaşmamıştı.

İşte Razi’nin alternatif yorumuna göre çevirdiğim metin bu. Onlara verilen nimetler, öncekilere verilenin 1/10 na ulaşmamıştı. Bu şöyle de çevrilebilir; önceki helak edilmiş kavimlere verilen nimetlerin onda biri, bu vahye karşı gelenlere verilmemişti. Yani öncekiler onların 10 katı nimete sahip oldukları halde helak oldular bunlar neylerine güveniyorlar şeklinde de anlaşılabilir ama özellikle Razi’nin bu alternatif yorumu daha makul geldiği için onu tercih ettik ve buna göre onlara verilen manevi nimetler, bu ümmete verilenlerin onda birine bile ulaşmamışken onlar helak edildiler ve bu ümmete verilen bu kadar geniş nimete rağmen siz neden bu nimetleri görmezden geliyorsunuz. Neden bu nimete rağmen, bu manevi nimetlere rağmen inkarda direniyorsunuz anlamına ulaşırız.

[Ek bilgi; Yani, "Mekkeliler bizim daha önce o topluluklara verdiğimiz servet, güç ve şöhretin onda birine bile ulaşmış değildirler. Peygamberlerin kendilerine getirdikleri gerçeklere inanmayıp hayat tarzlarını bâtıl üzerine inşa ettiklerinde servet ve güçlerinin onlara hiçbir şey kazandırmadığını ve nasıl kötü bir akıbete uğradıklarını görün." (Ebu’l Âla Mevdudi)]

fekezzebu Rusuliy* fe keyfe kâne nekiyr buna rağmen elçilerimizi yalanladılar ve sonuçta inkar nasıl olurmuş, yalanlamak nasıl olurmuş, tanımamak nasıl olurmuş gördüler.

46-) Kul innema e’ızuküm Bi vahıdetin, en tekumu Lillâhi mesna ve fürada sümme tetefekkeru* ma Bi sahıbiküm min cinnetin, in huve illâ neziyrun leküm beyne yedey azâbin şediyd;

De ki: “Size sadece bir tek öğüt veriyorum: Allâh için ister ikişer – birlikte ister kendi başınıza kaldığınızda şöyle bir derin düşünün bakalım! Size sahip çıkanda bir cinnet söz konusu değildir… O ancak şiddetli bir azabın öncesinde sizin için uyarıcıdır!” (A.Hulusi)

46 – De ki: size sâde bir tek nasihat edeceğim şöyle ki: Allah için ikişer üçer ve teker teker kalkarsınız, sonra da iyi düşünürsünüz, arkadaşınızda cinnetten eser yoktur, o yalnız şiddetli bir azâbın önünde sizi sakındıracak bir Peygamberdir. (Elmalı)

Kul innema e’ızuküm Bi vahıdetin, en tekumu Lillâhi mesna ve fürada de ki; Bu surenin berceste ayetidir bu sevgili dostlar. Onun için bu ayet yüreklere kazılmalı.

Size tek bir öğüdüm var ister başkalarıyla beraber, ister yalnız başınayken Allah’ın huzurunda olduğunuzu asla unutmayın.

Allah’a karşı esas duruşa davet ediyor insanoğlunu ayet. Allah’ın huzurunda ki esas duruşunuzu bozmayın, klas duruşunuzu bozmayın. İster başkaları ile birlikte, ister tek başınıza fark etmez.

Bütün mesele bu aslında insanoğlunun tüm çabası bu. Allah’a karşı esas duruşunu bozmamak, Allah’a karşı esas duruşunu bozarsa eğer onu esas duruşa getirecek bir yığın kul var. Kula kul edecek, kendilerine kul edecek, onu süründürecek bir yığın kul var. ancak kula kul olmamanın tek çözümü var, sadece Allah’a kul olmak.

sümme tetefekkeru* ma Bi sahıbiküm min cinneh sonra arkadaşınızda delilikten eser olmadığını bir düşünün. in huve illâ neziyrun leküm beyne yedey azâbin şediyd onun tek yaptığı önünüzde bekleyen şiddetli mahrumiyete karşı sizi uyarmaktır.

Yangını haber verene düşman olunur mu? Ayet adeta bize bunu söylüyor. O size yangını haber verdi, kule nöbetçisidir, yanın kulesinin uykusuz nöbetçisi. Bu uğurda bir ömrünü uykusuz geçirdi. Sizin ona teşekkürünüz böyle mi olmalıydı. Neden beni uyandırdın diye ortalığı velveleye vermekte haklı mısınız. Yanacaktınız sizi sallıyor ki uyandırayım diye. Teşekkür etmeniz gerekmez mi. Aslında ima ettiği hakikat bu.

47-) Kul ma seeltüküm min ecrin fe huve leküm* in ecriye illâ alAllâh* ve HUve alâ külli şey’in Şehiyd;

De ki: “Sizden bir karşılık istemişsem, o sizin olsun… Benim ecrim ancak Allâh üzerinedir… “HÛ” her şeye Şehiyd’dir.” (A.Hulusi)

47 – De ki: ben sizden ücrete dâir bir şey istersem o sırf sizin kendiniz içindir, benim ecrim ancak Allaha aittir ve Allah her şey’e şâhittir. (Elmalı)

Kul ma seeltüküm min ecrin fe huve leküm de ki; sizden hiçbir ücret talep etmiş değilim. Fe huve leküm o sizin olsun, o sizde kalsın. in ecriye illâ alAllâh benim ücretimi takdir etmek sadece Allah’a kalmıştır. ve HUve alâ külli şey’in Şehiyd zira o her şeye fazlasıyla şahittir, tanıktır.

Peygamberler insanlığın mutluluk sakalarıdır, yürek yürek insanlara mutluluk taşırlar. Allah’ın insanlara canlı sadakasıdırlar. İşte burada gördüğünüz gibi.

48-) Kul inne Rabbiy yakzifü Bil Hakk* allâmul ğuyub;

De ki: “Muhakkak ki benim Rabbim Hakk’ı şiddetle ortaya atar! Allam-ül Ğuyub’dur (her şeyin gaybını çok iyi bilen)!” (A.Hulusi)

48 – De ki hakikaten rabbim hakkı fırlatır allâmül’guyubdur. (Elmalı)

Kul inne Rabbiy yakzifü Bil Hakk de ki şüphesiz rabbim ebedi gerçekle onların başlarını parçalayacaktır. Ya da ebedi gerçeği onların başlarına çalacaktır. Böyle de anlaşılabilir, şöyle de anlaşılabilir biraz imaen serbest yorumla. Şüphesiz rabbim bu hakikati, vahyin hakikatini başınıza vura vura size öğretecektir. Çünkü yakzifu Bil Hakk hakkı başına çalmak, başına vura vura hakkı göstermek anlamları verilebilir.

allâmul ğuyub o kimsenin bilmediği geleceğin nelere gebe olduğunu da bilendir. Bu aynı zamanda bir mucizevi haberdir. Allah’ın bu hakikati zamanın başına çala çala nasıl genişlettiğine insanlık tarihi şahit olmuştur.

49-) Kul cael Hakku ve ma yübdiül bâtılu ve ma yu’ıyd;

De ki: “Hak açığa çıktı! Bâtıl ne yeni bir şey oluşturabilir ne de eskiyi yeniden ileri sürebilir!” (A.Hulusi)

49 – De ki: hak geldi, bâtılın önü de kalmaz sonu da, (Elmalı)

Kul cael Hakk de ki ebedi gerçek gündeme gelmiştir artık. ve ma yübdiül bâtılu ve ma yu’ıyd artık sahte ve yalan ne yeni bir şey ortaya koyabilir, ne de geçmişi geri getirebilir.

Hakikat güneş gibidir, yalan ve batılsa kar gibidir. Güneşten nefret edenler, sermayesi buz olanlardır. Mevsimi yaklaştığı zaman, vakti geldiği zaman kimse güneşin doğuşunu engelleyemez. Yalan, sanal, sentetik imaj, imajınatif olan her ne sahte değer varsa onların hiç birisi değer üretemezler. Değer üretemediği gibi üretilmiş ve geçmişte kalmış bir değeri de tazeleyemezler, bu güne taşıyamazlar. Çünkü sahte bir değere sahip değildir aslında. Sahtenin değeri de sahtedir. Sadece muhatap aldandığı kadar ona değer yükler. İşte bu ayet onu dile getiriyor. Sahteye birileri değer yüklüyorsa eğer onun değerli olduğundan kaynaklanmıyor bu. Ona değer yükleyenlerin ahmaklığından kaynaklanıyor demeye getiriyor.

50-) Kul in daleltü feinnema edıllu alâ nefsiy* ve inihtedeytü fe Bima yuhiy ileyye Rabbiy* inneHU Semiy’un Kariyb;

De ki: “Eğer (doğru inançtan) saparsam, bilincimin (yanıltışı) olur bu sapış! Eğer hakikate erersem, Rabbimin bana vahyettiği iledir… Muhakkak ki O, Semi’dir, Kariyb’dir.” (A.Hulusi)

50 – De ki: eğer ben yanılırsam yalnız kendime kalarak yanılırım ve eğer hidayeti bulmuşsam bilmeli ki rabbimin bana vahiy vermesiyledir, çünkü o yakındır, işitir, işittirir. (Elmalı)

Kul in daleltü feinnema edıllu alâ nefsiy de ki; Eğer ben saparsam kendi aleyhime sapmış olurum. ve inihtedeytü fe Bima yuhiy ileyye Rabbiy yok eğer doğru yoldaysam bu yalnızca rabbimin vahyi sebebiyledir, sayesindedir. inneHU Semiy’un Kariyb şüphesiz o her şeyi işitir, o kuluna şah damarından daha yakın olandır.

51-) Velev tera iz fezi’u fela fevte ve ühızû min mekanin kariyb;

Korku ve dehşete kapıldıklarında bir görsen! Kaçacakları yerleri yoktur; çok yakından yakalanmışlardır! (A.Hulusi)

51 – Görsen o telâşa düştükleri vakit, artık kaçamak yoktur’ yakın yerden yakalanmışlardır. (Elmalı)

Velev tera iz fezi’u fela fevte ve ühızû min mekanin kariyb asıl sen onları şah damarlarından yakalanıp kaçacak bir delik bulamayınca, bulamayacakları bire halde dehşetten panikledikleri zaman bir görmeliydin. Kıyametten bir sahneyi dile getiriyor. Hesap gününden bir sahneyi.

Bir önceki ayetin sonundaki karıyb le kapalı bir ima ortaklığı var sanki bu ayette ki Karıyb in. Şah damarından, öz benliğinden, yani kaybettiği kendisinden daha yakın anlamına geliyor aslında o Karıyb.

52-) Ve kalu amenna BiHİ, ve enna lehümüt tenavüşü min mekanin be’ıyd;

“O’na (hakikatimizde olarak) iman ettik” dediler… (Öyle olsaydı) bu uzaklık nasıl oluşurdu ki! (A.Hulusi)

52 – Ve «iman ettik ona» demektedirler, fakat onlara uzak yerden el sunmak nerede? (Elmalı)

Ve kalu amenna BiH bu panikleyen yarın hesap gününde panikleyen bu kişi, ki ta..! en yakın yerinden tutulacak, benliğinden kavranılmış olacak. İşte onlar o zaman biz ona inandık derler. Can damarından ele geçince inandık derler. ve enna lehümüt tenavüşü min mekanin be’ıyd ama bunca uzak bir noktadan kurtuluşa basitçe ulaşmak nasıl ve nereden mümkün olacak. Yani artık iş işten geçti. Bunca uzak bir noktadan, yani dünyadayken mümkündü o. Hayatı yaşıyorken mümkindi. Şimdi gördü, gayba iman edecekti. Gördükten sonra inanmanın bir anlamı yok. Sınav kağıtları toplanalı çok oldu. Cevap anahtarları verildi. Cevap anahtarını eline aldıktan sonra ben biliyorum demenin anlamı yok ki.

53-) Ve kad keferu BiHİ min kabl* ve yakzifune Bil ğaybi min mekânin be’ıyd;

Daha önce o hakikati inkâr etmişlerdi! Hakikatten uzak olarak, gaybları hakkında ileri geri atıp tutuyorlardı. (A.Hulusi)

53 – Halbuki evvel ona küfretmişlerdi, uzak yerden gayba taş atıyorlardı. (Elmalı)

Ve kad keferu BiHİ min kabl oysa ki onlar daha önceden de inkar etmişlerdi. ve yakzifune Bil ğaybi min mekânin be’ıyd ve dünya gibi çok uzak bir noktadan, ahiret gibi idrakin ulaşamayacağı, aklı aşan bir gerçeğe dil uzatmışlardı. Evet, onların büyük problemi bu. atılıp sıkılan gayb, ahiret burada, dil uzatılan gayb. Ahiret hakkında ki her tür spekülasyonu reddediyor bu ayet aslında. O hayat tam bir gayb hayatıdır. Yani idrakimizin almayacağı bir gerçek.

54-) Ve hıyle beynehüm ve beyne ma yeştehune kema fu’ıle Bi eşya’ıhim min kabl* innehüm kânu fiy şekkin müriyb;

Daha önce benzerlerine yapıldığı gibi onlarla, iştahla arzuladıkları şey arasına engel konmuştur! Muhakkak ki onlar kendilerini huzursuz kılan kuşku içindedirler.(A.Hulusi)

54 – Artık kendileriyle arzularının arasına set çekilmiştir, tıpkı bundan evvel emsallerine yapıldığı gibi, çünkü hepsi işkilli bir şek bulunuyorlardı. (Elmalı)

Ve hıyle beynehüm ve beyne ma yeştehun artık kendileriyle arzu ve özlemleri arasına bir set çekilmiştir. Bu gibilerin. Onlar artık umutlarını kaybetsinler. Çünkü iş işten geçmiştir. kema fu’ıle Bi eşya’ıhim min kabl tıpkı kendilerinden önce geçip gitmiş kafadarlarına yapıldığı gibi, yoldaşlarına yapıldığı gibi. innehüm kânu fiy şekkin müriyb çünkü ötekiler de korku ve endişeyle karışık bir kuşku içinde helak olup gitmişlerdi. fiy şekkin müriyb ya gerçekleşirse, ya doğruysa eğer endişesi taşıyan bir kuşku bu. Ama sonuçta bu “ya..?” gerçekleşti. Yani eğer kuşkularından biraz daha zorlasalardı gerçek olduğuna dünyada da  inanabilirlerdi. Ama ya doğruysa dediler, fakat gereğini yapmadılar. Hesap vermeye gelince de veremediler.

Rabbim imanımıza musallat edecek her tür kuşkudan bizleri korusun.

“Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

El Hamdu Lillahi Rabbil’Alemiyn Vesselatü Vesselâmü alâ Resulüna Muhammedin ve alâ alihi ve ashabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim, göğsüme genişlik ver, kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden, ki anlasınlar beni. Amin!

Değerli Kur’an dostları, bugün muhteşem Kur’an ülkemizin yepyeni bir sitesine daha gireceğiz. Bu sitenin adı Fatır suresi. Kur’an ın mevcut Mushaf diziminde 35. sırada yer alan Fatır suresi adını birinci ayetinden alır.

Fatır; Yaratmak, yaratmaya başlamak, yarıp ortaya çıkarmak kök fiilinden türetilmiş olan bu kelime, Allah’ın muhteşem yaratışını ifade eder. Buhari ve Tirmizi’de surenin melaike adı ile geçtiğini görüyoruz. Yani ikinci bir ad olarak ta melaike suresi adıyla anılıyor. Bunun sebebi de yine 1. ayetinde meleklerin Kur’an ın başka hiçbir yerinde anılmayan vasıflarıyla, nitelikleriyle anılmış olması.

Sure Mekki bir sure. Tamamen Mekke’de nazil olmuş, Furkan ve Meryem sureleri arasında nazil olunmuş. Mekke döneminin orta periyoduna yerleştirebiliriz sureyi. Şöyle konusuna baktığımızda, üslubunu nazarı dikkate aldığımızda içeriği itibarıyla Mekke döneminin yaklaşık 5 ila 8. yılları arasına yerleştirebiliriz. Nüzul sıralamasında 43. sırada yer alır.

Sure konusu itibarıyla gerçekten adı gibi bir sure. Allah’ın muhteşem yaratışını ele alıyor. Fakat Kur’an ın başka hiçbir tarafında görmediğim çok özel imalar, ifşalar, ihsaslar içeriyor. Kainatta ki Allah’ın yaratışının tezahürünün bin bir rengi surede sürekli ele alınıyor.

Varlığın çeşitliliği, farklılığı ve özelde çift kutupluluğu, bütün söz dönüp dolaşıp tekrar tekrar varlığın bütün bu çeşitliliğine rağmen muhteşem uyumuna ima ediliyor, dikkat çekiliyor. Yani çeşitlilikle birlikte muhteşem bir uyum. Ve buradan yola çıkarak söz insana getiriliyor. Ve varlık bu kadar çeşitlilik içinde dahi bu muhteşem uyumu sergilerken insanın tek düze olması, tek bir cins olması, tek bir şey düşünmesi, hatta tek bir inanca sahip olmasını beklemeyin. İnsan da farklı farklı olacak. Çünkü bilgiler farklı, tecrübeler farklı, eğilimler farklı. Dolayısıyla tercihler farklı ve tabii ki inancı da farklı olacak.

İşte bu çerçevede Mekke’li ilk muhataplarına farklı olarak gördüğünüz yeni inanca ve sizden farklı olduğunu düşündüğünüz peygambere karşı neden yok etme operasyonuna girişiyorsunuz. Yani her farklılığa neden düşmansınız. Neden önce öteki ilan edip sonra vuruyorsunuz.

Aslında surenin dönüp dolaşıp sözü getirdiği yer burası ve en sonunda bu farklılığın ve len tecide lisünnetillahi tebdiyla. (Ahzab/62) ve len tecide lisünnetillahi tahviyla. (Fatır/43) ayetiyle Allah’ın sünnetinde bir değişme, bir başkalaşma bulamazsın. Evet evet Allah’ın sünnetinde, adetinde, uygulamasında yani ilahi gelenekte bir sapma bulamazsın diyerek varlıktaki farklılığın ilahi bir gelenek olduğu, Allah’ın sünneti olduğu bunu yok etmeye çalışmanın imkansız olduğu herkese Mü’min ya da kafir herkese vurgulanmış oluyor.

Sure yine belki bir çok surede rastlayamayacağımız kadar berceste ayetle dolu. Yani Kur’an ın bütününe yayılmış bir çok hakikat bu surede bir tek cümle ile ifadesini bulur. Bunlar çok, fakat mesela 15. ayet;

Ya eyyühen Nas siz ey insanlık, ey insanlar entümül fukarâu ilAllâh* vAllâhu “HU”vel Ğaniyyül Hamiyd. (15) Allah’a son derece muhtaçsınız. Fakat Allah kimseye muhtaç değildir.

Bu muhteşem bir adeta berceste ayet. Büyük bir hakikati süze süze bir tek cümleye indirilmiş. Siz hep muhtaçsınız, Allah hiç muhtaç değil. Bunun üzerine çok durmak çok düşünmek lazım. Neden kulluk, neden kulluğa mahkum ve mecburuz. Neden haddini bilmezliktir küfür. Neden zulüm kendini bilmezliktir. Neden her tür sapma aslında insanın kendi kendine yeterli olduğunu zannetmesi ile başlar. Evet, neden, neden!

Yine bir başka ayet, hemen bir sonraki ayet; İn yeşe’ yüzhibküm ve ye’ti Bi halkın cediyd (16) eğer dilerse Allah sizi kökünüzden söker, siler, süpürür, temizler, yerinize yeni bir toplum, ya da Bi halkın, kelime iki manaya da gelir. Yepyeni bir canlı türü, varlık türü getirir.

Yine bir başka berceste ayet, 26. ayet. (hayır 28 olacak); innema yahşAllâhe min ‘ıbadiHİl ‘ulema’ (28) Allah’tan kulları içinde sadece varlığın hakikatini hakkıyla bilenler tir tir titrerler.

Yine bir başka ayet, 43. ayet. ..felen tecide lisünnetillahi tebdiyla* ve len tecide lisünnetillahi tahviyla (43) ki biraz önce okudum ve manasını vermiştim.

İşte sure böylesine zengin, böylesine konsantre metinlerle dolu. Şimdi Fatır suresinin tefsirine geçebiliriz bu kısa özetten sonra.

“BismillahirRahmanirRahıym”

Rahman, rahiym olan Allah adına.

1-) El Hamdu Lillâhi Fatıris Semavati vel Ardı Ca’ılil Melaiketi Rusülen üliy ecnihatin mesna ve sülâse ve ruba’* yeziydü fiyl halkı ma yeşa’* innAllâhe alâ külli şey’in Kadiyr;

Hamd; semâların ve arzın Fâtır’ı (yaratış amacına göre belli bir programla icat eden), melekleri (şuurlu işlev kuvveleri türler) ikişer, üçer, dörder yönlü (işlevli) Rasûller olarak açığa çıkaran Allâh’a aittir! Yaratılışta dilediğini ziyade eder… Muhakkak ki Allâh her şeye Kaadir’dir. (A.Hulusi)

01 – Hamd Allaha, o Gökleri, Yeri yaratan ve Melâikeyi kılan fâtıra: Kanatlı Kanatlı elçiler, ikişer üçer dörder, halkta dilediği kadar ziyade eder, hakikat Allah her şey’e kadirdir. (Elmalı)

El Hamdu Lillâhi Fatıris Semavati vel Ardı Ca’ılil Melaiketi Rusülen üliy ecnihatin mesna ve sülâse ve ruba’ Hamd tümüyle, sena, övgü, şükür tamamıyla gökleri ve yeri yaratan, melekleri ikişer, üçer ve dörder kanatlı kılan Allah’a mahsustur.

Fatır, aslında ismi fail. Kûfe okuluna göre Kûfe dil mezhebine göre ismi fail süren fiil. O halde şöyle anlayabiliriz. Allah’ın gökleri ve yeri yaratışı sürüp gitmekte olan bir yaratmadır. Yani sürekli yaratmaya devam ediyor.

Bu; ..külle yevmin HUve fiy şe’n. (Rahman/29) O her an iş başındadır, her an yaratmadadır ayetiyle birlikte düşünüldüğünde anlamını bulmuş olur. Allah’ın eşyaya aktif ve sürekli müdahalesini ifade ediyor bu ayet. Yani eski Yunan sofistleri gibi Allah alemi yarattı ve emekli oldu (Haşa) düşüncesini reddediyor. Dünyamıza müdahil olduğu için Allah’a hamd edelim. Bunu istiyor bizden bu ayet. Yani ey insan, ey muhatap hele ki Allah senin hayatına ve dünyana müdahale ediyor. Bunun için otur ve hamdet; Ya rabbi dünyama müdahil olduğun için, sürekli nazar kıldığın için, sürekli el attığın için sana sonsuzca hamd olsun. Aslında verilen mesaj bu.

mesna ve sülâse ve ruba’ Taberi’nin de beyan ettiği gibi 2 şer, 3 er, 4  er diye anlaşılan bu ibare 2 – 3 – 4 diye düz bir rakamla da ifade edilebilir diyor Taberi. Tabii ki aritmetik değil bu ibare. Yani meleklerin kanatlarının standart sayısını veriyor değil. Kaldı ki meleği tasavvur edemeyen bizlerin bir kanat tasavvur etmesi de söz konusu değil. Burada gayba ilişkin bir şey ifade ediliyor, onun içinde bu ifadelerin, bu kelimelerin de gaybi bir hakikati ifade ettiğini anlamamız gerekiyor.

Ama bunu nasıl anlarız, nasıl kendi dünyamıza, düşüncemize indiririz, nasıl nüzul eder, nasıl inzal olunur diyecek olursak, -ki bunda haksız sayılmayız- o zaman bunu Resulallah’ın nasıl okuduğuna bakmak lazım. Ki Buhari ve Müslüm’ün naklettiği bir hadiste efendimizin Cebraili 600 kanadıyla birlikte gördüğü ifade edilir.

Burada hiç şüphesiz Cebrail’in 600 kanatlı olarak nitelenmesi, vasf edilmesi de aritmetik değil. Taşıdığı vahiy yükünün ağırlığını gösteren bir mecaz. Yani çok ağır bir yük taşıyor. O kadar ağır ki, bu ağır yük, bu ağır söz, -ki ağır söz tabiri bana ait değil, Kur’an a ait;

 İnna senulkıy ‘aleyke kavlen sekıyla. (Müzemmil/5)  senin üzerine ağır bir söz bırakacağız. İşte bu ağır söz. İçeriği itibarıyla o kadar ağır ki eğer dağların üstüne inmiş olsa, dağların bu ağırlık altında toz duman olacağı;

Lev enzelnâ hâzelKur’âne ‘alâ cebelin leraeytehu hâşi’an mutesaddi’an min haşyetillâh. (Haşr/21) işte bu ayet o. O gerçeği söylüyor. Eğer biz bu Kur’an ı bir dağın üzerine indirmiş olsaydık vahyin ağırlığı altında haşyetten tir tir titremekten, Ona karşı olan derin saygısından sen dağın toz duman olduğunu, hallaç pamuğu gibi atıldığını görürdün. Hakikat bu. Bu ağır söz nasıl iner diyorsanız eğer işte Resulallah’ın dilinde böyle ifadesini bulmuş. Zaten Aritmetik olmadığının delili de ayetin devamı. Tahdit yok çünkü. Devamında ne var onu okuyalım;

yeziydü fiyl halkı ma yeşa’ o yaratıkların kapasitesinde dilediği artışı gerçekleştirir. Gerçekten çok müthiş bir cümle bu. üzerinde çok durmamız gereken bir cümle. Allah’ın eşyaya müdahalesinin mahiyetini ele veren, aynı zamanda insanın duasını da izah eden bir cümle. O yaratıkların kapasitesinde dilediği artışı gerçekleştirir. yeziydü fiyl halkı ma yeşa’ Allah’ın aktif ve aktüel müdahalesini burada bir daha görüyoruz.

Kapasite artırımı, Bunun dua ile ilişkisini kuramadınız? Yani benim gücüm bu kadar, yok dua et gücün artsın. Sınırım bu kadar yok. Dua et artsın. Aklım buna eriyor. Hayır daha ötesine de erebilir, Allah’tan iste. Yani kapasitenizin sınırlarına dayandınsa rabbimizden iste yeni kapasite eklesin. Tıpkı bir bilgisayarın hard diski dolunca, hafızası dolunca Rem eklemek gibi Allah’ta sana Rem eklesin. İlave kapasite versin. Genişletsin, ufkunu, gözünü, gönlünü, özünü genişletsin.

Şükür nimeti artırır. Hamd şükrün zirvesidir. Mucizeler aslında eşyanın kapasitesine ilahi bir ilavedir. Mucize dediğimiz şeyler eşyanın kapasitesine Allah’ın müdahalesidir ve ilavesidir. Onun için hamd ile, şükür ile, dua ile, namazla, niyaz ile, sena ile emr olunduk. Surenin hamd ile başlaması da bu yüzden.

 ..lein şekertüm le eziydenneküm ve lein kefertüm inne azâbiy leşediyd (İbrahim/7) yok nankörlük ederseniz azabım şiddetli olur. Yani sizi mahrum bırakırım Aslında kapasite artırımının zihnimize üşüştürdüğü o kadar çok mana var ki sırf bu cümleyi tefsir için bu bir dersin tamamını verebiliriz. Ama biz sözüm her şeyi ifade edemeyeceğini hiç unutmadan özümüzle bu ayeti, bu ibareyi anlamaya hissetmeye yaşamaya çalışalım.

innAllâhe alâ külli şey’in Kadiyr çünkü Allah her şeye güç yetirendir. Her şeye kadiyrdir. Bunu nasıl yapar diye sormanın elbette lüzumu yoktur, isterse yapar.

[Ek bilgi; KAPASİTE ARTIRIMI VE ZİKİRİLİŞKİSİ.

 ZİKİR NİÇİN ÇOK ÖNEMLİ?

"İNSAN ve SIRLARI" isimli kitabımızda tafsilâtlı olarak bunları yazmamıza rağmen, önemi dolayısıyla burada da ZİKRİN zorunluluğu üzerinde durmak istiyorum.

Kesin olarak bilinmelidir ki; DİN tamamıyla, bilimsel gerçekler üzerine oturtulmuş, günün şartları içindeki sembolik anlatımdır.

İslâm Dini'nde, -sadece Kur'ân-ı Kerîm ve Hadîs-î Şerîf- mevcut olan bütün hükümler, insanın gerek bugünü ve gerekse ölüm ötesi yaşamı için zorunlu olarak ihtiyaç duyacağı şeyleri temin gayesiyle gelmiştir. Ayrıca, insanın bu önerilere uyması, onun gelecekte kendisine zarar verici birçok şeyden korunmasına da vesile olacaktır. İnsanın yaşamı ise, bilindiği üzere BEYİN ile düzenlenir. İnsan'da ortaya çıkan her şey, BEYİN aracılığıyladır.

Ölüm ötesi yaşam bedeni olan RUH dahi beyin tarafından "yüklenir!"

Allâh'ın isimlerinin işaret ettiği mânâlar, insan beyninde açığa çıkar. İnsan şuuru, Allâh'ı, ancak beyin kapasitesi kada tanıyıp "yakîn" elde eder.

İşte böyle olunca, ZİKİR olayının önemini kavrayabilmek için, önce beynin çalışma sistemini kavramak, sonra da zikir hâlinde beyinde nasıl bir işlem oluştuğunu idrak etmek zorunda kalırız.

Milyarlarca hücreden oluşan beyin, esas itibarıyla biyoelektrik enerji üretip, bunu ışınsal enerjiye çeviren ve kendisinde oluşan mânâları, bir yandan RUH dediğimiz yapıya yükleyen ve diğer yandan da dışarıya yayan bir organik cihazdır.

Genelde, doğuştan alınan ilk tesirlerle yüzde beş, yüzde on kapasiteyle çalışan beyin, aldığı çeşitli etkilerin de aracılığıyla, sıradan bir yaşam türü geçirir, bildiğimiz herkes gibi...

Oysa beyindeki bu kapasitenin arttırılması mümkündür! (1)

(1) Zikrin önemi, bizim bu konuda yaptığımız açıklamalardan on sene sonra bilim dünyasında ilk defa olarak tespit edilmiştir. Aşağıda okuyacağınız metinler bu söylediklerimizin ispatıdır.

NOKTA 6 Mart 1994 tarih 11. Sayısında; "Batı, zikri geç keşfetti!" başlığı altında;

John Horgan'ın Bilim dergisinin (Scientific American) Ocak 1994 sayısında yayımlanan "Dağınık İşlevler" makalesinde savunduğu görüşlerin, ilk kez 1986 yılında Ahmed Hulûsi tarafından yazıldığını biliyor muydunuz?

Bilimsel konularda aşağılık kompleksimizi yenmek zaman alacak. İçimizden birinin yıllar önce savunduğu görüşleri dikkate almaktansa, o görüşlerin benzerlerinin dışarıda da kabul edilmeye başlanmasını bekleriz. Bazen de, aşağıda anlatacağımız, Ahmed Hulûsi örneğinde olduğu gibi şaşırtıcı tesadüfle karşılaşabiliriz.

Bilim Dergisi'nde yayımlanan "Dağınık İşlevler" adlı yazıda John Horgan, "Beyinde entegrasyonu sağlayan beyin üstü bir yapı var mı?" sorusuna yanıt arıyor ve 1993 yılında yapılan deneylerden yola çıkarak çeşitli tezler öne sürüyor. Ahmed Hulûsi ise, 1986 yılında yayımladığı "Din ve Bilim Işığında İnsan ve Sırları", "Dua ve Zikir" adlı kitaplarında bu soruların yanıtını çok daha önceden veriyor.

Sözü edilen makalede, John Horgan şu deneye yer veriyor: Deneyde gönüllülere isimler içeren bir liste veriliyor ve kendilerinden bu isimleri yüksek sesle okumaları ve her isimle ilişkili bir yüklem söylemeleri isteniyor. Örneğin, "köpek" sözcüğü okununca "havlamak" gibi bir yüklem söylenmesi gerekiyor. Bu deneyde, beynin pek çok farklı bölgesindeki nöron aktivitesinde artış gözleniyor. Fakat aynı isimleri içeren listenin sürekli olarak tekrarlanması, nöron aktivitesinin değişik bölgelere kaymasına yol açıyor. Gönüllülere yeni bir isim listesi verildiğinde ise nöron aktivitesinin arttığı ve ilk bölgelere döndüğü görülüyor. (A. Hulusi – Dua ve zikir)]

2-) Ma yeftehıllahu linNasi min rahmetin fela mümsike leha* ve ma yümsik fela mursile lehu min ba’dihi ve “HU”vel ‘Aziyzül Hakiym;

Allâh, insanlara bir rahmet açacaksa, onu engelleyecek yoktur! O’ndan sonra, kapattığını da açığa çıkaracak yoktur! “HÛ”; Aziyz’dir, Hakiym’dir. (A.Hulusi)

02 – Allah, insanlara rahmetinden her neyi açarsa onu tutacak, kısacak yoktur, her neyi de tutar kısarsa onu da ondan sonra salacak yoktur, öyle azîz, hakîm odur. (Elmalı)

Ma yeftehıllahu linNasi min rahmetin fela mümsike leha Allah’ın insanlar için açacağı rahmet kapısını kimse kapatamaz. Ya da şöyle yaklaşık bir çeviri yapalım mı? Allah birinin önünü açmışsa onun önünü kimse tıkayamaz. İsterseniz tefsir yerine etrafınıza bakın. ve ma yümsik fela mursile lehu min ba’dih O kapattıktan sonra da O’nun kapattığını kimse açamaz. Ya da deminki cümlenin bir devamı olarak, eğer Allah birinin önünü de kapatmışsa dünya alem bir araya gelse onun önünü açamaz.

Hayat bu ayetin en güzel tefsiri dostlar. yaşadığınız zamanlara bir bakın, bu ayetin tecellisini göreceksiniz. Zımnen ayetin söylediği eğer önünüzün açılmasını istiyorsanız, birilerinin gözüne bakmayın, Allah’a dönün, korkmayın. Yürü kulum derse sizi durduracak bir engel koyamazlar. O’nun yürü dediğini durduracak bir güç yoktur. Onun için Allah’a yönelin ve önünüzü açmasını O’ndan isteyin, tıpkı Resulallah gibi.

- Ya mufettihal ebvab iftehlenâ hayre’l bab..!

Ey kapıları açan Allah’ım bizim önümüze de hayırlı kapılar aç. Duasını siz< de sık sık tekrar edin.

ve “HU”vel ‘Aziyzül Hakiym zira O yüceler yücesidir, üstün hikmet sahibidir.

El Aziyz; Bu konuda genel bir kural söylememe izin verin lütfen, Kur’an da ayetler bu mübarek isimle, esma ül Hüsna da yer alan bu güzel isimle bittiğini görürseniz, o ayetin bağlamına şöyle bir bakın. Yerilen şeyin zararından etkilenen Allah değil ey insanoğlu sensin imasını içerir El Aziyz. Yani, böyle şu tavsiyeleri yapmasan, şu sözleri tutmasan, bu vahyi kulak ardı etsen ne olur? Ne mi olur? Bir düşün, Allah’a hiçbir şey olmaz. El Aziyz in ima ettiği budur. Olursa size olur. Size kesinlikle olur. Allah’tan mahrum kalırsınız. Yol kılavuzunuz yok olur haritanız olmaz. Pusulanız şaşar, rotanızı kaybedersiniz. Daha ne olsun.

El Hakıym; Bu da bir ima içerir. Allah’ı yanlış anlama ihtimali olan yerlerde gelir bu isim hep. Allah’ı yanlış anlama ihtimali olan bağlamlarda gelir, hikmetini kavrayamasanız da, hikmetini bilemeseniz de bir şeyi unutmayın. Allah hikmetsiz iş yapmaz. Yani O El Hakıym dir. sebepsiz, nedensiz, amaçsız iş olsun diye iş yapmaz. El Hakıym i gördüğünüzde bu imayı anlayacaksınız.

3-) Ya eyyühen Nasüzküru nı’metAllâhi aleyküm* hel min halikın ğayrullahi yerzükuküm mines Semai vel Ard* lâ ilâhe illâ HU* feenna tü’fekûn;

Ey insanlar… Üzerinizdeki Allâh nimetini düşünün! Allâh’tan gayrı, semâdan (beyindeki datadan) ve arzdan (beyin – beden yollu) sizin yaşam gıdanızı veren bir yaratıcı var mı? Tanrı yoktur, sadece “HÛ”! Nasıl (Hak’tan) sapıtırsınız! (A.Hulusi)

03 – Ey insanlar! Allahın üzerinizdeki nimetini anın, Allahın gayrı bir hâlik mı var? Size Gökten ve Yerden rızık verir, başka tanrı yok ancak o, o halde nasıl çevrilirsiniz? (Elmalı)

Ya eyyühen Nasüzküru nı’metAllâhi aleyküm siz ey insanlık Allah’ın size verdiği nimetleri hatırlayın. hel min halikın ğayrullahi yerzükuküm mines Semai vel Ard Allah’tan başka sizi gökten ve yerden sürekli doyuracak bir yaratıcı var mı?

Zımnen söylediği gerçek şu. Haneye değil, hanenin sahibine teşekkür et. Öyle değil mi. Eğer size bir ziyafet çekilmişse bir hanede duvarlara mı teşekkür edersiniz. Ekme değil, ekmeğin sahibine teşekkür edin. Teşekkür kulluktur. Kulluk teşekkürdür.

lâ ilâhe illâ HU O’ndan başka tapılmaya layık, kulluğa layık bir ilah yok. O halde feenna tü’fekûn nasıl ve nereden böylesine savruluyorsunuz. Evet, bu düşüncelerinizde ki savrukluğun sebebi ne. Sizi Allah ile kesip koparan sebep ne. Allah’tan sizi kesen ayıran sebep ne. Neden Allahsız yaşamak istiyorsunuz. Bunu becerebilir misiniz. İşte bu savrulmak.

4-) Ve in yükezzibuke fekad küzzibet Rusulün min kablik* ve ilAllâhi turce’ul umûr;

Eğer seni yalanlıyorlarsa, senden önceki Rasûller de gerçekten yalanlanmıştı! Olup bitenler hakkında hüküm Allâh’a aittir. (A.Hulusi)

04 – Ve eğer seni tekzip ediyorlarsa bundan evvel bir çok Resuller de tekzip olundu, bütün işler Allaha irca’ olunur. (Elmalı)

Ve in yükezzibuke fekad küzzibet Rusulün min kablik eğer seni yalanlıyorlarsa, yalanlamışlarsa, unutma ki senden önce de bir çok peygamber yalanlanmıştı. Doğrudan vahyin ilk muhatabı olan efendimiz, peygamberimize hitap ediliyor. Eğer seni yalanlıyorlarsa bu sürpriz değil diyor. senden önce de peygamberler yalanlanmıştı. ve ilAllâhi turce’ul umûr sonunda her iş döner dolaşır Allah’ın dediğine varır. Yani rahat ol, sıkılma, bundan dolayı kendini suçlama. Sen sadece tebliğ et, görevini yap, Allah’a vereceğin hesabını düşün ve gerisine karışma. Yani Allah’ın yarattığı varlıklar gibi insanoğlu da çeşit çeşittir, rengarenktir ve bu renkler tek renge hiçbir zaman inmeyecektir. İma surenin genelinde vurgulanan bu hakikat aslında.

5-) Ya eyyühenNasu inne va’dAllâhi Hakkun fela teğurrennekümül hayatüd dünya ve lâ yeğurrenneküm Billâhil ğarur;

Ey insanlar! Muhakkak ki Allâh’ın vaadi gerçektir! Dünya hayatı (bedensel yaşam boyutu) sakın sizi aldatmasın… O çok aldatıcı da (bilinciniz) Allâh’a karşı mağrur yapmasın! (A.Hulusi)

05 – Ey insanlar! Haberiniz olsun ki Allahın vaadi muhakkak haktır, sakın o Dünya hayat sizi aldatmasın ve sakın o mağrur Şeytan sizi Allaha da mağrurlandırmasın. (Elmalı)

Ya eyyühenNasu inne va’dAllâhi Hakkun ey insanlar, şunu hiç aklınızdan çıkarmayın ki Allah’ın vaadi Hakk tır, mutlaka gerçekleşecektir. fela teğurrennekümül hayatüd dünya o halde sizi dünya hayatı asla aldatmasın, oyalamasın. Yani kandırmasın, kanmayın. Geçici olana aldanmayın. Unutmayın Allah vaad etmişse mutlaka yerine getirir. Unutmayın Ölümü yaratmışsa mutlaka sizi bulur. Unutmayın ..velev küntüm fiy burucin müşeyyedeh (Nisa/78) isterseniz sağlam burçlarda, kalelerde olun fark etmez, Allah’ın yasasına siz de tabisiniz.

El hayatüd dünya; hem yakın hayat, hem alçak hayat anlamına gelir, peşin hayat anlamına da zımnen gelir. Öbürü veresi, vadeli hayat. Öte, yüksek ve gelecek hayatı yakın, peşin ve alçak hayat unutulmaz söylediği o. Dünya Züleyha’dır ey insanoğlu söylediği bu ayetin. Siz ise Yusuf’sunuz. Gömleğinize bakın, sakın, sakın gömleğiniz önden yırtılmasın. Dünya ile girdiğiniz ilişkide dikkatli olun.

Lâ yeğurrenneke tekallübülleziyne keferu fiyl bilad. (A. İmran/196) ayetini hatırladım. Doğrudan ilk muhataba hitab ediyor. Kafirlerin şu yer yüzünde böbürlene böbürlene bir eli yağda bir eli balda dolaşmaları seni asla bozmasın, seni aldatmasın. Metaun kaliylün.. bu çok az geçici bir zevk, tadımlık bir lezzet bu o kadar. sümme me’vahüm cehennem. (A. İmran/197)  sonra varış yerleri, son durakları cehennem olacaktır. Diyen ayetleri hatırladım.

ve lâ yeğurrenneküm Billâhil ğarur ve dahası, aldatıcının hiçbir türü sizi Allah ile aldatmasın. Çok ilginç değil mi? Allah ile aldatmak. Lokman/33. ayeti ile birlikte okumak lazım bu ibareyi. Allah ile aldatmak yasak. Alla ile aldatmak aldatmaların en çirkini. Allah’ı kullanmaya kalkmak (haşa) belki Allah hakkında aldatıcı düşüncelere itibar etmek manası da var burada. Yani Allah ile aldatmak; Sen yap, günahın benim boynuma. Bu da Allah ile aldatmaktır. Allah ile aldatmak; Ya..! nasıl olsa affeder..! Bu da Allah ile aldatmaktır. Allah hakkında yamuk düşüncelere kapılmak. Allah hakkında ki tasavvurunuzun yamulması. Allah’ın rahmetini istismar etmeye kalkmak, kötü kullanmaya kalkmak. Bu da insanın kendi yamuk düşüncelerinin kendini aldatması. Allah ile kendini aldatmanın bir başka türü.

6-) İnneş şeytane leküm adüvvün fettehızûhu adüvvâ* innema yed’u hızbehu li yekûnu min ashabis se’ıyr;

Muhakkak ki şeytan (bedenin organlarının yolladığı impulslarla beyinde oluşmuş olup, bilinçte açığa çıkan kendini bedenden ibaret sanma kabulü) sizin için bir düşmandır (Allâh’tan, hakikatinizden uzaklaştırıcı bir faktör)! Siz de onu düşman edinin! (Kendini yalnızca beden kabulü,) kendine inananları, alevli ateşin ehli olmaları için çağırır! (A.Hulusi)

06 – Haberiniz olsun ki Şeytan size düşmandır, siz de onu düşman tutun, çünkü o etrafına toplanan hizbini ancak ashabı Saîrden olsunlar diye davet eder. (Elmalı)

İnneş şeytane leküm adüvvün fettehızûhu adüvvâ şeytanın, sizin düşmanınız olduğunu kesinlikle bilin. Bu kesin. O halde siz de onu düşman olarak bilin. Onun size düşman olduğu kesinse, siz ona dost olmakla aslında düşmanınıza dostluk yapmış olmuyor musunuz. Bu nasıl akıl, bu nasıl yaklaşım. Aslında çok makul olanı rabbimiz bize buyuruyor. Eğer doğru düşünürseniz bu böyle, ama siz nasıl ters düşünüyorsunuz.

Kötü, şeytan kötünün adıdır. İnsanın düşmanıdır kötü. Mikrobun kendisi dezenfekte edilemez. Mikrop mikroptur. Kötü kötüdür. Kötü iyi olmaz. Kötünün kolektif ve örgütlü olması en tehlikeli düşmanlıktır. Leküm deki lam; ihtisas için, yani Allah’ın rakibi ve hasmı değildir şeytan. Sizin rakibiniz ve hasmınızdır. Orada ki ihtisas lâm ının anlama kattığı yan anlam budur. Aynı zaman da şeytan tasavvurumuzu düzeltiyor.

Birçok kültürde, bir çok inanç sisteminde şeytan tasavvuru Allah’ın negatifi olarak görülür. Yani kötülük ilahı. Hayır, böyle bir şey yok. Şeytan Allah’ın asi bir kuludur, asi bir yaratığıdır. Zaten Kur’an sık sık bunu farklı yerlerde, farklı biçimlerde ifade eder. Mesela şeytan ..fe bi izzetike (Sâd/82) diye senin şerefine yemin oldun ya rabbi diye konuşur. Evet, yani Allah’ın şerefine yemin ederek, izzetine yemin ederek konuşur şeytan. Kendi yalancılığını itiraf eder ve “benim bir suçum yok” der. fela telumuniy ve lumû enfüseküm. (İbrahim/22) Beni kınamayın, kendinizi kınayın der, itiraflarda bulunur ve hatta, ..leyse leke aleyhim sultan. (İsra/65) senin o kullar üzerinde etkin bir gücün yok der rabbimiz farklı farklı ayetlerde. Gücü yok.

Peki şeytanın kullandığı güç? İnsanın ona transfer ettiği güçtür. İradenizden ne kadar transfer ederseniz onu size karşı bir kurşun olarak kullanır, odur. Aynı zamanda demiştim şeytan tasavvurunu inşa ediyor.

Razi, şeytanın hezimeti, insanın azimetine bağlıdır der. Çok hoşuma gittiği için kelimeleri yerinde bırakarak aynen Türkçeye taşıdım. Şeytanın hezimeti, insanın azimetine bağlıdır. Yani şeytanın yenilgisi insanın direncine bağlıdır.

innema yed’u hızbehu li yekûnu min ashabis se’ıyr o kendi yoldaşlarını çılgın bir ateşin sakinleri olacakları bir akıbete duçar eder, çağırır, götürür. Yani aldatıcı bir rehber. Eğer rehber olarak kabul etmiş, önünüze katmışsanız sizi mutlaka götüreceği yer aldanış olacaktır.

7-) Elleziyne keferu lehüm azâbün şediyd* velleziyne amenû ve amilus salihati lehüm mağfiretün ve ecrun kebiyr;

Hakikat bilgisini inkâr edenler için şiddetli bir azap vardır. İman edip imanının gereğini uygulayanlara gelince, onlar için bir mağfiret ve büyük bir karşılık vardır. (A.Hulusi)

07 – Küfredenler, onlar için şiddetli bir azâb var, iman edip salih ameller işleyenler, onlar için de bir mağrifet ve büyük bir ecir var. (Elmalı)

Elleziyne keferu lehüm azâbün şediyd inkarda direnenleri, ısrar edenleri şiddetli bir azab, şiddetli bir mahrumiyet, kök anlamından yola çıkarsak azabın; şiddetli bir terk edilmişlik bekleyecektir. velleziyne amenû ve amilus salihati lehüm mağfiretün ve ecrun kebiyr ama iman eden ve salih amel işleyenlere iyi, doğru, yararlı, güzel, faydalı eylem üretenlere, değer üretenlere gelince, işte böylelerini de sınırsız bir bağış ve muhteşem bir ödül beklemektedir.

8 – ) Efemen züyyine lehu suü amelihi fereahu hasena* feinnAllâhe yudıllu men yeşau ve yehdiy men yeşa’* fela tezheb nefsüke aleyhim haserat* innAllâhe ‘Aliymun Bima yasne’un;

Kötü fiilleri kendisine süslü gösterilince, kendini iyi sanan (nasıl iyilerle bir olur)! Muhakkak ki Allâh, dilediğini saptırır ve dilediğine hidâyet verir… O hâlde hüsran ehlini düşünüp üzülme! Muhakkak ki Allâh onların ürettiklerini (Yaratan’ı olarak) Aliym’dir. (A.Hulusi)

08 – Ya artık o kimse de mi ki? Kötü ameli kendisine allanmış pullanmış da onu güzel görmüş, şüphe yok ki Allah dilediğini şaşırtır, dilediğini doğru yola çıkarır, o halde nefsin onlara karşı hasletlerle geçmesin, çünkü Allah onların bütün sanatlarını bilir. (Elmalı)

 Efemen züyyine lehu suü amelihi fereahu hasenen ne yani, oradaki “e” hem isfifami ye böyle çevirebiliriz. Ne yani süslü püslü kötülüklerin albenisine kapılıp bir de onları güzellik gibi görenin akıbeti, biraz serbest çevirmemiz lazım, açmamız lazım ifadeyi, böyle süslü püslü kötülüklerin cazibesine kapılıp onları güzel görenin akıbeti (yukarıda ki dile getirilen güzelliklerin sahibinin akıbetiyle bir olur mu?) Yani iyi ile kötünün sonu bir olur mu? Önü bir değil se sonu neden bir olsun. Suyu getirenle testiyi kıranın akıbeti bir olur mu?Bunu soruyor. Biri şeytanın kılavuzluğunu kabullenmiş, diğeri nebinin kılavuzluğunu.

Peki bu ikisinin varacağı yer nasıl aynı olur, ikisi aynı yöne gitmiyor ki, ikisi aynı haritayı takip etmiyor ki, ikisi aynı rotayı izlemiyor ki. Dolayısıyla kötü ve iyi hiçbir zaman aynı akıbete sahip olmaz. İyinin hayatını yaşayıp ta kötü akıbet olmaz. Kötünün hayatını yaşayıp ta iyi akıbet olmaz. Buradan buraya atlayabiliriz, bunu düşünebiliriz.

Kötülüğün güzel bir paketle sunulmasından söz ediyor bu ibare aynı zamanda. Kötülüğün süslenip püslenip albenili ve cazip hale getirilmesi. Zehri altın tasla sunmak zehri zehir olmaktan çıkarır mı, aksine zehri daha tehlikeli yapar. Günahın insana verdiği lezzet, zevk, zehrin sunulduğu altın tastan başka bir şey değildir.

İtlaf köftesi, şimdi pek rastlanmıyor olsa da kuduz köpeklerin olduğu yerde yapılması mecburi bir işlem. Belediyeler kuduz köpekleri itlaf ederken nasıl itlaf ederler biliyor musunuz? Etin en güzel yerinden, köftenin en güzelini önlerine artarlar, fakat önlerine attıklarının içinde zehir vardır. O köfte yediğini zanneder fakat aslında ölümünü yiyordur. Günah bir tür itlaf köftesine benzer. Yediği zaman köfteyi yiyorum zanneder ama aslında zehir yiyordur.

Burada fare peynir ilişkisini de düşünebiliriz. Aslında fare ile insanı ayıran fark ta bu. Peyniri tanımak ikisinin de işi, fakat peyniri oraya kim koymuş, niye koymuş, neden koymuş, neden orada peynir. Fare bunu düşünmez. Düşünmediği içindir ki peyniri tanır ve gelir ve yer ve kapana kısılır. Bunu insan düşünür. Neden orada, peynirin yeri orası mı, kim koymuş, niye koymuş. Bunları insan sorar. Yani bu soruların insanda ki karşılığı varlık sorularıdır. Ben kimim, neden bu hayattayım, neden yaratıldım, nereden geldim, nereye gidiyorum bunu insan sorar. Bu varlık sorularını sormayan insanın bakış açısıyla farenin peynire bakış açısı arasında pek bir fark olmaz.

feinnAllâhe yudıllu men yeşau ve yehdiy men yeşa’ hiç şüphe yok ki Allah sapmak isteyenin sapmasına izin verir, sapmasını diler. Hidayet isteyeni de doğru yola yöneltir. Böyle çevirmemin sebebi Allah’ın saptırmak istediğinin aslında iradesi ile, tercihiyle sapmayı dilediği yönünde ki bir çok ayet ve hassaten de Bakara suresinde ki ve ma yudıllu Bihî illel fasikıyn. (Bakara/26) Allah yoldan çıkmışlardan başkasını saptırmaz ayetidir. Bunun ışığında anlaşılmak zorundadır, onun için biri Allah dilediği için sapmaz. Allah o saptığı için sapmasına izin verir. İnsanın kendi eylemine bağlıdır sapması da, hidayeti de.

fela tezheb nefsüke aleyhim haserat senin için duyduğun özlem seni yıpratmasın. Yani peygamberimize hitaben onların imana ermesi için içinde duyduğun iştiyak, özlem, hasret seni yıpratmasın. Onların imana ermesi için Resulallah’ın ne kadar özlem duyduğunu, ne kadar arzu ve iştiyakla bunu istediğini bu ayette görüyoruz. Buna benzer başka ayetler de var aslında. Lealleke bahı’un nefseke ella yekûnu mu’miniyn. (Şu’ara’/3) mesela bu ayet. Kehf/6 ve daha başka ayetler. Mü’min olmuyorlar diye neredeyse kendini helak edeceksin. Burada da öyle, buna yakın bir ima var. Onların imanı için duyduğun özlem seni helak etmesin. Demek ki kendini helak edecek kadar özlem duyuyor. Ne olur iman etseler. Peki iman edince Resulallah’ın çıkarı ne? Sadece, sadece, Allah’ın kullarına duyduğu şefkat ve sevgi, başka bir şey değil.

Bir Adem, bir alem demektir işte bu. Bir Adem, bir alem, bir tek insanın hidayetine vesile olabilmek, hani diyordu ya Hayber’e komutan olarak atadığı Hz. Ali’ye, o gün çağırmış atının üstünde kahramanlık şiirleri okuyan Ali’ye şöyle demişti.

- Ya Ali yeryüzünün tamamını fethedip bana teslim etmenden, bir kişinin hidayetine vesile olmak daha hayırlıdır.

Bu, işte bu. Onun içindir ki Resulallah’ın öz elleriyle eğittiği insanlar, insanın hidayetini öncelediler. Toprağın fethinden önce insanın fethini öncelediler. İslam ordusunun büyük komutanı Amr İbnül As, Hz. Ömer’e elinde ki orduyla Mısır’ı fetih izni istedi, bunun için mektup yazmıştı. Hz. Ömer Halife idi, cevabi mektubunda;

- Eğer bu mektubum sana ulaşmadan, Mısır’a girmeden ulaşırsa hemen geri dön.

Fakat cevabi mektubu Amr İbnül As yolda aldığı halde açmadı. O da iyi biliyordu fethin ne demek olduğunu. Mısır’ı aldı, mektubu öyle açtı. Tabii artık Mısır’ı almıştı geri dönemezdi. O iyi biliyordu. Peki Ömer’in derdi neydi? Resulallah’ın öz ellerinde yetişmiş bu asil insanın derdi neydi? O şöyle düşünüyordu: “eğer biz insanların yüreklerinden önce topraklarını fethedersek Mısır İslamlaşmaz, İslam Mısır’laşır. Buydu. Onun içindir ki Bahreyn’den ilk defa İran’a seferler düzenleyip o bölgenin bir kısmını fetheden, yine büyük İslam komutanlarından ‘Ala El Hadrami’yi, bunu yaptığını haber alınca madalya ile taltif edeceği yerde görevden almış ve kendisine bu haber geldiğinde, “Eyvah..!” demişti.

Bir devlet başkanı düşünün ki büyük sultanların, hükümdarların, kralların hepsinin rüyası olan can gibi ülkeler fethedilip kendisine teslim edilecek, kendisi “eyvah..!” diyecek. Bu dehşet bir şey. İşte insan sevgisi böyle ispat edilir, lafla değil. İmanı götürmek hepsi bu.

innAllâhe ‘Aliymun Bima yasne’un çünkü Allah onların neler yapmakta olduklarını çok iyi biliyor.

[Ek bilgi; “Diğer bir izah şekli de şöyledir: "Kendisine kötü ameli hoş gösterilerek onu güzel gören kimseye mi birşey yapabileceksin Senin buna karşı hiçbir ça­ren yoktur. Zira Allah, dilediğini saptırır, dilediğini ise hidayete erdirir. O halde ey Muhammed, onların sapıklıklarına, inkarlarına ve yal ani amal arına üzülerek kendini mahvetme. Allah, şeytanın, kötü amellerini kendilerine güzel gösterdiği bu insanların ne yaptıklarını çok iyi bilmekte ve onları zaptettirmektedir ve on-lan amellerine göre cezalandıracaktır.” (Taberi tefsiri)]

9-) VAllâhulleziy erseler riyaha fetüsiyru sehaben fesuknahu ila beledin meyyitin feahyeyna Bihil Arda ba’de mevtiha* kezâliken nüşur;

Allâh ki, rüzgârları (rahmânî ilmi) irsâl etti de bulutları (beşerî duygu ve kabullerin şuurda oluşturduğu kara bulutları) sürüyor… Sonra onu (rahmânî ilmi) ölü bir beldeye (bilince) sevk ettik de onunla o arzı (bedeni) ölüyken dirilttik! Nüşur (aslına dönüş) böylecedir! (A.Hulusi)

09 – Allah odur ki rüzgârları göndermiştir, derken bir bulut kaldırır, derken onu ölmüş bir beldeye sevk etmişizdir, derken onunla Arza ölümünden sonra hayat vermekteyizdir, işte nüşur böyledir. (Elmalı)

VAllâhulleziy erseler riyaha fetüsiyru sehaben İmdi, yeni bir pasaja girdik. Rüzgarları elçi gibi göndererek bulutları tetikleyen işte O, Allah’tır. fesuknahu ila beledin meyyit derken biz onu çorak bir beldeye sevk ederiz. Fesuknahu, o bulutların yağmurlarıyla çorak bir beldeyi sularız. Çölken göle dönüşür. feahyeyna Bihil Arda ba’de mevtiha ve bu sayede ölü toprağa can veririz.

Risaletin rüzgarı vahiy rahmetiyle yüklü bulutları sürükleyip, çöle dönmüş çorak gönülleri cennet gibi bir imana kavuşturursa bu ancak böyle anlatılır. Burada ki bulut, rüzgar, yağmur, çorak toprak yeşillenme, hep peygamber vahit, davet, iman ile açıklanmalıdır. Zaten simgesel bir dil kullanılarak vahyin çölü nasıl yemyeşil bir cennete çevirdiği anlatılıyor. Çöl gibi yürekleri nasıl cennete çevirdiği, ki Ebu Zer örneği bunun için yeterli. Vahiy eşkıyadan nasıl evliya çıkarır, işte bu. Buna bakmak lazım.

kezâliken nüşur yeniden dirilişte işte böyle olacaktır. Vahyin hayatı inşası, ahiret inancıyla mümkün olur. Onun için ayet getirdi sözü ahiret inancına bağladı. Ahirete iman etmemiş bir insanda vahiy aklı inşa etmez, şahsiyetini inşa etmez. Çünkü vahyin yapmak istediği her şey ancak ahirette hesap verme inancına bağlıdır. Yani bir insan da sorumluluk bilinci ancak böyle gelişir.

10-) Men kâne yüriydül ‘ızzete feLillâhil ‘ızzetü cemiy’a* ileyHİ yas’adül kelimüt tayyibü vel amelüs salihu yerfe’uh* velleziyne yemkürunes seyyiati lehüm azâbün şediyd* ve mekru ülaike huve yebur;

Kim izzet diliyorsa, (öncelikle bilsin ki) izzet tümüyle Allâh’ındır (kendini Allâh’tan ayrı birim kabullenende yaşadığı şirk hâli nedeniyle izzet olmaz)! Güzel, temiz yaratılmışlar O’na ulaşır! İmanın gereği fiiller onu yükseltir… Kötülükleri mekr (hile) yapanlara gelince, onlar için şiddetli bir azap vardır… Bunların mekri boşa çıkar! (A.Hulusi)

10 – Her kim izzet istiyorsa bilsin ki izzet tamamıyla Allah’ındır, ona hoş kelimeler yükselir onu da ameli sâlih yükseltir, kötülükler kuranlara gelince onlara şiddetli bir azâb vardır, ve onların tuzakları hep tarumar olur. (Elmalı)

Men kâne yüriydül ‘ızzete feLillâhil ‘ızzetü cemiy’a kim kalıcı şeref ve itibar arıyorsa, iyi bilsin ki bütün bir şeref ve itibarın kaynağı Allah’tır. ve Lillâhil ‘ızzetu ve liRasûliHİ ve lilmu’miniyn.. (Münafikun/8) ayeti ile birlikte düşünürsek, şeref ve itibarın tamamı Allah’a, Resulüne ve mü’minlere aittir. Bu ayetle birlikte nasıl telif edeceğiz, açıklayacağız? Aslında kaynağı deyince her şey halloldu. Yani mü’minler de Resul de itibarı, şerefi Allah’tan alırlar. Dolayısıyla şeref ve onurun kaynağı O dur. Gerisi sahte ve yalandır. O’na yakınlığınız oranında şeref kazanırsınız, O’na uzaklığınız oranında da şerefinizi kaybedersiniz. Çünkü Allah’a kul olmak, kula kul olmamanın tek garantisidir. Eşyaya kul olmamanın tek garantisidir. Nefsine kul olmamanın tek garantisidir. Nefsine kul olacak, şerefli olacak öyle mi? Kula kul olacak, onurlu olacak öyle mi? Kula kul olanda onur kalır mı? İnsanlık onuru kalır mı? Eşyaya kul olanda hele, servete, şöhrete, makama kul olanda. Bütün bunların garantisi Allah’tır, Allah’a kul olmaktır.

ileyHİ yas’adül kelimüt tayyibü vel amelüs salih O’na sadece güzel sözler yükselir, o sözleri yücelten ise güzel amellerdir.

Ayete bakınız, işte berceste ibarelerden biri de bu. O’na sadece güzel sözler yükselir, o sözleri yükselten, yücelten ise güzel amellerdir. Belki burada ki ileyHİ yas’adül kelimüt tayyibü vel amelüs salihu yerfe’uhu O yerfe’uhu da ki “H” zamiri Allah!a da gidebilir o zaman onu, ameli salih’i o yükseltir. El kelim et Tayyibe de gidebilir güzel sözler ameli salihi yükseltir manasına gelir o zaman. Ama benin tercih ettiğim: o sözleri yücelten ise güzel fiillerdir. Yani burada ki el kelimüt tayyib o sözleri yücelten güzel fiillerdir. O’na gittiği tercihidir ki bu daha Kur’an ın geneline uygun. Mesela ..lime tekûlûne ma lâ tef’alun. (Saff/2) niçin yapmadığınız şeyleri söyleyip duruyorsunuz. Ayetiyle de örtüşüyor gibi.

Evet, bütün güzel sözler O’na yükselir..! ne muhteşem bir ibare gerçekten. Her güzel söz Kelamdır. Kelam yaralamak kökünden türetilir kel. Nasıl? Ya bir yara bırakmak, ya yarayı iyi etmek için neşter olmak. Evet, yani etkili söze kelam denir, etkisiz söze kavl denir Arap dilinde. Her kelam etkili söz duadır. Ya duadır, ya bedduadır. Her dua davettir. O’na yükselir her davet. Sesi değil sözü yükseltin diyor bu ayet. Sesinizi değil sözünüzün kalitesini yükseltin. Sözünüzün kalitesini yükseltirseniz, sesinizi yükseltmekten daha etkili olur. Sözün itibarını eylem korur diyor aynı zamanda. Yani sözünüzle eyleminiz çelişmesin. Eğer sözüm O’na yükselsin diyorsanız sözünüzden iki tane kanat takın uçursun. Dua, dua onun için fiili duaya dönüşmeli ki iki kanatlı bir kuş gibi menziline uçsun.

velleziyne yemkürunes seyyiati lehüm azâbün şediyd gizliden gizliye çirkin tuzaklar kuranlara gelince. Çirkin tuzaklar tasarlayanlara. Belki iyi paketlere kötü şeyleri saranlara, paketçilere gelince, onları şiddetli bir azab beklemektedir. Hani yukarıda kötülükleri süslü püslü yapıp ta pazarlamaktan söz edildi ya, onunla bir ilişkisi var gibi görüntüyle mahiyet arasındaki farkı 12. ayette deniz örneği ile göreceğiz. Görüntüyle mahiyet, yani iki su yan yana, faka biri tuzlu, biri tatlı. Biri kandırır, biri yandırır. Denizin ortasında kaynak suyu.

Şimdi geriden bakınca bilemeyebilir siniz. Mahiyeti farklı iki şey bazen yan yana da duruyor olabilir. O ayet gelince orada işleyeceğiz, ama burada bunu bir tuzak olarak da veriyor ayet.

ve mekru ülaike huve yebur ve bu gibilerin tuzakları boşa çıkarılacaktır.

11-) VAllâhu halekaküm min türabin sümme min nutfetin sümme ce’aleküm ezvaca* ve ma tahmilu min ünsâ ve lâ teda’u illâ Bi ‘ılmiHİ, ve ma yu’ammeru min mu’ammerin ve lâ yünkasu min umurihi illâ fiy Kitab* inne zâlike alAllâhi yesiyr;

Allâh sizi bir topraktan, sonra bir nutfeden yarattı; sonra sizi çiftler (ikili genetik sarmal) olarak meydana getirdi. O’nun (genetik sarmaldan açığa çıkan) ilmi dışında hiçbir dişi (üreten) ne hamile kalır (üretim aşamasına geçer) ve ne de doğurur (yeni bir canlı meydana getirir)… Bir yaşam sahibinin ömür süresi muhakkak bir kitapta (yaratılış genetik kodlarında) yazılıdır! Muhakkak ki bu Allâh üzerine çok kolaydır. (A.Hulusi)

11 – Hem Allah sizi bir topraktan, sonra bir nufteden yarattı, sonra sizi çiftler kıldı, onun ilmine iktiran etmeksizin ne bir dişi hâmil olur ne de vazeder, bir yaşatılana çok ömür verilmek de, ömründen eksiltmek de behemehal bir kitapta yazılıdır, şüphe yok ki o Allaha göre kolaydır. (Elmalı)

VAllâhu halekaküm min türabin ve Allah sizi topraktan yaratmıştır. Bunun 3 anlamı var.

1 – Kur’an ın neresinde gelirse gelsin birincisi elementer kökene bir atıftır. Yani insanın elementer kökeni topraktır. Doğa da tabiatta ne kadar element varsa 145 – 146 (hayır 118) insanda da aynen o kadar element vardır.

2 – ikincisi biyolojik bağımlılığına atıftır. Bakın ne yiyor olursanız olun topraktan beslenirsiniz. İster karbon hidratlar cinsinden olsun, ister protein cinsinden olsun. Hayvansal gıdalar da yine toprağa aittir. O oradan alır, siz ondan alırsınız. Yani biyolojik varlığınız toprağa bağımlıdır.

3 – Üçüncüsü embriyolojik varlık, yani anne karnında ki gelişim süreci yine toprağa bağlıdır. Yani anneden beslenir cenin ama, anne de yine topraktan beslenir. Her halükarda burada; Ey insan bağımlısın, kendi kendine yetme iddiası da nereden çıktı. Topraktan bile bağımsızlaşamazken sen Allah’tan nasıl bağımsız olursun. Hadise bu.

sümme min nutfetin sonra bir damlacık hayat suyundan sümme ce’aleküm ezvacan sonra size, birbirinize eş olacak cinsel bir kimlik vermiştik. ve ma tahmilu min ünsâ ve lâ teda’u illâ Bi ‘ılmiH hiçbir dişi ne O’ndan habersiz hamile kalabilir, ne de doğum yapabilir. ve ma yu’ammeru min mu’ammerin ve lâ yünkasu min umurihi illâ fiy Kitab dahası hiçbir hayat sahibi O’nun kayıtlı yasası dışında ne ömrünü uzatabilir, ne de kısaltabilir.

Allah insanın hayatının sona ermesini yasalara bağlamış. O’nun yasalara bağladığı şekilde insan hayatı sona erebilir. Yani kelle koltukta gezmez. Kelle yerinde olursa hayat devam eder. Bu yasadır. Dolaşım sistemi, kan dolaşımı sistemi, sinir sistemi, solunum sistemine hasretmiştir bunu bir çok İslam kelamcısı ki Bakıllani de bunların başında gelir.

inne zâlike alAllâhi yesiyr hiç şüphe yok ki bu Allah için çok kolaydır.

12-) Ve ma yestevil bahran* hazâ azbün furatün saiğun şerabühu ve hazâ milhun ücac*ve min küllin te’külune lahmen tariyyen ve testahricune hılyeten telbesuneha* ve teral fülke fiyhi mevahıre litebteğu min fadliHİ ve lealleküm teşkürun;

İki deniz eşit olmaz! Biri tatlı mı tatlı, susuzluğu giderir, içimi hoş ve kolaydır… Diğeri ise tuzludur, acıdır… Her birinden taze et yersiniz ve giyeceğiniz bir süs çıkarırsınız… O’nun fazlından talep etmeniz ve şükretmeniz için, gemileri onda yara yara gidenler görürsün. (A.Hulusi)

12 – Hem iki deniz müsavi olmuyor, şu tatlı, hararet keser, içerken kayar, şu da tuzlu, yakar kavurur bununla beraber her birinden bir taze et yersiniz ve bir ziynet çıkarır giyinirsiniz, gemileri de görürsün onda yarar yarar giderler, fadlından nasip arayasınız diye ve gerek ki şükredesiniz. (Elmalı)

Ve ma yestevil bahran işte söylediğim ayet geldi. Dahası iki büyük su kütlesi bile aynı olmayabilir. Yani burada bir uzun parantez açıp ayetin mealini parantezle açıklamak lazım. O’nun benzerler arasında farklılıklar yaratması da zor değildir. Ne gibi? Birbirine benzer gibi görünen iki su kütlesi içinden bakınca aynı olmayabilir, dışından bakınca aynı gibi durur. Aslında;

 Meracelbahreyni yeltekıyan, (Rahman/19)

Beynehüma berzahun lâ yebğıyan. (Rahman/20) ayetini hemen hatırlamamız gerekiyor. Evet, iki denizin birleştiği yer. İki deniz birleşmiş, fakat su birbirine karışmıyor. Sanki ikisinin arasında bir duvar var, bir engel var gibi. Beynehuma berzahun lâ yebğıyan. Bir boşluk bir aralık bir duvar, bir engel var. Ünlü deniz bilimci Captain Cousteau su araştırmaları sırasında gerçekten çok tipik özellikler veren ve çok derin farklılıklar barındıran iki su kütlesinin Cebeli Tarık’ta özellikle birbirine kavuştuğunu fakat, sanki arada bir duvar varmış gibi birbirine girmediğini keşfeder. Bu keşfini ünlü Fransız bilim adamı ve mühtedi Morris Ponce’ ye açtığında ki Müslüman olmuştu Morris Ponce, o da bir şey mi der Morris Ponce sen bunu yeni mi keşfettin. Kur’an bunu 1.400 yıl önce keşfetmiş ve söylemiş. Sen çok geç kalmışsın. Ve bu ayeti okur, gerçekten o da dehşete düşer. Gerçek olduğunu görünce gerçekten hayrette kalır.

Evet, oraya bir atıf. Eşyanın görüntüsü ile mahiyeti arasındaki farka dikkat çekiyor. Ayetin iması bu. 10. ayette ki Mekr ile birlikte anlaşılabilir. Tuzak. Ya da 1. ayette ki yeziydü fiyl halkı ma yeşa’ hani eşyanın kapasitesini artırır, istediğinin kapasitesini artırır demiştik ya. O yaratıkların kapasitesinde dilediği artışı gerçekleştirir demiştik ya. Varlığın çeşitlilik ve çift kutupluluğuna bir atıfta sayılabilir, öyle de okunabilir. Öyle ki aynı görürsünüz fakat içine girdiğinizde gerçekten çok farklı şeylerle karşılaşabilirsiniz.

hazâ azbün furatün saiğun şerabühu ve hazâ milhun ücac şu biri tatlı susuzluğu giderici, içimi kolay billur gibi bir su. Öbürü ise tuzlu ve acı ve min küllin te’külune lahmen tariyyen ve testahricune hılyeten telbesuneha ne ki her birinden hem taze deniz ürünleri yersiniz, hem de takı olarak bir takım takılar kullanırsınız, kullandığınız süs eşyaları çıkarırsınız. ve teral fülke fiyhi mevahıre litebteğu min fadliHİ ve lealleküm teşkürun ve Allah’ın lütfünden nasibinizi aramanız ve şükretmeniz için onun bağrında gemilerin dalgaları yararak yol aldıklarını da görürsünüz.

13-) Yulicül leyle fiyn nehari ve yulicün nehare fiyl leyli ve sahhareş Şemse vel Kamere küllün yecriy li ecelin müsemma* zâlikümullâhu Rabbüküm leHUl Mülk* velleziyne ted’une min dûniHİ ma yemlikune min kıtmiyr;

Geceyi gündüze dönüştürür, gündüzü de geceye dönüştürür… Güneş’i ve Ay’ı işlevlendirmiştir… Her biri belirlenmiş bir sürece kadar akıp gider… İşte budur Allâh, Rabbiniz! Mülk O’nun (Esmâ özelliklerinin seyri – açığa çıkması) içindir! O’nun dûnunda yöneldikleriniz (var zannettikleriniz) bir hurma çekirdeğinin zarına bile mâlik değildirler. (A.Hulusi)

13 – Geceyi gündüze sokuyor, Şems-ü Kameri ram etmiş her biri (müsemmâ bir ecele) mukadder bir gayeye akıp gidiyor, işte bu gördüklerinizi yapan Allah, rabbiniz, mülk onun, ondan beride çağırdıklarınız bir kıtmîr idare edemezler. (Elmalı)

Yulicül leyle fiyn nehari ve yulicün nehare fiyl leyl O geceyi uzatarak gündüzü kısaltıyor ve gündüzü uzatarak geceyi kısaltıyor. ve sahhareş Şemse vel Kamer yine O güneşi ve ayı emre amade kılmıştır.

Gece ve gündüz, her şey zıddıyla kaimdir gerçeğine bir atıf. Varlığın çift kutupluluğu yasasına demin dikkat çekmiştim. Âfak ve Enfüsi deliller, işte yukarıdaki ayetler ve bu ayet birlikte düşünüldüğünde Âfaki ve Enfüsi, yani kainat delilleri ve insan delili. İş ve dış deliller, hepsi Allah’ı gösteriyor. Hepsi Allah’ı işaret ediyor. O’nun birliğine varlığına ve varlığa müdahalesine işaret ediyor. Güneş gündüzün ay gecenin alameti, ayeti. Küfrün varlığını imanın lehine bir itici güç kılabilirsin ey insanoğlu mesajı. Hani şairin dediği gibi; Ey düşmanım sen benim ifadem ve hızımsın, gündüz geceye muhtaç bana da sen lazımsın. Tıpkı onu andırırcasına. Teshıyr, güneş ve ay emre amade onu söylüyor ayet.

Hani Resulallah Ebu Zer’in kolundan tutmuş güneşi seyre dalmışlardı. Yani Resulallah Ebu Zer’e kainatı okumayı öğretiyordu bir öğretmen olarak.

- Ey Ebu Zer demişti güneş nereye gitti?

- Allah u ve Resulü hu ‘alem. Demişti o da. Allah ve Resulü daha iyi bilir. Ebu Zer güneşin battığını bilmiyor mu. Ama Resulallah’ın vereceği dersi bilmiyor. Resulallah;

- Ey Ebu Zer güneş Allah’a secde etti. Demişti.

Secdenin ne olduğunu Kur’an ı bilenler bilirler. Eş Şemsu velKameru Bi husban. (Rahman/5) VenNecmu veşŞeceru yescudan. (Rahman/6) güneş ve ağaçlar secde ederler. Yani Allah’ın emrine tabi oldu. Buradan yola çıkarak. Ey Ebu Zer senin için yaratılanlar Allah’ın emrine tabi, ya sen? Bunu hiç düşündün mü? Buradan yola çıkarak ibret al. Allah’ın koyduğu yerde dur. Senin için de bir yörünge tayin etti Allah o yörüngeden çıkma ey Ebu Zer. Ders buydu.

Tabii şu Güneşi Allah senin için yarattı, yeryüzünde hayat devam etsin diye. Yani bir amacı var. peki bu varlığın en şereflisi olan insanın bir yaratılış amacı olmasın mı. Aynı zamanda bu soruyu sorduruyor.

küllün yecriy li ecelin müsemma her biri belirli bir süre için deveranını sürdürür durur. Dünyanın sonsuzluğunu ret için aslında bu ibare. Geçici, ölümlü dünya. Senin yörüngen var ey insanoğlu, Allah tayin etti senin yörüngeni. Bir gün senin de kıyametin kopar tıpkı yer yüzü gibi unutma. Li ecelin müsemma, belirlenmiş, sonu yasa ile belirlenmiş bir süreye kadar.

zâlikümullâhu Rabbüküm leHUl Mülk biliyor musunuz insan DNA sında histon denilen bir sistem var. Zamanlama. Onun için insan hücresi yaşlanıyor insan hücresinin ömrü sabit. Her hücre her kendini yenileyişte ömrü biraz daha kısalıyor ve öyle oluyor ki bir kum saati gibi. En sonunda kendini yenileyemez oluyor. Bu mutlak, bunu değiştiremiyorsunuz. Onun için o hücreyi alıp bir başka canlı ürettiğinizde o hücrenin yaşından başlıyor onun hücresi. Kopyalamanın en büyük riski de işte bu. Yani kopyalanan hücre kaç yaşındaysa o yaştan başlıyor, sıfır yaşında değil. Ve hücrenin mutlak bir eceli var. Ve bu insana aslında ecelin tarifini yapıyor, gerçek tarifi.

zâlikümullâhu Rabbüküm leHUl Mülk işte rabbiniz olan Allah budur, mülkün tamamı onundur. velleziyne ted’une min dûniHİ ma yemlikune min kıtmiyr O’ndan başka yalvarıp yakardıklarınız zerre kadar bile bir şeye sahip değildirler. Yani gerçekte mülk O’na aittir, mülkiyet iddiası insanın kof bir iddiadır.

Kıtmiyr; hurma çekirdeğinin zarına denilir. Hurma çekirdeğinin zarı ne kadar tutar, kaç gr. Tutar. Nisa/53. ayetinde nekıyra denilir. O da hurma çekirdeğinin o oyuğunda ki ince lif, küçücük lif. Yani rabbimiz insan oğluna aslında Allah’a ne kadar muhtaç olduğunu bu gibi teşbihlerle hatırlatıyor. Hiçbir şeyin yok insanoğlu, topraktan bile bağımsız değilsin ama Allah’a karşı hava atmanın sebebi ne, çaka satmanın sebebi ne. İşte bu aslında söylediği bu.

14-) İn ted’uhüm lâ yesmeu duaeküm* velev semi’u mestecabu leküm* ve yevmel kıyameti yekfürune Bi şirkiküm* ve lâ yünebbiuke mislü Habiyr;

Eğer onlara seslenirseniz, sizin çağrınızı işitmezler! Diyelim ki işitseler, size cevap veremezler! (Üstelik) kıyamet sürecinde, sizin onlara tanrılık atfetmenizi inkâr ederler… Habiyr’in (haberdar olanın) benzeri (kimse) sana haber veremez. (A.Hulusi)

14 – Kendilerine duâ ederseniz duânızı işitmezler, işitseler bile size cevabını veremezler, Kıyamet günü de şirkinize küfrederler, sana bir habîyr gibi haber veren olmaz. (Elmalı)

İn ted’uhüm lâ yesmeu duaeküm onlara yalvarıp yakarsanız bile sizin yalvarıp yakardıklarınız duymazlar. velev semi’u mestecabu leküm duysalar bile sizin imdadınıza yetişemezler. Allah dışında kendisine tanrılık atfettiğiniz o neyse, her neyse onlar işte. Allah’a ait vasıflar, nitelikler sıfatlar, mükemmellik aslında. Herhangi bir mükemmelliği Allah dışında birine yakıştırmışsanız Allah’a ait bir şeyi ona yakıştırmışsınız ve onlar için geçerli.

ve yevmel kıyameti yekfürune Bi şirkiküm kıyamet günü ise sizin kendilerine yakıştırdığınız ortaklığı kesinlikle reddedecekler, reddederler.

Allah insan ilişkisinde dolaylılık istemiyor rabbimiz. Şirkin en büyük yaralarından biri nedir biliyor musunuz? Allah insan ilişkisini koparması, araya birilerini sokması. Allah insan ilişkisi dolaysız olsun istiyor rabbimiz, dolaysız ilişki. Değil mi ki şah damarınızdan daha yakın ve nahnu akrebu ileyhi min hablil veriyd. (Kaf/16) değil mi ki ben kuluma şah damarından daha yakınım diyor. o zaman bu şah damarınızdan daha yakın olanı çok uzakta sanma cehaletinden başka nedir ki.

İletişim problemi doğuyor, iletişim problemi doğunca artık kulluk edemiyor insan. Gereği gibi kulluk edemiyor. Anlayamıyor rabbini, çünkü iletişim problemi doğuyor. Rabbini anlayamıyor ve tabii kendisini rabbine anlatamıyor, dua da edemiyor. İletişim problemi var çünkü.

ve lâ yünebbiuke mislü Habiyr bu kısacık cümle çok müthiş. Bir başka yerde eşine rastlamadım Kur’an da. Ey insan sana hiç kimse her şeyden haberdar olan Allah’ın verdiği türden bir haberi veremez.

Evet, bu gerçekten müthiş. Hiç kimse Allah’ın verdiği türden bir haber veremez. Hiçbir muhabir, hiçbir iletişim organı, hiçbir medya Allah’ın verdiği yerden haber veremez. Ahiretten mesela. Kim bize haber verecek Allah’tan başka. İşte biz bazı konularda, ki bazı konular hayati konular. İnsanın nereden gelip nereye gittiği, ruhun ebedi mazisi ve ebedi istikbali hakkında Allah’tan başka kimseden haber alamayız.

Ölüm ötesi konusunda alternatif bir haber kaynağımız yok. Allah, vahiy tek haber kaynağımız. Onun verdiği haberi başka hiçbir kaynak veremediği için güvenmek zorundayız. ..nebeün ‘azıym. (Sâd/67) diyordu ya büyük haber, büyük haber bu.

15-) Ya eyyühen Nasu entümül fukarâu ilAllâh* vAllâhu “HU”vel Ğaniyyül Hamiyd;

Ey insanlar! Siz Allâh’a (mutlak muhtaç) “yok”sullarsınız (Esmâ’sıyla varsınız)! Allâh ise Ğaniyy’dir, Hamiyd’dir. (A.Hulusi)

15 – Ey insanlar! sizsiniz hep Allaha muhtaç fukara, Allah ise zengin o, hamd ile övülecek veliyye nimet o. (Elmalı)

Ya eyyühen Nas ey insanlık ailesi entümül fukarâu ilAllâh* vAllâhu “HU”vel Ğaniyyül Hamiyd Allah’a muhtaç olanlar sizlersiniz. Allaha gelince o hiçbir şeye muhtaç değildir. Bilakis her şey O’na hamd ile memurdur. El Ğaniyy; Muhtemelen ilk geçtiği yer burası Kur’an da Nüzul sırasında ilk geçtiği yer burası.

İlahi emir ve yasakları anlamanın en kestirme yöntemi kimin çıkarı var sorusudur. Allah’ın emir ve yasaklarından kimin çıkarı var. Allah bensiz yapar, ya ben Allahsız yapar mıyım? Allah’ım bana emretmekle, bunu yap şunu yapma demekle ne çıkarı var? Bu soruyu sorup cevabını vermek lazım. Peki çıkarı olan tek taraf var o kim? İnsan EleysAllâhu Bi kâfin abdeH. (Zümer/36) Allah kuluna yetmez mi? diyor ya Kur’an. Allah kuluna yeter. Onun için Allah’ın yok neyin var, Allah’ın var neye muhtaçsın. Bu insanın aklından hiç çıkmamalı.

Hamd, Hamiyd; Herkesin ihtiyacını karşılar, fakat kendisi hiçbir kimseye muhtaç olmaz. Kafirin de mü’minin de ihtiyacını karşılar. Onun için küfür bağışlanmaz bir suç çünkü her şeyini Allah’a muhtaç ama hiçbir şeye ihtiyacı yokmuş gibi davranıyor. Bu dehşet bir şey.

16-) İn yeşe’ yüzhibküm ve ye’ti Bi halkın cediyd;

Eğer dilerse sizi ortadan kaldırır ve halk-ı cedîd olarak (Esmâ’sının yepyeni bir açığa çıkışıyla) gelir! (A.Hulusi)

16 – Dilerse sizi giderir ve yeni bir halk getirir. (Elmalı)

İn yeşe’ yüzhibküm ve ye’ti Bi halkın cediyd dilerse sizi ortadan kaldırır ve yerinize yeni bir toplum getirir. Ya da yepyeni bir tür getirir, varlık türü.

Maide/54. ayette öyle ya …men yertedde minküm an diynihı fesevfe ye’tillâhu Bi kavm… (Maide/54) sizden kim O’nun dininden yüz çevirirse O yerinize bir başka toplumu getirir. Bu aslında bir tehdit. Tarihte bir çok kez gerçekleşmiş bir tehdit bu. Okuyun Medine’nin tarihini, okuyun Kûfe’nin tarihini, Okuyun Bağdat’ın, okuyun Şam’ın, okuyun Endülüs’ün ve okuyun Osmanlının tarihini. Bu ayetin nasıl tecelli ettiğini o zaman görürsünüz.

Allah’ın minnet altına almaya kalkışan her davranış bu ayetin duvarına çarpar. Asıl biz Allah’a minnettarız. Allah, Müslüman olduğumuz için bize minnettar değil. Yemünnune aleyke en eslemu.. (Hucurat/17) Müslüman oldular diye seni minnet altına mı almaya kalkıyorlar. Allah Allah..! Soruya bakın. kul lâ temünnu ‘aleyye İslâmeküm. (Hucurat/17) De ki Müslüman oldunuz diye beni minnet altına almaya kalkmayın. belillâhu yemünnü aleyküm en hedaküm lil’iyman…(Hucurat/17) Bilakis siz, size hidayet verdiği için, sizi imana erdirdiği için Allah’a minnet edin. Daha ne desin Kur’an, daha ne desin.

17-) Ve ma zâlike alAllâhi Bi ‘aziyz;

Bu, Aziyz (karşı konulmaz kuvve sahibi) Allâh’a (sorun) değildir. (A.Hulusi)

17 – ve Allaha göre bu zor bir şey değildir. (Elmalı)

Ve ma zâlike alAllâhi Bi ‘aziyz zira bu Allah’a asla güç değildir.

18-) Ve lâ teziru vaziretun vizre uhra* ve in ted’u müskaletün ila hımliha lâ yuhmel minhü şey’ün velev kâne zâ kurba* innema tünzirulleziyne yahşevne Rabbehüm Bil ğaybi ve ekamus Salâte, ve men tezekka feinnema yetezekka li nefsih* ve ilAllâhil mesıyr;

Hiçbir suç yüklenmiş benlik, bir başkasının yükünü yüklenmez… Yükü ağır biri, onu (yükünü) taşımaya çağırsa bile, ondan bir şey yüklenilip taşınılmaz… Akraba dahi olsa! Sen ancak gaybları olarak Rablerinden haşyet duyan ve salâtı ikame edenleri uyarırsın… Kim arınıp temizlenirse ancak kendi nefsi için temizlenmiştir… Dönüş Allâh’adır. (A.Hulusi)

18 – Hem günah çeken bir nefis, başkasının günahını çekmeyecek, yükü ağır basan onun yükletilmesine çağırsa da ondan bir şey yüklenilmeyecek, isterse bir yakını olsun, fakat sen ancak o kimseleri sakındırırsın ki gayb de rablerinin haşyetini duyarlar, namazı dürüst kılarlar, temizlenen de sırf kendisi için temizlenir, nihayet gidiş Allah’adır. (Elmalı)

Ve lâ teziru vaziretun vizre uhra hiç kimse bir başkasının sorumluluğunu yüklenecek değildir. Sorumluluğun bireyselliği hatırlatılıyor. Akıl ve iradeye atıf yapılıyor aslında. İnsan özgürlüğünü tescil ediyor ayet. Hepiniz sorumluluğunuzu boynunuzda taşıyorsunuz.

ve in ted’u müskaletün ila hımliha lâ yuhmel minhü şey’ün velev kâne zâ kurba yükü ağır gelen kimse onu taşımak için yardım istese yakını da olsa, velev kân eza kurba, yakını da olsa bir başkası onu yükünün bir kısmını dahi taşıyamaz.

innema tünzirulleziyne yahşevne Rabbehüm Bil ğaybi ve ekamus Salâh şu bir gerçek ki sen o idraki aşan bir hakikat olmasına karşın, gaybi bir hakikat olmasına karşın, gözlerinle görmediğin bir hakikat olmasına karşın, rablerine karşı derin bir ürperti duyanları ve namazı ayağa kaldıranları uyarabilirsin.

Namazı ayağa kaldıran diye çevirdim, namazın kendisi insanın orta direğidir. Onun için es salâh kelimesi salâ kökünden türetilir. Salâ, omurgaya denilir. İnsanı dik tutan şey. Omurgası olmazsa sürüngen olur insan. Onuru kalmaz. Onun için namazı ayağa kaldırmak, namazla ayağa kalkmaktır.

ve men tezekka feinnema yetezekka li nefsih hem kim arınırsa kendisi için arınmış olur. ve ilAllâhil mesıyr zira bütün yollar Allah’a varır. İman tortulardan, atıklardan, zibilden kurtulmaktır. Yürek kirlenir, akıl kirlenir, bilinç kirlenir, hafıza kirlenir, göz kirlenir. Bu kirlerden arınmak mevcut deterjanların becereceği iş değildir. Bu kirlerin deterjanı Allah’ın vahyinde saklıdır.

[Ek bilgi: VİZR: Ağırlık, ağır yük, ağır günah, vebal demektir. Burada günahın cezasının ağırlığı demektir. Herkes kendi günahından sorumlu olur, kendi günahının cezasını çeker; nitekim "Her koyun kendi bacağından asılır" deriz. Zalimlerin, zorbaların yaptığı gibi birinin günahı diğerine yükletilmez. Ankebut Sûresi'nde "Onlar mutlaka kendi yüklerini de, o yükleriyle birlikte daha nice yükleri de bizzat yüklenecekler." (Ankebut/13) buyrulmuş olması da buna aykırı değildir. Çünkü o hem sapıtmış, hem de saptırmış olanlar hakkındadır. Başkasını da sapıtmaya çalışanlar hem sapıklıklarının, hem saptırmalarının günahını çekerler ki, ikisi de kendi günahlarıdır.

Nitekim "Her kim bir kötü adet çıkarırsa, ona hem onun günahı, hem de onu işleyenlerin günahı vardır." hadisi de böyledir. Yani diğer işleyenler çekmeyecek demek değil, onların hepsi kadar da fazla çekecek demektir.

Demek ki birisi şunu şöyle yap da günahı varsa benim boynuma olsun diye kefalet ederek diğerini bir günaha sokarsa, o boynuna aldığı günahı çekmeyecek değildir, ancak sevk ettiği kimseyi kurtarmış olmayacak, onun çekeceğini çekmeyecek; birisi aldandığının cezasını çekecek birisi aldattığının cezasını çekecektir. Şu tabirinde bunlara işaret de var gibidir.

Yükü ağır basan, çok ağır yük altında bulunan günahkar bir nefis, yükünün başkası tarafından alınıp yüklenilivermesine çağırsa, yalvarsa da ondan hiçbir şey yüklenilmez. Rıza ve tercih ile de yüklenilmez, cebren de yüklenilmez. Çünkü o kıyamet günü "O günden sakının ki hiçbir kimse kimseden yana bir şey ödeyemez. Kimseden bedel kabul olunmaz. Kimseye de şefaat fayda vermez." (Bakara/123) diye tanımlanan bir gündür. "Ne bir alış-veriş, ne de bir dostluk olan" (İbrahim/31) bir gündür. Gerekse bir yakını olsun. Yani çağıran veya çağırılan bir yakını bile olsa, yine yüklenilmez.

O halde Allah'ın emaneti gibi göklerin ve yerin çekemediği ağır bir yükü yüklenmiş olan insan, bir de o emanete hıyanet ederek ve şunu bunu sapıtarak sen yap da günahı benim boynuma olsun demek gibi, başkalarının günahını boynuna almaya kalkışmamalı; diğer birtakımı da öylelere uyup günahı filanın boynuna diye kendini ateşte yakmamalıdır. Fakat ey Muhammed! Sen bu uyarmayı ancak şu kimselere duyurur, ancak öyle kimseleri sakındırırsın ki Rablerinden gaybde, yani henüz huzuruna varmadan gıyab da korkarlar. Allah korkusunu, Allah saygısını duyar da namazı dürüst kılarlar. "Onlar ki gerçekten Rablerine kavuşacak olduklarını bilirler." (Bakara/46) âyetinin ifadesi gereğince Rablerinin huzurunda O'na kavuşacaklarına kani olarak kılarlar. Ve bu şekilde maddeten ve manen temizlenirler.

Temizlenen de ancak kendisi için temizlenir, feyizlenir. Bu, işte günah çekmenin tam aksidir. Yani insanlar bu iki sınıftan dışarı değildir. Ya günah çekecekler veya günahtan temizleneceklerdir. Günah çekenler, başkasının günahını çekmeyeceği gibi, nefislerini kamil iman ve üstün ahlak ve salih amel ile temizleyenler de sırf kendi menfaatlerine olarak temizlenmiş olurlar. Öyle ya akıbet gidiş Allaha'dır. Herkes ona göre mükafat veya cezasını alacaktır. (Elmalı tefsiri)]

“Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları geçen dersimizde Fatır suresin 18. ayetine kadar işlemiştik. Bu dersimizi aynı surenin 19. ayeti ile sürdürüyoruz.

19-) Ve ma yesteviyl a’ma vel basıyr;

Âmâ (kör) ile basîr (gören) bir olmaz. (A.Hulusi)

19 – Ne kör ile gören, müsavi olur. (Elmalı)

Ve ma yesteviyl a’ma vel basıyr ne gerçeği görenle, gerçeği görmeyen bir olur.

20-) Ve lez zulümatü ve len nûr;

Karanlıklar (cehalet) ile Nûr da (ilim de)! (A.Hulusi)

20 – Ne zulümat ile nûr. (Elmalı)

Ve lez zulümatü ve len nûr ne de aydınlıkla karanlıklar bir olur.

Aslında bir önceki ayette, daha doğrusu geçen dersin sonlarından işlediğimiz ayetlerle bu ayetler arasında doğrudan bağlantı var. Özellikle Fatır suresinin, Allah’ın yaratışında ki farklılıklar, çeşitlilikler ilahi bir yasa olarak tanıtıldığı, takdim edildiği göz önüne alınacak olursa, işte o farklılıkların insana dönük yüzünde bir takım çift kutupluluklar dile getiriliyor. Yine bir yasa olarak dile getiriliyor. Ama bu tabii ki iradesi olan, seçme yeteneği olan, aklı olan bir insanla ilgili ise sonuçta tabiattaki çiçeklerin, tabiattaki böceklerin farklılığına benzemeyen bir farklılıktan söz ediliyor demektir. Fiziki körlükle alakası yok burada bahsedilen körlüğün. Ve ma yesteviyl a’ma vel basıyr (19) körle gören bir olur mu diyor, bir olmaz diyor.

Kur’an kendine özgü bir özürlülük kavramı inşa ediyor, özürlülük tasavvuru inşa ediyor. Kur’an a göre gözü kör olana, gözü görmeyene, görme engelli olana kör demezler. Çünkü Kur’an insanın fiziki durumuyla değil, maskesiyle değil, insanın toprağa dönüşecek yeri ile değil, insanın ölümsüz yeri ile ilgileniyor. İnsanın insanca tarafıyla ilgileniyor. İnsanı insan kılan yeri ile ilgileniyor, ruhu ile ilgileniyor, aklıyla ilgileniyor. Onun için burada kör olan baş gözü değil, yürek gözü ki, onu Kur’an da bir ayette aynen böyle buluyoruz.

..lâ ta’mel ebsaru ve lâkin ta’mel kulubülletiy fiyssudur. (Hac/46) Gözler kör olmaz, fakat asıl kör olanlar göğüstekilerdir. Yani kalp gözü diye de ifade ettiğimiz gönlün görme kapasitesi. Yakub’un Yusuf’un kokusunu aldığı yer, o yer. Mecnunun, Leylanın kokusunu aldığı yer o yer. İşte o yer. Görür duyar, işitir, sızlar, acı çeker, sever, özler, yanar. Ona Kur’an kalp diyor. Yani bütün bir iç dünya. İnsanı insan eden iç potansiyel, insanın görünmez boyutu. Bakanlar değil, görenlerden söz ediliyor burada. Yine çiftler devam ediyor.

21-) Ve lezzıllu ve lel harur;

Zıll (Esmâ kuvveleri gölgesi şuur) ile harur (yakan sıcak bedenler) de! (A.Hulusi)

21 – Ne de zıll ile harûr. (Elmalı)

Ve lezzıllu ve lel harur dahası, ne serinletici gölge ile kavurucu sıcaklıklar.

22-) Ve ma yesteviyl ahyâu ve lel emvat* innAllâhe yüsmi’u men yeşa’* ve ma ente Bi müsmi’ın men fiyl kubur;

Diriler (hakikat ilmi) ile ölüler (kendini vefat edince yok olacak sanan bedenliler) de bir olmaz! Muhakkak ki Allâh dilediğine işittirir… Sen, kabirlerin içindeki (kozalarının – beyinlerinin içindeki dünyalarında yaşayıp kendini bununla kilitlemiş) kimselere işittirme işlevine sahip değilsin! (A.Hulusi)

22 – Ölüler de müsavi olmaz diriler de, gerçi Allah her dilediğine işittirirse de sen kabirlerdekine işittirecek değilsin. (Elmalı)

Ve ma yesteviyl ahyâu ve lel emvat ne de (manen) dirilerle ölüler bir olur.

Manen dedim hayat ölüm tasavvuru da tıpkı gören görmeyen tasavvuru gibi manevidir. Yaşamak ne ölmek ne? Kur’an a sorarsanız bir çoğumuzun cevapladığı gibi cevaplamıyor bunu. Sizin yaşıyor diye baktığınıza Kur’an ölü diye bakabiliyor. Çünkü Kur’an a göre yaşamanın ölçüsü organizma değil, yaşamanın ölçüsü soluk alıp vermek değil, yaşamanın ölçüsü fiziki boyutunuzun çalışıyor olması değil.

Yaşamanın ölçüsü metafizik boyutunuzun, fizik ötesi boyutunuzun, iç dünyanızın, insanı insan eden tarafın çalışıyor olup olmaması, yaşıyor olup olmaması. Onun içinde taş gibi kalplerden söz eder Kur’an, taştan daha katı kalplerden. Mühürlenmiş gönüllerden söz eder Kur’an. Ya da bizim ölü dediklerimizin yaşadığından söz eder. Fakat onların yaşadığı hayatı bizim bilmediğimizden söz eder. İşte burada da olan bu, söylenen bu. Manen ölmüş olanlar, ya da yaşayanlar.

Bu meyanda aklıma gelen bir çok örnek var. Amir Bin Füheyre Bir’i Maune de tuzağa düşürülüp şehit edilen 40 ya da 70 kişilik kafilenin başındaydı. Onu öldüren katil Cebbar anlatıyor. “Onu ben öldürdüm” diyor. Öldürürken şöyle dedi legat füztû vallahi. Vallahi işte şimdi kazandım.” Ve Cebbar soruyor; Ben öldürenim o ölen nasıl o kazanıyor? Nasıl o kazanmış oluyor.

Cebbara göre müşrik tasavvura göre kendisi kazandı. Çünkü onun tasavvurunda hayat tek, hayatın bir tek mertebesi var o da bu. Ama Amir onun baktığı yerden bakmıyor. Amirin tasavvurunda hayatın mertebeleri çok ve hayatın bu mertebesi en küçük ve en düşük mertebesi. Onun için hayatın yüksek mertebesini kazandığını söylüyor o. Fakat karşısında ki onu anlamıyor. Kur’an ın inşa ettiği bir tasavvur işte hayata böyle bakıyor, farklı bakıyor. Herkesin ölüm dediğine o hayat diyor. herkesin diri dediğine o ölü diyor.

innAllâhe yüsmi’u men yeşa’ şu kesin ki Allah dilediğine işittirir. ve ma ente Bi müsmi’ın men fiyl kubur fakat sen mezardakilere asla işittiremezsin. Yani açılımı mezara girmiş gibi ölü olan kimselere, manen ölmüş olan kimselere asla işittiremezsin. Burada ki tabii ki bir mecazdır, manen ölmüş olanlar kastedilmektedir.

23-) İn ente illâ neziyr;

Sen kesinlikle yalnızca uyarıcısın! (A.Hulusi)

23 – Sen sade bir nezîrsin. (Elmalı)

İn ente illâ neziyr sen sadece ve sadece bir uyarıcısın. Doğrudan hitap Resulallah’a döndü ve eğer hidayet senin elinde olsaydı tamamdı. İstediğini hidayete erdirirdin. Fakat böyle değil. Yani hidayet tek taraflı bir şey değil demek bu. Bu ayetin söylediği şey bu. Hidayet sadece hidayet verenin katıldığı bir şey değil, hidayetinin muhatabının da katıldığı bir şey. Çift taraflı bir şey, enteraktif bir şey, hidayete layık olacak ki hidayete ulaşsın. Kendisi isteyecek ki ona hidayet verilsin. Kapıyı vuracak ki kapı açılsın. Talep edecek ki kavuşabilsin. Yürüyecek ki varabilsin.

Hidayet işte böylesine çift taraflı bir şey. Eğer böyle olmasaydı Peygamber Nuh, kafir oğlu Kenan için hidayet verici olurdu. Eğer böyle olmasaydı Peygamber İbrahim putperest babasına hidayet iletirdi, verirdi. Eğer böyle olmasaydı Peygamber Lût eşine ve kızlarına hidayet verirdi. Onları hidayete ulaştırırdı. Hidayet öncelikle insanın iradesiyle talebine bağlı. Öncelikle insanın duasına bağlı, yönelişine bağlı, tercihine bağlı. Yani hiçbir hidayet muhatabının iradesini yok saymaz, atlamaz, görmezden gelmez.

24-) İnna erselnake Bil Hakkı beşiyran ve neziyra* ve in min ümmetin illâ halâ fiyha neziyr;

Muhakkak ki biz seni Hak olarak irsâl ettik, müjdeci ve uyarıcı! Hiçbir ümmet yoktur ki onun içinde bir uyarıcı gelip geçmiş olmasın. (A.Hulusi)

24 – Muhakkak ki seni Hakk ile hem bir Beşîr hem bir nezîr gönderdik, hiç bir ümmet de yoktur ki içlerinde bir nezîr geçmiş olmasın. (Elmalı)

İnna erselnake Bil Hakkı beşiyran ve neziyra şüphe yok ki seni, hakikate sadık bir müjdeci ve uyarıcı olarak gönderdik. ve in min ümmetin illâ halâ fiyha neziyr zira hiçbir ümmet yoktur ki illâ halâ fiyha neziyr içlerinden bir uyarıcı çıkmamış olsun.

Her ümmete bir peygamber. Aslında Kur’an ın değişik yerlerinde bu konuda bilgiye rastlıyoruz. …ve likülli kavmin had. (Ra’d/7) her toplumun bir yol göstericisi vardır buyurur. Bu sadece peygamberlikle dar anlamda sınırlı değil. peygamberlerden sonra da risalet mirasını nesil nesil taşıyan onların varisleri, yani alimler, davetçiler de belki bu kapsama girerler. Hicr/10, Nahl/36., Şu’ara/208. ayeti gibi bir çok ayet bu konuda bu ilkeyi dile getirir.

Risaleti ulaştırmak, aslında risaletin kendilerine iletildiği insanların risalete olan teşekkür borcudur. Hidayet sadece muhatabını hidayete ulaştırmakla, ya da muhatabında nakes bulmakla, yankı bulmakla yetinmez. Hidayete ulaşmış olmak o hidayeti başkalarıyla paylaşmayı gerektirir. Yani size nasıl taşındıysa sizin de başkalarına taşıyarak şükrünü eda etmeniz gerekir. O nedenle;

…ve uhıye ileyye hazel Kur’anu liünziraküm Bihi ve men belağa. (En’am/19)buyrulur. Bana bu Kur’an sizi ve onun ulaştığı kimseleri uyarmam için gönderildim. Burada 1. cümle açık ve biliyoruz. Ama özellikle 2. cümlecik yani onun ulaştığı kimseleri de ki ve men beleğa, onun ulaştığı kimseler. O kendi kendine mi ulaşıyor. Birilerinin onu ulaştırmak için çaba göstermesi gerekmiyor mu. Eğer gerekmiyorsa o zaman bu surenin ileriki ayetlerinde gelecek olan vahyi biz emanet ettik, miras bıraktık. O yeti nasıl anlayalım? Ki;

Sümme evresnel Kitabelleziynastafeyna min ‘ıbadiNA (32) aynen böyle diyor. Bu ilahi kelamı tebliğ işini kullarımızdan seçtiklerimize bıraktık, miras bıraktık. Bir şey miras kalıyorsa o mirasa sadakat gerekiyor. Vahyin miras bırakıldığı kimseler bu ümmet değil mi?

Ayet açık, Resulallah’ın vefatıyla risalet mirası kolektif bir mirasa dönüştü. Eğer o mirasa sadakatten söz edersek, ihanetten de söz etmemiz lazım. Zaten ayetin devamı ondan söz ediyor. Ve insanları üçe ayırıyor. Risalete karşı aldıkları tavra göre insanları üçe bölüyor. Yani ilahi vahyin muhatabı olan ümmeti, ümmeti Muhammedi özelde üçe ayırıyor; Vahye ihanet edenler, ortalama bir yol tutturanlar ve vahyi taşımada öncülük edenler.

Ayet gelecek,  o zaman bunun ne anlamı olur? İşte bu ayeti tefsir ederken mutlaka 32. ayete atıf yapmak ve onunla birlikte düşünmek durumundayız.

25-) Ve in yükezzibuke fekad kezzebelleziyne min kablihim* caethüm Rusulühüm Bil beyyinati ve Bizzuburi ve Bil Kitabil müniyr;

Eğer seni yalanlıyorlarsa, gerçekten onlardan öncekiler de yalanlanmıştı. Rasûlleri onlara apaçık deliller, zübur (hikmet bilgileri) ve aydınlatıcı bilgiler olarak gelmişti. (A.Hulusi)

25 – Seni tekzip ediyorlarsa bunlardan evvelkiler de tekzip etmişlerdi, onlara Peygamberleri beyyinelerle, suhuflarla ve nurlu kitab ile gelmişlerdi. (Elmalı)

Ve in yükezzibuke fekad kezzebelleziyne min kablihim eğer seni yalanlıyorlarsa unutma ki senden öncekiler de yalanlamışlardı. caethüm Rusulühüm Bil beyyinati ve Bizzuburi ve Bil Kitabil müniyr oysa ki elçileri onlara hakikatin  apaçık delilleri ile birlikte gelmişler, hikmet yüklü sayfalarla, aydınlatıcı vahiy ile gelmişlerdi.

26-) Sümme ehaztülleziyne keferu fekeyfe kâne nekiyr;

Sonra o hakikat bilgisini inkâr edenleri yakaladım… Benim Nekiyr’im (beni inkâr sonucu cezam) nasıl oldu! (A.Hulusi)

26 – Sonra ben o küfredenleri tuttum alıverdim, o vakit inkârım nasıl oldu? (Elmalı)

Sümme ehaztülleziyne keferu en sonunda inkarda ısrar edenleri yakaladım, enseledim, tabir caizse kıskıvrak enseledim. fekeyfe kâne nekiyr görsünler bakalım inkar nasıl olurmuş. Tanımamazlık nasıl olurmuş görsünler. Yani felaket sizin Allah’ı tanımamanız değil, asıl felaket Allah’ın sizi tanımaması. Felaket sizin Allah’ı inkarınız değil, asıl felaket Allah’ın sizi inkarı. Allah sizi tanımazdan gelirse, görmezden gelirse, göz ardı ederse işte felaket o, işte kıyamet o. İşte en büyük azap ve gazap o. Onun için tehdit cümlesi ile bitiyor. Görsünler bakalım inkar nasıl olurmuş.

27-) Elem tera ennAllâhe enzele mines Semai maen, feahrecna Bihi semeratin muhtelifen elvanüha* ve minel cibali cüdedün biydun ve humrun muhtelifün elvanüha ve ğarâbiybü sud;

Görmedin mi ki Allâh semâdan bir su (ilim) inzâl etti… Onunla renkleri muhtelif meyveler (düşünce sahipleri) çıkardık… Dağlardan (benlik sahipleri) da beyaz, renkleri muhtelif kırmızı ve simsiyah cüddeler (renkleri {anlamları – yaşam tarzları} farklı olan yollar var). (A.Hulusi)

27 – Görmedin mi Allah yukardan bir su indirdi de onunla bir çok meyveler çıkardık: renkleri başka başka, dağlardan da yollar var, beyazlı kırmızılı, renkleri muhtelif, hem de kuzgûnî siyahlar. (Elmalı)

Elem tera ennAllâhe enzele mines Semai maen yeni bir pasaja girdi sure ve yine sözü göklere, yere, suya, yağmura, kuraklığa getirdi. Yani vahiy rahmetinin kurak gönülleri nasıl sulayıp yeşerttiğine getirdi ve dedi ki; Görmedin mi ki Allah gökten suyu indirmiştir, feahrecna Bihi semeratin muhtelifen elvanüha derken onunla farklı renkte ki meyveleri yine biz çıkarmışızdır.

Bir önceki dersimde bu surenin ana fikrini, temasını söylerken yaratılışın olanca renkliliğine rağmen iç uyumundan söz etmiştim. İşte bire bir bundan bahseden ayetler geldi. Ve bir çok atıfla devam edecek. Varlık içinde ki farklı renklere. Farklılığın, yaratılışın bir boyutu olduğuna ve bunun yok edilemeyeceğine, aslında şu kainatta ki farklılıkların bir birlerinin zıddına bir savaşı değil, muhteşem bir uyumu getirdiğini. Yani her farklılığın ille de birbirini yok etmeye çalışması gerekmediği mesajını veren ayetler bunlar.

ve minel cibali cüdedün biydun ve humrun muhtelifün elvanüha ve ğarâbiybü sud ve dağlardan aşan beyaz, kırmızı rengarenk yollar ve zıtların hayranlık verici uyumunu simgeleyen siyahın her türü. Bazı bilgilere göre ğarabiyb karga anlamına gelen ğurab dan türetilmiş. Yani kuzguni siyah, karga siyahı, kara kargalar gibi.

Aslında burada söylenen şey tabiatta ki o çeşitlilik, o renklilik, o rengarenk görünüm. Tabii ki bu rengarenk çeşitliliğin içerisinde farklılığın kendi içinde ki muhteşem uyumu. Zımnen şunu söylüyor; İnsanoğlunun neden kendisinden farklı olanı yok etmeye yöneldiği sorgulanıyor, Resulallah’ı yok edilmesi gereken öteki olarak gören müşrik akıl burada yargılanıyor. Yani sizden farklı olanı neden hemen yok etmeye girişiyorsunuz. Ki surenin indirildiği zaman dilimini, Mekke döneminin orta periyoduna denk geldiği de aklımızda tutacak olursak surenin ayaklarıyla gayet uyumlu bir yorum olur bu. Ki 18. ayete de bir atıf yapmak gerekiyor burada.

28-) Ve minenNasi veddevabbi vel’ en’ami muhtelifün elvanühu kezâlik* innema yahşAllâhe min ‘ıbadiHİl ‘ulema’* innAllâhe ‘Aziyzün Ğafûr;

İnsanlardan, dabbelerden (beden türleri – ırklar) ve en’amdan da (hayvansı özellikler) renkleri muhtelif olanlar var! Allâh’tan, kullarından ancak âlimler (“Allâh” ismiyle işaret olunanı fark edenler, Azametini bilenler) haşyet duyar! Muhakkak ki Allâh Aziyz’dir, Ğafûr’dur. (A.Hulusi)

28 – İnsanlardan: hayvanlardan, davarlardan da kezâlik türlü renklileri var, ancak Allah saygısını kullarından bilenler duyar, haberiniz olsun ki Allah azîz bir gafûrdur. (Elmalı)

Ve minenNasi veddevabbi vel’ en’ami muhtelifün elvanühu kezâlik dahası insanlar, vahşi canlılar ve evcil hayvanlar da tıpkı bunun gibi uyumlu bir farklılığın renklerini taşıyorlar. Yine farklılıkların arasında ki var oluşsal hiyerarşi. Tabii ki söz yine insana, imaen de olsa insana getiriliyor. Fakat burada ki kezâlik ibaresini bir sonraki cümleye vererek okumak ta mümkün;

kezâlik* innema yahşAllâhe min ‘ıbadiHİl ‘ulema’ işte böyle tabiatta canlılar arasında nasıl farklılık varsa, Allah’a kulları içinde yalnızca bu farklı yaratılışın hikmet ve sebebini bilenler hakkıyla saygı duyarlar. Yani burada farklılık insana getiriliyor ve bilginin farklılığına göre insanın da Allah’a karşı duruşunun değişeceği söyleniyor. Ne kadar biliyorsa Allah’a karşı o kadar duruş sahibidir. Yani bu manada insanlar da farklı farklıdır demeye getiriyor ayet sözü.

innAllâhe ‘Aziyzün Ğafûr çünkü Allah çok yücedir sınırsız bağışlayıcıdır.

Bu ayet üzerinde bir miktar durmak gerekiyor. Çünkü Allah’tan layıkıyla sadece kulları içerisinde bilenler sakınır korkar. Ya da O’nun huzurunda tir tir titrerler, saygı duyarlar diyen bir cümle ile karşı karşıyayız. Bu gerçekten de önemli bir nokta.

İnsanlar da farklı diyor öncelikle ayet. Allah’a karşı küstahlaşanlar, O’nun şerefine halel getiremezler. Ayetin sonu bize bunu söylüyor. innAllâhe ‘Aziyzün Ğafûr yani eğer bunun zıddına bir şey yapacaksanız Allah’ın bundan zarar görmeyeceğinden emin olabilirsiniz. Aziyz ismi geldiğinde hep bu imayı içerir bağlam demiştim ya bu surenin başında, girişinde bu ismi tefsir ederken. Yine hatırlatıyorum: Aziyz ismi geldiğinde eğer bu söylenilenleri yapmazsanız, kaybedecek olan Allah değildir, sizsiniz mesajı var. Ama asıl ayetin bu cümlenin öncesi önemli;

Bilgi nedir diyenler gereği gibi saygı duyarlar diyordu. Bilgi eğer İbn. Faris’in tarifini esas alırsak; Alamettir, işarettir, atıftır, yani parmak gibi kendi başına bir şey değildir. Bir başka şeyi gösterir. Onun için bilginin kendisi bir amaç değildir, araçtır. “El ilmu yedullu ala eserin bis sey’i yetemeyyezu bihi an gayrihi” Diyordu İbn. Faris tarifinde bilgiyi, ilmi.

İlim bir şeyi, yani asıl şeyi o olmayan şeyden, sahtesinden ayırmamız için bize yol gösteren işarettir, izdir, eserdir. Demek ki bilgi kendi başına bir amaç değil bir araç.ç Zaten alem de ‘ilm den türetilir. Alem, yani evren tüm bir varlıklar evreni Bunlar bilgimize konu olduğu için alem denilmiştir. Hepsini bilmiyoruz, belki bilmemiz de çok mümkin değil. Ama her ne olursa olsun yine de insanın bilgisine sunulmuştur. İnsanın gayreti, çabası, tecrübesi oranında kendisini açar insana. Dolayısıyla bilgi havada uçuşan desteksiz şeyler değil. Bilgi; bilgi nesnesinin daha doğru ifade ile bilgi öznesinin objesinin kendisini ifşa etmesidir.

Siz ya yanlış bilirsiniz, ya doğru. Yanlış bilirseniz yanlış bilginizin bilgi objeniz üzerinde hiçbir etkisi yoktur. O sizin yanlışınızdan etkilenmez, sadece siz yanlış bilmiş olursunuz. Bunu Allah’ı bilmeye getirelim, en büyük bilgiye, marifetullaha. Eğer Allah’ı yanlış tanırsanız bundan zarar görecek olan Allah değildir, sizsiniz, biziz, insanoğludur ve sümmel emsel fel emsel tüm bilgi objelerine yayabiliriz bu örneği, bu kıyası.

Bizde bilgi alamettir dedim, kendi başına bir amaç değildir. İslam aklını Yunan batı aklından ayıran da bilgiye bakışımızdır. Onun içindir ki İslam aklında ahlaktan bilgiye gelinir. Yunan batı aklında bilgiden ahlaka gidilir. Kur’an da aklın isim olarak hiç kullanılmıyor oluşunun sebeplerinden biri de budur. Akl olarak geçmez, taakkul olarak geçer fiil olarak geçer. Çünkü aktif ve aktüel değilse akıl yok demektir. Akıl var olması için, var kabul edilmesi için aktif olması, fiilen çalışıyor olması, iş görüyor olması lazım.

İşte bizde bilginin kendi başına bir değer ifade etmekten daha çok ahlaka dönüştüğünde bir değer ifade etmesinin sebebi de budur . Bu nedenledir ki efendimiz faydasız bilgiden Allah’a sığınmıştır. Bu hem özünde faydasız olan bilgi, hem de özünde faydalı olduğu halde onu bilene faydası olmayan, yani bilenin ondan yararlanmadığı bilgi anlamına gelir.

Hard disk ile insanı ayıran işte budur. Bir CD ye de bilgiyi kopyalayabilirsiniz. Bir hard diske çok büyük bilgileri sıkıştırırsınız. Fakat fark nedir? Fark hard diskin o bilgiyi üretememesi, o bilgiyi ahlaka dönüştürememesi, o bilgiyi hayata dönüştürememesi, o bilgiden hikmet devşirememesi, o bilginin illetine ulaşamamasıdır. İnsan bunu yapar. Onun içindir ki bilenler sadece Allah’a karşı gereği gibi saygı duyarlar.

Sahabeden İbn. Mes’ud un ilim tarifi burada önem kazanıyor. Veysel ‘ilm kesretül ehadis. İlim çok hadis, çok haber, çok veri, çok data, çok malumat sahibi olmak değildir. Velâ kinnel ‘ilm kesretül haşyeh. fakat asıl ilim Allah’a saygıdır diyor. Bu aktif ve aktüel hale gelen bilgiden bahsediyordu aslında İbn Mes’ud. Bir bilgi ki eğer aktif değilse, sahibine yararlı sonuçlar üretmiyorsa, yani hikmete götürmüyorsa, bilgi objesi ile mutlak alim arasında bir irtibat sağlamıyorsa, yani gösterdiği yer görülmüyorsa, ki bilgi nesnelerini biz parmak olarak anlamıştık baştaki tariften. Bilinen her şey birer parmaktır, her parmak bir yeri gösterir. Bilginin gösterdiği yeri görüyorsanız ilim olur. Yoksa ilme dönüşmez, veri olur, data olur. Eğer gösterdiği yeri görüyorsanız o zaman atıf işlevini üstlenir. Çünkü Alem bir atıftır. Alem, el ‘alim’e atıftır. Alemin, varlığın tamamı Allah’a bir atıftır. Siz atfı görüyorsunuz, fakat kendisine atfedileni görmüyorsanız parmağa bakıyor, parmak ayı gösterirken ayı görmüyorsunuz demektir.

Zümer/9. ayeti bilgi ile ilgili tasavvurumuzu inşa eden ayetlerden biri;

..hel yestevilleziyne ya’lemune velleziyne lâ ya’lemun. (Zümer/9) bu ayetin bu ibaresi nedense kürsülerden sık sık söylenir, hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Fakat Koskoca bir ayetin küçücük bir cümlesidir bu ve ait olduğu bütünden koparılınca neyi bilenlerle bilmeyenler sorusu boşta kalır. Ama ayeti başından aldığımızda bilginin aynı zamanda tarifini, vahyin bilgiye ilişkin tanımını da elde ederiz.

Emmen huve kanitün anaelleyli saciden ve kaimen yahzerul ahırete ve yercu rahmete Rabbih. (Zümer/9) Yoksa o kimse, o isyan eden, o bilmeyen kimse Allah’ın huzurunda uzun zamanlar boyu kıyamda durarak, Allah’ın huzurunda esas duruşunu takınarak havf ve haşyetle Allah’a karşı tir tir titreyen bir kalple rabbine yönelen kimseyle bir olur mu?

İşte bu, gece yarılarında diyor, hiç kimsenin görmediği ve bakmadığı anlarda sırf rabbine karşı duyduğu haşyetten dolayı rabbine esas duruşunu ve klas duruşunu tazeleyen gösteren kimseyle bunu yapmayan kimse bir olur mu? V e arkasında da;

..hel yestevilleziyne ya’lemune velleziyne lâ ya’lemun. İşte o zaman anlıyoruz biz neyi bilmekle neyi bilmemek ve işte o zaman anlıyoruz biz bilginin aktif ve aktüel hale geldiğinde akıl gibi, yani taakkul, akletmek gibi faydalı olduğunu. Yoksa bir böbrek taşı kadar, belki ondan daha fazla zararlı olabileceğini, bilginin kendisinin bizzat zararlı olmayacağını ama böbrek taşı nasıl böbreği tahrip ediyorsa kötü kullanılan, ya da kullanılmayan, yerinde kullanılmayan verilerin, dataların en azından boğaza durmuş su kadar insana zarar verebileceğini de unutmamak gerekiyor.

Bu manada bir şeyi daha unutmamak gerekiyor, şimdi aklıma geldi. Efendimiz ara ara bilginin hikmete dönüşmesi sürecini de ifade eden şu duayı yapardı, “İlahi erinel eşyae kemahi” Allah’ım bize varlığın, eşyanın hakikatini göster. Çünkü bilmek sahibini hakikate doğru götürmüyorsa o bilgi varlığın ambarına hırsızlık için girmek demektir. Bu manada sahibine bile hayrı olmayabilir demektir.

29-) İnnelleziyne yetlune KitabAllâhi ve ekamus Salete ve enfeku mimma razaknahüm sirran va alaniyeten yercune ticaraten len tebur;

Muhakkak ki Allâh’ın Kitabını “oku”yanlar, salâtı ikame edenler ve kendilerini beslediğimiz yaşam gıdalarından, gizli – açık, Allâh için karşılıksız bağışlayanlar, asla kaybetmeyecekleri yatırımı yaptıklarını umabilirler! (A.Hulusi)

29 – O Allahın kitabını okur, ardınca gider olanlar ve namazı kılıp kendilerine merzuk kıldığımız şeylerden gizli ve açık infak etmekte bulunanlar her halde öyle bir ticaret umarlar ki hiç batmak ihtimali yoktur. (Elmalı)

İnnelleziyne yetlune KitabAllâh şüphesiz Allah’ın kelamını okuyanlar, bir şeyi tilavet etmek yetlune KitabAllâh izlemeyi ve iletmeyi içerir. Onun için telâ fiili ‘utlû emri mesela. Hem izle, hem ilet emrini de içerir. Burada Allah’ın kitabını okumaktan kasıt, izlemek ve iletmekte dahildir.

ve ekamus Salâh namazı ikame edenler. Allah’a karşı esas duruşlarını koruyanlar genel itibarıyla Namazla inşa yani. Orta sütun peygamberimizin ifadesi ile. Esas duruş, belki ayağa kaldırmak.

ve enfeku mimma razaknahüm sirran va alaniyeten verdiğimiz rızıktan gizli ve açık Allah yolunda harcayanlar. İnfakla servet tasavvurunu inşa ediyor burada Kur’an.

İnfak; Nefak, nifak, ilginçtir aynı kökten. Nifak biliyorsunuz münafığın türetildiği kök. Yani iki yüzlülük. Nefak aslında metroya denir. Tünele de nefak denilir. Hatta bu manada köstebek yuvasına da nefak denilir. Yani giriş ve çıkışı bol olduğu için. Bir yerden girip bir yerden çıktığı ve görünmez olduğu için. Burada infak neden bu kökten türetilmiş; Çift dünyalı bir anlayışın ifadesi olduğu için.

Bir tünelin en az iki kapısı vardır. Giriş ve çıkış. İnfak edecek, Allah yoluna harcayacak bir mü’minin iki dünyası, iki dünyalı bir tasavvuru olmalıdır. Bu dünyadan verince öbür dünyada kaldığını, orada kendini beklediğini, orada kendini bekleyen bir servete dönüştüğünü, ebedi ve kalıcı bir servete dönüştüğünü bilmesi ve inanması.

Tek dünyalı infak edemez. Tek dünyalının iki yüzü olabilir. Ama iki dünyalının tek yüzü olur ve iki dünyalı olan infak eder. Çünkü kimse kendisine geri dönmeyecek bir yere bir şey vermez.

Allah’a güvendir nifak. Aynı zamanda emanet bilincidir. Yoksulun kendine verilmiş olan, tevdi edilmiş olan payını sahibine iade etmektir. Çünkü bazılarını varlıkla bazılarını yoklukla sınar Allah. Bazılarının payını bazıları yolu ile verir eliyle. Onun payını onun eline vermesi onun kılması değildir. Bakalım kendine tevdi için verilmiş olan payın üstüne mi yatacak, yoksa sahibine mi verecek işte budur, bir sınamadır ve servetin imtihan olması, fitne olmasının gerekçesi de budur.

yercune ticaraten len tebur ancak kesintisiz bir kazanç elde edebilirler işte bu kimseler.

30-) Li yüveffiyehüm ücurehüm ve yeziydehüm min fadliHİ, inneHU Ğafûrun Şekûr;

Onlara hak ettikleri karşılığı tam verir ve fazlından da artırır… Muhakkak ki O, Ğafûr’dur, Şekûr’dur. (A.Hulusi)

30 – Çünkü Allah ecirlerini kendilerine tamamen ödedikten başka fadlından onlara ziyadesini verecektir, çünkü o hem gafûr hem şekûrdur. (Elmalı)

Li yüveffiyehüm ücurehüm ve yeziydehüm min fadliH netice de Allah onlara karşılıklarını tam olarak ödeyecek. Üstelik kendisinden bir bağış olarak fazlasını da lütfedecektir. inneHU Ğafûrun Şekûr zira O sınırsız bağışlayandır, şükre tarifsiz bir karşılık verendir. Ğafûrun Şekûrun kelimelerinin belirsiz formda  gelmeleri sınırsız ve limitsiz, tarifsiz. Yan anlamlarını zaten metne katıyor. İman güvenin ta kendisidir. İnfak emri güvenin sınanmasından başka bir şey değildir.

31-) Velleziy evhaynâ ileyke minel Kitabi “HU”vel hakku musaddikan lima beyne yedeyh* innAllâhe Bi ‘ıbadiHİ le Habiyrun Basıyr;

Hakikat ve Sünnetullâh BİLGİSİ’nden (Kitaptan) sana vahyettiğimiz, kendinden öncekini tasdik eden olarak Hakk’ın ta kendisidir! Muhakkak ki Allâh, Esmâ’sıyla kullarının varlığında olarak Habiyr’dir, Basıyr’dir. (A.Hulusi)

31 – Kitaplar içinde o sana vahy eylediğimiz kitab da önündekileri musaddık olmak üzere hak, ancak odur, her halde Allah, kullarına habîr bir basîyr bulunuyor. (Elmalı)

Velleziy evhaynâ ileyke minel Kitabi “HU”vel hakku musaddikan lima beyne yedeyh sana vahy ettiğimiz ilahi kelam önceki vahiylerden kendisine kadar ulaşmış olanları doğrulayan hakikatin ta kendisidir. Maide/48. hatırlayalım. Ne diyordu?

Ve enzelna ileykel Kitabe Bil Hakkı musaddikan lima beyne yedeyhi minel Kitabi ve Müheyminen aleyh.. (Maide/48) özellikle son iki kelime Müheyminen aleyh ibaresine dikkat. Onların doğrusunu yanlışından ayırt edici olarak gönderdik bu kitabı. Neylerin? Kendisinden önce gelmiş olan vahiylerin doğrusunu yanlışından ayırt edici bir sağlama kitabıdır son vahiy. Son vahyin önceki vahiylerden onayladığı kabul edilir, onaylamadığı kabul edilmez. Yani Kur’an vahyi önceki vahiylerin doğrusunu yanlışından ayıracak bir sağlama yöntemidir aynı zamanda.

innAllâhe Bi ‘ıbadiHİ le Habiyrun Basıyr elbette Allah kullarının gidişatından haberdardır, her şeyi görmektedir.

32-) Sümme evresnel Kitabelleziynastafeyna min ‘ıbadiNA* feminhüm zâlimün linefsih* ve minhüm muktesıd*ve minhüm sabikun Bil hayrati Biiznillâh* zâlike “HU”vel fadlül kebiyr;

Sonra kullarımızdan süzüp seçtiklerimizi Hakikat ve Sünnetullâh bilgisine vâris kıldık! Onlardan kimi nefsine zulmedicidir (hakikat bilgisinin hakkını vererek yaşayamaz)… Onlardan kimi muktesiddir (arada, kâh hakikatini hisseder kâh bedenselliğe düşer)… Onlardan kimi de Bi-iznillâh (Esmâ açığa çıkışının elvermesiyle) hayırlar – yaşantıları ile öne geçendir… İşte bu büyük lütuf, üstünlüktür! (A.Hulusi)

Not: Bu âyeti açıklayan bir hadis-i şerif: Ebud Derda r.a. dedi ki, Hz.Rasûlullâh’ı şu âyeti (yani bu 32. âyeti) okurken işittim de şöyle buyurdu: “Hayratlar ile öne geçene gelince, o hesap görmeden cennete girer… Muktesid (arada olan) ise kolay bir hesapla hesaba çekilir… Amma nefsine zulmedene gelince, kendisine hemm (hüzün – üzüntü) dokununcaya kadar bir makamda oturur, sonra cennete dâhil olur”… Sonra şu âyeti okudu: “Hamd, hazanı (üzülmeyi) bizden gideren (tüm kuvvelerin sahibi) Allâh’a aittir… Muhakkak ki Rabbimiz, Ğafûr’dur, Şekûr’dur. {34. âyet}” (Müsned-i A.Hanbel) (A.Hulusi)

32 – Sonra biz o kitabı kullarımızdan süzdüklerimize mîras kıldık, onlardan da nefislerine zulmeden var, muktesıd: orta giden var, Allahın izniyle hayırlarda ileri geçenler var, işte büyük fadıl o. (Elmalı)

Sümme evresnel Kitabelleziynastafeyna min ‘ıbadiNA derken bu ilahi kelâmı tebliğ işine kullarımızdan seçtiklerimizi varis kıldık. Biraz önce atıf yaptığım ayeti kerime geldi. Varisler ümmeti Muhammed. Hz. Peygamberin risalet sorumluluğu vefatıyla ümmete geçmiştir, bu ümmete. Delili Kur’an da Hz. peygamber için zikredilen her fazilet ve ödülün ayrıca da bu ümmet için zikredilmesidir. Şimdi burada sayamayacağım kadar bir çok örnekte Resulallah için hangi ödül zikrediliyorsa bu ümmet için de aynı ödül zikredilmiştir.

Bireysel olmaktan çıkıp toplumsal risalete dönüşmüştür Resulallah’tan sonra risalet mirası. A. İmran suresinde;

Veltekün minküm ümmetün yed’une ilel hayri ve ye’murune Bil ma’rufi ve yenhevne anil münker. (A.İmran/104) içinizden hayra çağıran, iyiliği emreden kötülükten sakındıran bir topluluk bulunsun ayetini hatırlayalım.

İçinizden dediği kimdir? Elbette bu ümmet. Yani içinizden bir topluluk bulunsun. Muhataplarının içinden. Niçin? O topluluk gelecekte gelmesi mukadder olan baharı müjdeleyen çiçekler olsun. O topluluk bu mirasa ihanet etmemiş olsun. Bu mirası yere düşürmesin. Sancağı, bayrağı yere düşürmesin, vahyi taşısın.

Mirasa ihanet edenler, Resulallah onlardan şikayet edecek Hatırlayınız ..ya Rabbi inne kavmittehazû hazel Kur’âne mehcura. (Furkan/30) buyuruyordu Kur’an Resulallah’ın dilinden. Resul yarın hesap gününde Ya rabbi diyecek bu toplum var ya benim bu toplumum, bu Kur’an ı terk edilmiş bir hitap olarak bıraktılar, metruk bıraktılar. Yani emanete ihanet ettiler. Resulallah’ın ümmetini şikayet ettiği, edeceği, edebileceği tek konu olarak gözüküyor. İşte ayette bunu yapanlar nefsine zulmedenler olarak geçiyor, ki devamında bu geliyor.

feminhüm zâlimün linefsihim bunlar üç kısımdır. Miras bırakılanların mirasa tavrına göre üçe ayrılacak bunlar.

1. kesim onların içerisinden kimisi kendisine zulmeder. Kendilerine zulmedenler. Yani vahiy emanetine ihanet edenler. Onu yüz üstü bırakanlar, onu taşımayanlar, onu hayatlarına koymayanlar.

 ve minhüm muktesıdun kimisi ortalama bir yol tutturacak, yani mirasa ihanet etmeyecek belki ama bireysel yaşayacak fakat onu taşımak için öncü de olmayacak. Ama 3. kesim;

ve minhüm sabikun Bil hayrati Biiznillâh kimisi de Allah’ın izni ile her iyi şeyde öncülük edecek, yani vahiy mirasını yere bırakmamak ve taşımak için hangi çaba gerekiyorsa onu göstermekten geri durmayacak. Vahyin amacını gerçekleştirmek için rol alanlar, bunu dert edinenler. Burada sözü edilen 3. kesim işte. Benzer bir üçlü tasnif Vakıa suresinde de birkaç kez geçer ki onlarla birlikte okunduğu zaman bu üçlü tasnif daha iyi anlaşılır.

zâlike “HU”vel fadlül Kebiyr bu, işte budur muhteşem zafer.

33-) Cennatu ‘Adnin yedhuluneha yuhallevne fiyha min esavira min zehebin ve lü’lüa* ve libasühüm fiyha hariyr;

Adn (Esmâ kuvveleriyle tahakkuk ederek yaşam) cennetleri ki, oraya girerler… Orada altından bilezikler ve inci ile süslenirler… Orada onların elbiseleri ipektir. (A.Hulusi)

33 – Adin Cennetleri: ona girecekler, orada altın bileziklerden, hem de inci süslenecekler, elbiseleri de orada ipektir. (Elmalı)

Cennatu ‘Adnin yedhuluneha onlar kalıcı mutluluk ve güzelliğin merkezi olan cennetlere girecekler. yuhallevne fiyha min esavira min zehebin ve lü’lüa altın künyelerin ve bileziklerin, inci takıların takınıldığı bir yer olacak orası. Orada altın künyeler takınacaklar ve inci ile bezenecekler. ve libasühüm fiyha hariyr ipekten elbiselere orada sahip olacaklar.

Dikkatinizi çekmiştir, aslında dünyada ki gönüllü mahrumiyetlerinin ahiretteki karşılığı olarak. Altın künyeler, bilezikler, inciler, ipekler, tabii ki bunlar kendi dünyamızda kendi bilincimize indirilmiş şekli. Yoksa bütünüyle bir gayb olan ahirette ki havsalamızın almayacağı nimetler bu kelimelerle ifade edilemeyecek kadar bize uzak, ama bizim dünyamızdan en çok bunlarla anlayabiliriz. Onun için de bunlarla anlatılıyor. Fakat bizin asıl alacağımız ders farklı.

Hz. peygamber Altına ve ipeğe nasıl davrandığını biliyoruz. Aslında onun tavrı işte bu ve buna benzer ayetlerden kaynaklanıyor. Böyle yorumlamamız çok daha doğru bir yaklaşım olur. Gönüllü mahrumiyetimiz mutlaka ödüllendirilecek.

[Ek bilgi; Soru;1- Bir erkeğin İpek seccade üzerinde namaz kılması dinimizce uygun mudur?

2- Bir erkeğin altın saat takması dinimizce uygun mudur?

        Cevap;

1. Erkeklere Hz. Peygamberin getirdiği ipek (harir) ve altın  "yasağı" (haramı değil) efendimizin cennette vaad edilen nimetleri ondan dünyada kendini mahrum ederek hak etme hassasiyetinin bir ürünü olsa gerektir. Zira harir, cennetteki sonsuz hürriyetin timsalidir (cenneten ve harira: cennet ve sonsuz hürriyet).

Taabbudi (İbadet ve Kulluk) bir yasak olsa kadın erkek fark etmez, her mümin için yasak uygulanırdı. Oysa ki kadınlar için yasak söz konusu bile değildir. Beri yandan Abdurrahman b. Avf'ın haşerelere karşı hassas vücudu için "Bit tutmuyor" gerekçesiyle İpek gömlek giyme izni istemesi üzerine Rasulullah bu izni vermişti. Kaldı ki seccade giyilecek bir şey değildir. İpeğin giysi dışında kullanımını yasaklayan ya da yeren bir rivayet bilinmemektedir.

2. Efendimizin altın yüzüğü erkeklere yasak kılmasının gerekçesi ipek yasağı ile aynıdır. Buna, altının kadınların zinet eşyası olarak bilinmesi ve kullanılması, dolayısıyla cinslerin kendilerini karşıt cinse benzetme girişiminin yasaklanması kapsamına girmesi de eklenebilir.

Ebu Davud'un tahriç ettiği bir haberde Suheybi Rumi'nin dört sahabenin parmağında altın yüzük gördüğünü söylemesi ve kendisinin de altın yüzük kullanması, Peygamber tarafından konulan bu yasağın "haram koyma" şeklinde anlaşılmadığını gösterir.

Hüküm: saat eğer takı niyetine takılıyorsa altın yüzük hükmündedir ve Efendimiz’in yasağı kapsamına girer. Eğer takı amacıyla değil de saat olarak kullanılıyorsa, saat bir hacet olduğu için bunda bir beis olmasa gerektir. zira Efendimiz kesik burnu yerine gümüşten bir burun yaptıran bir sahabeye, gümüş koku yaptığı için "altından bir burun edin" demiştir. (Mustafa İslamoğlu)]

[Ek bilgi-2; Prof. Dr. Bedri Gencer, zamanımızın önemli Müslüman düşünürlerinden ile sohbetten.

“Dinen kendilerine haram kılınan altın ve ipeğin erkeklerde kadınlık hormonu olan östrojen miktarını arttırdığı tıbben ispatlanmıştır.”

http://www.dunyabizim.com/?aType=haber&ArticleID=9603

Doç. Dr. Ahmet Selçuk Can; Erkeklerde östrojen fazlalığının belirtileri;

1 – memelerde büyüme,

2 – penis boyunda azalma,

3 – vücut kıllarında azalma,

4 – kaslarda şişme ve vücutta ödem.

http://www.uzmantv.com/ostrojen-hormonunun-fazla-olmasi-erkeklerde-ne-tur-sorunlara-yol-acar ]

34-) Ve kalül Hamdu Lillâhilleziy ezhebe ‘annelhazen* inne Rabbenâ le Ğafûrun Şekûr;

(Adn cenneti yaşamına girenler) dediler ki: “Hamd, üzülmeyi bizden gideren Allâh’a aittir… Muhakkak ki Rabbimiz, Ğafûr’dur, Şekûr’dur.” (A.Hulusi)

34 – Ve şöyle demektedirler: «hamd olsun Allaha, bizden o hüznü giderdi, hakikaten rabbimiz çok gafûr, şekûr. (Elmalı)

Ve kalül Hamdu Lillâhilleziy ezhebe ‘annelhazen ve diyecekler ki hüznü bizden gideren Allah’a hamd olsun. Cennet ehli cennete girdiğinde bunu söyleyecek. Artık hüzün bitti, hüznü, kederi, derdi sıkıntıyı, acıyı, elemi bizden tamamen söküp atan Allah’a sonsuzca hamd olsun. Diyecekler.

Gözlerimi kaldırdım devindi hüzün,

Hüzün ki çiçeği gül ömrümüzün.

Necati Polat.

Diyordu ya şair. Çiçeği gül ömrümüzün. O kadar çiçeği ki bilmek zaten hüzün verir. Onun için bilenler hep bir parça mahzundurlar. Onun için sevgili nebi, “İnniy Nebiyyül ahzan” (hadis) diyordu. Ben hüzünlerin peygamberiyim. Yine o; Lev tağlemune ma ağlem. Le dahiktum kaliylen. Vele bekeytüm kesiyren. (Hadis-Buhari)  eğer benim bildiğimi bilseydiniz, bir başka varyantında benim gördüğümü görmüş olsaydınız çok ağlar az gülerdiniz. Diyordu. Yine son nefeslerinde baş ucunda ağlayan kızı Fatımasına; “Ağlama kızım baban bir daha acı çekmeyecek.” Diyordu. Adeta bu ayetin sanki tefsiriydi. Ve kalül Hamdu Lillâhilleziy ezhebe ‘annelhazen işte bu, yani hüznün kökten söküldüğü yer cennet olacak. Bunun zıddı şu; Dünyada hüzün hiç kökünden sökülüp atılmayacak.

inne Rabbenâ le Ğafûrun Şekûr gerçekten de rabbimiz sınırsız bir bağışlayıcıymış, şükre tarifsiz bir karşılık verirmiş.

35-) Elleziy ehallenâ dârel mukameti min fadliHİ, lâ yemessünâ fiyhâ nesabün ve lâ yemessünâ fiyhâ luğûb;

Ki O, bizi fazlından Dâr-ül Mukame’ye (cennet yaşamını yaşatacak özellikli yapıya) yerleştirdi… Onda ne bir yorgunluk dokunur bize, ne de bir usanç. (A.Hulusi)

35 – Fadlın da bizi durulacak yurda kondurdu, burada bize yorgunluk gelmeyecek, burada bize usanç gelmeyecek».(Elmalı)

Elleziy ehallenâ dârel mukameti min fadliH lûtfuyla bizi bu varlığı ve güzelliği kalıcı diyara yerleştirdi Allah. Dârel mukame, cennet bedel değil ödüldür, lûtfuyla diyor ya ayet lûtfuyla, yani bedel değil ödül. Sizden hiç kimse diyordu efendimiz bir hadisinde cenneti amellerin karşılığı olarak elde edemez. O Allah’ın size olan bir rahmeti ve lûtfudur. Ya Resulallah sen de mi diye sormuştu dinleyenler. Evet, ben de. diye buyurmuştu. Onun için ..sevaben min indillâh. (A.İmran/195) Allah’tan bir ödül olarak cennet verilecek buyrulur.

lâ yemessünâ fiyhâ nesabün ve lâ yemessünâ fiyhâ luğûb orada semtimize ne yorgunluk ve bezginlik, ne de usanç ve bıkkınlık uğrayacak. Bu rahatlıktan insan sıkılmaz mı sorusunun cevabıdır. Rabbimiz bu muhtemel sorunun geleceğini elbette biliyordu ki, işte burada onun cevabı geliyor. Hayır asla usanma ve sıkılma olmayacak.

36-) Velleziyne keferu lehüm naru cehennem* lâ yukda aleyhim feyemutu ve lâ yuhaffefü anhüm min azâbiha* kezâlike necziy külle kefur;

Hakikat bilgisini inkâr edenlere gelince, onlar için cehennemî yanış vardır… Ne onlara ölümle hükmedilir ki ölsünler ve ne de azaplarından hafifletilir… Her (hakikat bilgisine karşı) nankörlük edeni böylece cezalandırırız. (A.Hulusi)

36 – Küfredenlere gelince: onlara Cehennem ateşi var: hüküm verilmez ki ölsünler, kendilerinden biraz azâbı da hafifletilmez, işte her nankörü böyle cezalandırırız. (Elmalı)

Velleziyne keferu lehüm naru cehennem inkarda ısrar edenlere gelince onlar cehennem ateşine mahkum olacaklar. lâ yukda aleyhim feyemutu ve lâ yuhaffefü anhüm min azâbiha evet, çok ilginç. İzin verilmez ki ölsünler, ölebilsinler. Yani ölmek isteyecekler, toprak olmak, yok olmak isteyecekler, bu ölüm öyle bir ölüm, buna Kur’an dilinde sübûr denilir. Fakat bunu beceremeyecekler. Dahası azapları kısmen dahi hafifletilmez. Ölümü değil ölümleri çağırın diyordu ya;

Lâ ted’ul yevme süburen vahıden ved’u sübura. (Furkan/14) bugün bir tek ölüm yetmez size bir tek ölümü çağırmayın, ölümleri çağırın.

kezâlike necziy külle kefur işte biz her bir nankörü böyle cezalandırırız.

37-) Ve hüm yastarihune fiyha* Rabbena ahricna na’mel salihan ğayralleziy künna na’mel* evelem nu’ammirküm ma yetezekkeru fiyhi men tezekkere ve caekümün neziyr* fezûku fema liz zâlimiyne min nasıyr;

Onlar orada (cehennemde) feryat ederler: “Rabbimiz! Bizi (bu şartlarımızdan) çıkar ki önceden yaptıklarımızdan farklı olarak esas yapılması gerekli olanları yapalım”… (Cevap verilir:) “Sizi, düşünme kapasitesi olan birinin, düşünebileceği kadar bir ömürle yaşatmadık mı? Size uyarıcı da geldi! O hâlde şimdi tadın (kendinize hazırladığınızı)! Zâlimler için bir yardımcı yoktur.” (A.Hulusi)

37 – Ve onlar orada şöyle feryat ederler: «ya Rabbenâ, bizleri çıkar, yapa geldiklerimiz gayri yarar bir amel yapalım» ya size düşünecek olanın düşüneceği kadar ömür vermedik mi ki, hem size Peygamber de geldi, o halde tadın, çünkü zalimleri kurtaracak yoktur. (Elmalı)

Ve hüm yastarihune fiyha ve onlar orada şöyle feryadü figan edecekler; Rabbena ahricna na’mel salihan ğayralleziy künna na’mel rabbimiz kurtar bizi, söz daha önce yaptıklarımızdan daha farklı, daha iyi şeyler yapacağız eğer bize bir fırsat daha tanırsan. evelem nu’ammirküm ma yetezekkeru fiyhi men tezekkere öyle mi diyeceğiz. Size aklını başına almaya gönüllü birine yetecek kadar uzun bir ömür vermemiş miydik? Vermiştik.

Aklı başa almaya yetecek kadar uzun bir ömür.  Bu konuda çok farklı görüşler ileri sürülmüş müfessirler tarafından. Fakat aslında Kur’an bize bu sorunun cevabını veriyor. Ahkâf/15. ayeti ışığında anlayabiliriz bunu; ..hattâ izâ beleğa eşüddehu ve beleğa erba’ıyne seneh. (Ahkâf/15) rüşt yaşına eriştiğinde, yani 40 ına geldiğinde diyor. Bu ayette ki o süreyi de 40 yaş olarak görebiliriz.

ve caekümün neziyr üstelik bir de uyarıcı gelmişti. fezûku fema liz zâlimiyne min nasıyr şu halde elinizle yaptıklarınızı tadın ama zalimlerin yardımcısı olmayacağını da asla unutmayın.

38-) İnnAllâhe ‘Alimu ğaybis Semavati vel Ard* inneHU ‘Aliymun Bi zatis sudur;

Muhakkak ki Allâh semâların (Esmâ hakikatinden gelen beyindeki kapasitenin) ve arzın (beyindekilerin) gaybını bilendir… Şüphesiz ki O, sadırların (derûnlarınızın) zâtı (hakikati) olarak Aliym’dir. (A.Hulusi)

38 – Şüphe yok ki Allah, Göklerin ve Yerin gaybına âlimdir. Elbette o sînelerin künhünü bilir. (Elmalı)

İnnAllâhe ‘Alimu ğaybis Semavati vel Ard şüphe yok ki Allah göklerin ve yerin gaybi gerçeklerini çok iyi bilir. inneHU ‘Aliymun Bi zatis sudur nitekim o göğüslerde saklı en mahrem sırları da bilir. Yani hem içinizde ki enfüsi sırlarınızı bilir, hem de kainatta ki afâki sırları bilir. Dolayısıyla Allah’tan bir şey kaçıramazsınız.

39-) “HU”velleziy ce’aleküm halâife fiyl Ard* femen kefere fealeyhi küfruh* ve lâ yeziydül kafiriyne küfruhüm ‘ınde Rabbihim illâ maktâ* ve lâ yeziydül kafiriyne küfruhüm illâ hasârâ;

“HÛ” ki sizi arzda halifeler olarak meydana getiren (hilâfet özelliği; meydana getirilmiştir, yaratılmamıştır. Bu ince ve derin düşünülmesi gereken bir konudur. A.H.)… Kim nankörlük eder (birimsel, bedensel zevkler ve kabuller uğruna halifeliğini örter) ise, onun (hakikatini) inkârı kendi aleyhinedir! Hakikat bilgisini inkâr edenlere bu inkârları Rableri indînde şiddetli gazap yaşatmaktan başka bir şey artırmaz! Hakikat bilgisini inkâr edenlere inkârları hüsrandan başka bir şey eklemez! (A.Hulusi)

39 – O ki sizleri Yer yüzünde halîfeler kıldı, o halde kim küfrederse küfrü kendi aleyhinedir. Kâfirlere küfürleri rablerinin kıtında buğzdan başka bir şey artırmaz kâfirlere küfürleri hasardan başka bir şey artırmaz. (Elmalı)

“HU”velleziy ce’aleküm halâife fiyl Ard odur sizleri yer yüzünde halifeler kılan.

Halife, ardıl, vekil, kefil. Yer yüzünde ama. Bu önemli, bu sınırlıyor. Yaratılış amacına uygun bir hayatı inşa için halife kıldık. Yani yer yüzünün halifesi. Kur’an da insanın halifeliği Allah’a atfedilmez. İzafe edildiği böyle bir yer yok. Yer yüzünün halifesi, yer yüzüne atfedilir.

Bu hayatı inşa sorumluluğudur. Keramet sahibisin ey insanoğlu Ve lekad kerremna beniy Adem.. (İsra/70) sorumsuzluk yapma. Sorumsuzluk küfür, nankörlüktür. İlahi misafir hanenin konuğusun ey insanoğlu. Size zimmetlendi bu misafirhane, zimmet suçu işleme. Misafir olduğun yeri kırıp dökme, mahvetme. Zararını yine siz çekersiniz. Aslında anlamamız gereken bu.

[Ek bilgi; HALİFE OLUŞUNU FARK EDEBİLMEK

İlim, gereği yaşanmak için ARAÇTIR!..

Hilâfetini yaşayabilmek ise AMAÇTIR!..

Halife olarak yaratılmış insan için tek amaç da bütün engelleri aşıp, bunu yaşayabilmektir...

Yarın zorunlu olarak terk edeceğin her şeyi, bugün şuur boyutunda ihtiyârınla terk etmedikçe, onlardan bağımsızlığını elde etmedikçe gerçek kimliğine ulaşamazsın!

Yaşadığımız devirde artık tarikat olayı bitmiş; gerçek anlamıyla şeyh-derviş ilişkisi son bulmuş; yetiştirici ve yetişecek ikilisi ortadan kalkmıştır!

Bu tür yetiştirilmenin örneği Yunus ve Taptuk olayıdır!.. Yunus yirmi yaşında tekkesine girdiği Taptuk'un yanında kırk yıl hamur gibi yoğrulmuş; oturup-kalkmasından, yiyip-içmesine, ağzından çıkan her kelimesine ve düşüncelerine kadar forme edilmiş, yontulmuş; altmış yaşında öğrendiklerinin gereğini yaşaması için dünya sahnesine salıverilmiştir...

Bugün ise böyle bir yaşam tarzı olanak dışıdır! Sizin her an yanında ve kontrolünde olup, her davranışınızı düzeltip yönlendirecek bir yetiştirici bulmanız imkânsızdır!

Hayali kavramlardan arınınız! Uzaklardan bir kontrol ile, kimse elini oynatasıya terbiye edilemez!..

İlim ötelerden, Çin'den yayılabilir; o ilme açık beyinler tarafından da alınarak değerlendirilebilir... Ama yaşam biçiminizin ve davranışlarınızdaki yanlışların kontrolü ise asla mümkün değildir!.. Bunu ancak ilminiz kadarıyla siz başarabilirsiniz!

Duyguların, yanlış değerlendirmelerin uzaktan hokus-pokusla düzeltilebileceği, ancak gerçekleşmesi mümkün olmayan bir hayaldir!..

İçinde yaşadığınız SİSTEM ve DÜZEN, Allâh ahlâkının eseridir!

Kur'ân, içinde yaşamakta olduğumuz "Allâh SİSTEM ve Düzeni"ni fark etmemiz için elimize verilmiş kitaptır!

Anladığımız Kur'ân, içinde yaşadığımız sistem ve düzen algılamamızla bütünleşmiyorsa, biz daha Kurân'ı "”OKU” mamışız demektir!

Kur'ân, okunduğu zaman sistem ve düzen fark edilir ki, bu da "Allâh ahlâkı"nın fark edilmesi sonucunu getirir. Ne kadar "Allâh ahlâkı" ile bütünleşmiş ve o bakış ile varlıkları ve yaşamı değerlendirebilmiş iseniz; o nispette de "Halife"siniz demektir!

        Gökten inecek bir hokus-pokus değneği sizi "Halife" ya da "Velî" yapmayacaktır; çünkü bunlar bir yaşam ve bakış açısının adlarıdır... Eğer bu yaşam ve bakış açısı sizde yoksa, altın varakla bu kelimeler yazılıp etiketlenseniz, gene de ne olduğunuz gerçeğini değiştiremezsiniz!

Lütfen kendinizi kandırarak, hayalî beklentilerle "nefsinize zulmetmeyin"!...(Devam ediyor) (A. Hulusi)

http://www.ahmedhulusi.org/yazi/halife.htm ]

femen kefere fealeyhi küfruh şu halde kim onu inkar ederse bundan kesinlikle kendisi zarar görür. ve lâ yeziydül kafiriyne küfruhüm ‘ınde Rabbihim illâ maktâ zira inkarcıların küfrü rableri katında sadece alçalışlarını, bayağılaşmalarını artırır. ve lâ yeziydül kafiriyne küfruhüm illâ hasârâ yine inkarcıların küfrü kendileri içinde sadece aldanışlarını artırır.

40-) Kul eraeytüm şürekâekümülleziyne ted’une min dunillâh* eruniy mazâ haleku minel Ardı em lehüm şirkün fiys Semavat* em ateynahüm Kitaben fehüm alâ beyyinetin minh* bel in ye’ıdüz zâlimune ba’duhüm ba’dan illâ ğurura;

De ki: “Allâh dûnunda tapındığınız ortaklarınızı – dostlarınızı gördünüz mü? Gösterin bana, arzdan ne yarattılar (bedeninizde ne tasarrufları oldu)?”… Yoksa onların semâlarda bir ortaklığı mı var (bilinç dünyanıza farklı bir kendini bilme hâli mi oluşturdular siz kendinizi beden kabullenirken)? Yoksa kendilerine hakikat bilgisi (kitap) verdik de onlar ondan bir açık delil üzere midirler? Bilakis, zâlimler birbirlerine aldanıştan başka bir şey vadetmezler. (A.Hulusi)

40 – De ki gördünüz a o Allahın berîsinden yalvardığınız şeriklerinizi? Gösterin bana onlar bu Arzdan hangi cüz’ü yaratmışlar? Yoksa onların gökler de mi bir ortaklığı var? Yoksa kendilerine bir kitab vermişiz de ondan bir beyyine üzerinde mi bulunuyorlar? Hayır o zalimler birbirlerine aldatmadan başka bir vaad de bulunmuyorlar. (Elmalı)

Kul eraeytüm şürekâekümülleziyne ted’une min dunillâh de ki; hiç Allah’ı bırakıp ta yalvarıp yakardığınız varlıklar olan şu şirk nesneleriniz hakkında kafa yordunuz mu? Düşündünüz mü? Kim bunlar, neyi becerirler, ne yaptılar, Sizin üzerinizde ki hakları ne, neyi borçlusunuz ve Allah’a neyi borçlusunuz hiç düşündünüz mü? Hiç kafa yordunuz mu? Allah’a ait vasıfları Allah dışında birilerine yakıştırırken cömertçe Allah’a ait sıfatları Allah dışındakilere verirken hiç ne kadar büyük bir cinayet işlediğinizi yani tanrı atama yetkisinin sizde olduğu gibi bir sapkınlığı ifade ettiğini hiç düşündünüz mü?

eruniy mazâ haleku minel Ardı em lehüm şirkün fiys Semavat gösterin bakalım yeryüzünde neyi yaratmışlar. Yoksa onların göklerin yönetiminde bir paylarımı var. em ateynahüm Kitaben fehüm alâ beyyinetin minh veyahut onlara bir vahiy indirdik te delil olarak ona mı dayanıyorlar.

Tabii bu hayatın bir yolculuk olduğunu hatırlatıyor. İnsan yolcu, hayat yolculuk, ömür yol. Yolcu ya sahih bir harita, pusula ve kılavuzla yol alır, ya da evet, ya da yolda kalır, dolaşır, yol almaz. Eğer pusulanız yanlış yolu gösteriyorsa, haritanız yanlışsa, kılavuzunuz yamuksa her halde buna yol alma denmez, yolda kalma denir.

bel in ye’ıdüz zâlimune ba’duhüm ba’dan illâ ğurura bu haddini bilmezler birbirlerine sadece ve sadece aldanış vaad ederler. Zalimler, ben haddini bilmezler diye çevirdim, serbest çeviri olduğu için değil, zulüm bir şeyi yerinden etmektir. İnsanın kendisine zulmetmesi, kendisi hakkında, kendisini Allah’ın koyduğu yerden başka bir yere koyması.

Bunu nasıl yapar? Kendini bilmeyen yapar. Kendini bilmemesidir zulüm. Onun için haddini bilmeyen kendini bilmez. Kendini bilmeyen kendine zulmetmiştir. Tabii kendini bilmeyeni takip eden elbette aldanır. Eğer kendini bilmiyorsa rabbini de bilmiyor, yani parmağın nereyi gösterdiğini görmüyorsa, parmağın gösterdiği yere de bakmıyor demektir. Onun için kendini bilmek Allah karşısında ki zayıflığını, yetersizliğini, eşya karşısında ki üstünlüğünü, şerefini ve onurunu bilmektir. Kula kul olmamak, Allah’a kul olmaktan geçer.

41-) İnnAllâhe yümsiküs Semavati vel Arda en tezula* ve lein zaleta in emsekehüma min ehadin min ba’diHİ, inneHU kâne Haliymen Ğafûra;

Muhakkak ki Allâh, semâları ve arzı, işlevlerini yitirmemeleri için ayakta tutuyor! Andolsun ki eğer işlevlerini yitirseler O’ndan sonra hiç kimse onları ayakta tutamaz… Muhakkak ki O, Haliym’dir, Ğafûr’dur. (A.Hulusi)

41 – Doğrusu Gökleri ve Yeri zeval buluvermelerinden Allah tutuyor, celâlim hakkı için zeval buluverirlerse onları ondan başka kimse tutamaz, o cidden halîm bir gafûr bulunuyor. (Elmalı)

İnnAllâhe yümsiküs Semavati vel Arda en tezula şu açık ki, şu bir gerçek ki sapmasınlar diye gökleri ve yeri yörüngede tutan sadece Allah’tır. ve lein zaleta in emsekehüma min ehadin min ba’diH eğer yörüngeden sapmalarına izin verirse bunun ardından hiç kimse onları tutamaz. İşte kıyamet o olur. O kıyamet olur. İnsan şu dünyada ki varlığının tek güvencesinin Allah olduğunu hiç unutur mu? inneHU kâne Haliymen Ğafûra ne var ki O cezalandırma da hiç acele etmeyen, sınırsız bağışlayandır.

Surenin son ayetinde açılımı yapılan ilahi merhamete bir atıf aslında. Allah ihmal etmez, yani görmezden gelmez. Ama inha eder, mühlet verir, süre tanır, fırsat verir. Yoksa bu ihmal anlamına gelmez. Onun içinde rabbimizin insana olan şefkat ve merhameti, sevgisi, onun kendinse dönüp dönüp ihanet eden, her şeyi kendisine borçlu olduğu halde, hatta inkar ettiği dili bile kendisine borçlu olduğu halde dönüp bir daha inkar eden insana açtığı ömürlük kredidir bu aslında. Bu krediyi bütünüyle çar çur edenin başka ne istemeye hakkı vardır.

42-) Ve aksemu Billâhi cehde eymanihim lein caehüm neziyrun leyekûnunne ehda min ıhdel ümem* felemma caehüm neziyrun ma zadehüm illâ nüfura;

Var güçleriyle (billâhi diye) Allâh’a yemin ettiler ki, eğer onlara uyarıcı gelir ise, mutlaka (geçmiş ve gelecek diğer) ümmetlerin (herhangi) birinden daha çok hidâyette olacaklardı… Kendilerine bir uyarıcı geldiğindeyse, (bu) onlarda nefretten başka bir şey artırmadı! (A.Hulusi)

42 – Yeminlerinin en kuvvetlisiyle Allaha kasem de etmişlerdi ki: billâhi kendilerine inzar edici bir Peygamber gelse her halde ilerideki ümmetlerin en birincisinden daha kabiliyetli olacaklar, daha iyi yola geleceklerdi, fakat kendilerine inzar edici bir Peygamber geldiği vakit onlara sırf bir ürküntü artırdı. (Elmalı)

Ve aksemu Billâhi cehde eymanihim lein caehüm neziyrun leyekûnunne ehda min ıhdel ümem bir de o inkarcılar kendilerine bir uyarı geldiği takdirde doğru yolu bulmakta tüm toplumların önünde yer alacaklarına dair Allah adına var güçleriyle yemin ettiler. Yani gelmiş geçmiş tüm toplumlardan hidayete daha önce koşacağız. Eğer bize de bir hidayet önderi gelirse, rehberi gelirse diyen bu mantık ne yaptı?

felemma caehüm neziyrun ma zadehüm illâ nüfura fakat onlara bir uyarıcı geldiğinde ise, bu onların sadece tepkilerini nefretlerini artırdı.

Şarta bağlı her iman değerli Kur’an dostları samimiyetsizdir. Şarta bağlıysa bir iman, şöyle yaparsa iman eder, böyle olursa iyi Müslüman olurum. Peygamber döneminde gelseydim bak sen ben nasıl iyi bir Müslüman olacaktım. Veya eğer bana şunu şunu şunu  verirsen Allah’ım sana iyi bir kul olurum. Bütün bu şartlara bağlı olan inanç, samimiyetsizdir. Onun için iman samimiyettir. İman özünde samimiyettir.

43-) İstikbaren fiyl Ardı ve mekres seyyi’* ve lâ yehıykulmekrusseyyiü illâ Bi ehlih* fehel yenzurune illâ sünnetel evveliyn* felen tecide lisünnetillahi tebdiyla* ve len tecide lisünnetillahi tahviyla;

Arzda kibirlenerek (benlikle) ve kötülüğün mekrini (hilelerini) kurarak (uzaklaştılar)… Kötülüğün mekri ise sadece oluşturanları kuşatır! Acaba onlar, öncekilerin tâbi olduğu sünnetten (Allâh sistem ve düzeninden) başkasını mı bekliyorlar? Sünnetullâh için bir alternatif asla bulamazsın! Sünnetullâh’ta bir değişme asla bulamazsın! (A.Hulusi)

43 – Yer de bir kibirlenme ve bir sui kasd düzeni, halbuki fena düzen ancak sahibinin başına geçer, o halde evvelkilerin sünnetinden başka ne gözetirler. O halde Allahın sünnetine bir tebdil bulamazsın, Allahın sünnetine bir tahvil de bulamazsın. (Elmalı)

İstikbaren fiyl Ardı ve mekres seyyi’ bir de yer yüzünde ki böbürlenmelerini ve çirkin tuzak kurma kapasitelerini artırdı gelen elçinin gelişi. Yani çok ilginç, ters tepti. Hidayetlerini artıracağı yerde, tuzak kurma, ya da kötü şeyleri iyi paketlere sarma kapasiteleri arttı. Çenelerini yarıştırdılar yani mazeret bulma konusunda ki kapasiteleri daha da artmış oldu. Hidayete ulaşma değil ama.

İmanı ret haddini bilmezliktir aslında küstahlaşmadır. İmansızlık için getirilecek her açıklama bir tuzaktır. Kişinin kendisine karşı kurduğu bir tuzak. Belki burada ki mekr den onu anlamak lazım.

ve lâ yehıykulmekrusseyyiü illâ Bi ehlih oysa ki her çirkin tuzak, bu tuzak ille de bizim bildiğimiz manada bir tuzak değil, dışında ki paket insanın gözünü aldatıp ta içindekinin de değerli olduğunu sandığımız şeydir. Yani bugün albenili ve cazibeli modern hayatta bu tür bir tuzak sayılabilir. Sadece onu kuranı çepe çevre kuşatır ve ağına düşürür diyor. Yani böyle bir tuzak kuranı ağına düşürür.

fehel yenzurune illâ sünnetel evveliyn bu durumda onlar öncekilere uygulanan ilahi uygulama dışında başka bir şeyi mi bekliyorlar. Yani ilahi geleneğin (Sünnetullah) dışına mı çıkılsın istiyorlar. felen tecide lisünnetillahi tebdiyla iyi bilsinler ki Allah’ın yasasında bir başkalaşma göremezsin. Yani bunu bekleyenler de, sen de iyi bil ki Allah’ın yasasında bir başkalaşma göremezsin.

ve len tecide lisünnetillahi tahviyla evet sen Allah’ın yasasında bir sapma da göremezsin. Sünnetullah, orijinal ifadesi ile, Allah’ın adeti. Biz sünnet-i Nebi yi biliriz de, peygamberin sünnetini, Allah’ın sünneti olduğunu pek hatırlamayız. Oysa Allah’ın sünneti var. Yani bu ilahi uygulama, ilahi gelenek. Yasa olmuş ilahi gelenek. Mesela toplumların değişimi bir sünnetullah’a tabidir ve biz bunu Kur’an dan anlarız.

Ve izâ eredna en nühlike karyeten… (İsra/16) Biz bir toplumun helak sürecine girmesini irade ettiğimizde, ..emerna.. emrederiz. İyilikleri, güzellikleri emrederiz. mütrefiyha fefeseku fiyha.. oranın önde gelen, ileri gelen seçkinleri, iktidar seçkinleri, servet sahipleri, şöhret sahipleri, yönetim sahipleri orada fısk işlerler. Yoldan çıkarıcı her şeye başvururlar. fehakka aleyhel kavl.. ve söz gerçekleşir. Onların aleyhinde ki yasa o zaman onlar için de gerçekleşir. fedemmernaha tedmiyra. (İsra/16) en sonunda onları yerle bir ederiz.

İşte bir yasanın ifadesi. Bir başka ifadesi daha;

Ve tilkel eyyamu, iktidar günleri, yönetim günleri, güçlü olunan günler, dönemler daha doğrusu nüdavilüha beynen Nas. (A. İmran/140) İnsanlar arasında döndürür dururuz. Bir iyilere bir kötülere veririz iktidar olma işini. Kötülere verdiğimizde iktidara imrenenler, aklını gücünü iktidara, güce, kuvvete, servete takanlar galiba bunu elde etmek için kötü olmak lazım derler ve oraya seğirtirler ve kaybederler. Böylelikle insanları seçeriz, ayırırız. Akıllılık edenler ve ahmaklık edenler. Doğruyu tercih edenler ve yanlışı tercih edenler böylece seçip ayrılır.

Yine bireysel yasa; innAllâhe lâ yuğayyiru ma Bi kavmin hatta yuğayyiru ma Bi enfüsihim. (Ra’d/11) hiç şüphe yok ki Allah bir topluluk, o topluluğu oluşturan bireyler kendilerini değiştirmedikçe Allah o toplumun halini değiştirmez. Evet, yani toplumsal değişme, bireysel değişmeden geçer. Bu da bir yasa.

İşte bu gibi yasalar Sünnetullah genel başlığı altında değerlendirilirler ve bunlar değişmezler. Hep aynı kalırlar.

[Ek bilgi; SÜNNETULLAH

Yaşadığımız Dünya'da otomatik olarak tâbi olduğumuz yasalar ile, tüm evrensel yasalar Kur'ân-ı Kerîm'de "Sünnetullâh" olarak isimlendirilmiştir...

Stringlerin hareketinden; holografik gerçeklikten; evrenler arası ilişkilerden; evrenin enerji bütünselliğinden; kozmolojik ilişkilerden; insanın kendi yapısı ve özündeki Arş'ından Kürsî'sine, semâvatına ve yedi kat arzına kadar tüm ilişkiler yumağı, hep "Sünnetullâh" kapsamında gerçekleşir!.. Devam ediyor) (A. Hulusi)

http://www.ahmedhulusi.org/yazi/sunnetullah.htm ]

44-) Evelem yesiyru fiyl Ardı feyenzuru keyfe kâne akıbetülleziyne min kablihim ve kânu eşedde minhüm kuvveten, ve ma kânAllâhu li yu’cizehu min şey’in fiys Semavati ve lâ fiyl Ard* inneHU kâne ‘Aliymen Kadiyra;

Arzda gezip dolaşmadılar mı ki, kendilerinden öncekilerin sonu nasıl oldu basîretle görsünler? Onlar (öncekiler) kuvvet itibarıyla bunlardan daha şiddetli idiler… Ne semâlarda ve ne de arzda hiçbir şey Allâh’ı etkisiz bırakacak değildir! Muhakkak ki O, Aliym’dir, Kaadir’dir. (A.Hulusi)

44 – Ya Yer yüzünde gezip bir bakmadılar da mı? Kendilerinden evvelkilerin akıbeti nasıl olmuş? Halbuki onlar onlardan daha kuvvetli idiler, Allah, ne Göklerde ne Yerde hiç bir şeyin onu âciz bırakmasına imkân-ü ihtimal yoktur. O hiç şüphesiz alîm bir kadîr bulunuyor. (Elmalı)

Evelem yesiyru fiyl Ardı feyenzuru keyfe kâne akıbetülleziyne min kablihim şimdi onlar hiç yeryüzünde dolaşıp ta kendilerinden öncekilerin nasıl bir akıbete uğradığını görmediler mi?

Kur’an da doğrudan bu formda ki ayet 7 yerde, -yanlış hatırlamıyorsam- gelir, ama dolaylı olarak 15 e yakın yerde gelir. Yer yüzünde dolaşmayı öneren, emreden bu ayetler aslında geçmiş uygarlıkların akıbetini görmeye davet eder. Yani onların kalıntılarına bakıp içinde yaşadıkları zamanın süper güçlerinin de gelecekte onların akıbetini beklediğini görsünler. Onun için eğer geçmiştekiler bu akıbete uğramışlarsa, gelecektekileri o akıbete uğramaktan koruyacak şey ne olabilir.

ve kânu eşedde minhüm kuvveten oysa ki onların gücü bunlarınkinden daha üstündü. ve ma kânAllâhu li yu’cizehu min şey’in fiys Semavati ve lâ fiyl Ard nitekim ne göklerde ne de yerde hiçbir şeyin Allah’ı aciz bırakma imkan ve ihtimali bulunmamaktadır, yoktur. inneHU kâne ‘Aliymen Kadiyra çünkü O her şeyi bilir, her şeye güç yetirir.

45-) Velev yuahızullahunNase Bima kesebu ma tereke alâ zahriha min dabbetin ve lâkin yuahhıruhüm ila ecelin müsemma* feizâ cae ecelühüm feinnAllâhe kâne Bi ‘ıbadiHİ Basıyra;

Eğer Allâh, insanlara, yaptıklarının getirisini anında yaşatmayı dileseydi yeryüzünde hiçbir DABBE (insan bedenini sağ) bırakmazdı! Ne var ki onları (bedenli yaşamlarını) takdir edilmiş bir ömrün sonuna kadar tehir ediyor. Onların ecelleri geldiğinde (dünyada işleri biter)! Muhakkak ki Allâh Esmâ’sıyla kullarının varlığında olarak Basıyr’dir. (A.Hulusi)

45 – Bununla beraber Allah insanları kesibleriyle hemen muâheze ediverecek olsa yer yüzünde bir deprenen bırakmazdı ve lâkin müsemmâ bir ecele kadar onları tehir buyurur, nihayet ecelleri geldiği vakit işte o vakit, şüphe yok ki Allah kullarını basîyr bulunuyor. (Elmalı)

Velev yuahızullahunNase Bima kesebu ma tereke alâ zahriha min dabbeh eğer Allah insanları yaptıkları yüzünden (hemen) cezalandıracak, hesaba çekecek olsaydı yer yüzünde bir tek çanlı insan bırakmazdı.

Evet değerli dostlar, yani suçu işler işlemez cezalandırsaydı yeryüzünde bir tek canlı kalmazdı. Allah’ın rahmetine gönderme yapan bir ayet. İlahi merhametin ifadesi bu. İnkar ettiği dili dahi O’na borçlu olanların Allah’a savaş açmış haline rağmen, Allah’ın süre tanıması şefkat ve sevgisinin göstergesi değil de nedir. ..ketebe Rabbüküm alâ nefsiHİr rahme.. (En’am/54) diyordu Kur’an O kendisi için rahmeti, merhameti ilke edindi.

Öyle, Muaz (RA) anh anlatıyor. Resulallah’ın Allah’ın rahmetini nasıl okuduğunu, onu nasıl gördüğüne ilişkin Buhari’nin ve diğer hadis derlemelerinin naklettiği müthiş bir haber var.

Ben Resulallah’ın terkisinde gidiyordum, çok uzun bir yolculuktu. Resulallah iç dünyasına kapanmıştı. Çok gittik sesizce. Bir den Resulallah sanki bambaşka bir dünyadan bu dünyaya dönmüş gibi;

“Ya Muaz..!” dedi, lebbeyk ve saddeyk ya Resulallah dedim. Fedake ebi ve ümmi anam babam sana feda olsun buyur ya Resulallah.

“Sen biliyor musun Allah’ın kulları üzerindeki hakkı nedir.” Allah Resulü daha iyi bilir dedim.

“Allah’ın kullar üzerinde ki hakkı ella tüşriku lillah Allah’a şirk koşmamalarıdır.”

Bir müddet daha içine kapandı, çok gittik gittik..! Yine aynı şekilde birden dünyamıza dönmüş gibi;

“Ya Muaz..!” dedi. Buyur Ya Resulallah dedim. Bu kez;

“Peki kullarının Allah üzerindeki hakkı nedir biliyor musun?”

Gerçekten insanı irkilten bir soru bu. Kulların Allah üzerinde ki hakkı..! Allah Resulü daha iyi bilir dedim.

“Ella yazzibehüm. Allah’ın onlara azab etmemesidir. “

Peki Kur’an ın her tarafında bunca azab vaid ayetini ne yapalım? Azab eden Allah değil insan kendi elleri ile kendi cezasını veriyor. Resulallah işte böyle okuyordu Allah’ın rahmetini, merhametini ve Kur’an da ki bütün azab ayetlerini.

ve lâkin yuahhıruhüm ila ecelin müsemma ama onları sonu yasa ile belirlenmiş bir süreye kadar erteliyor. Yani hemen cezalandırmıyor. Hemen kesmiyor pusulalarını, sonuna kadar erteliyor. Bakalım tevbe edecek, bakalım kendini bilecek, bakalım Allah’a yönelecek mi.

feizâ cae ecelühüm feinnAllâhe kâne Bi ‘ıbadiHİ Basıyra fakat süreleri dolunca artık anlarlar ki Allah kullarını her daim görüp gözetmekyedir.

Ayetin sonu Basıyra, tehdit biçiminde de anlaşılabilir, rahmet ve mağritet biçiminde de anma ben ikincisi olarak anlamayı daha doğru buldum. Onun için görüp gözetmektedir diye meallendirdim.

İlahi rahmetin ışığında bir hayat niyaz ediyorum tüö Kur’an dostlarına.

“Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

El Hamdu Lillahi Rabbil’Alemiyn Vesselatü Vesselâmü alâ Resulüna Muhammedin ve alâ alihi ve ashabihi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim, göğsüme genişlik ver, kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden, ki anlasınlar beni. Amin!

Değerli Kur’an dostları bugün Kur’an ülkemizin yepyeni bir sitesine daha giriyoruz. Yasiyn suresi. Kur’an ın 36. suresi olan Yasiyn bir yoruma göre “Ey insan” anlamına geliyor, adını 1. ayetinden alıyor. Hz. Peygamber bu sureyi bu adlanmış. Buhari ve Tirmizi’ye sure bu ismi ile girmiş.

Surenin Mekki olduğunda her hangi bir ihtilaf yok. Mekke döneminin 2. periyoduna, yani 3 dilimlik orta periyoduna denk geliyor. Cabir Bin Zeyd’in nüzul tertibine göre, yani iniş sırası tertibine göre 41. sırada yer alıyor sure. Cin suresi ile Furkan suresi arasında.

Surenin ana teması yeniden diriliş tek kelime ile. Surenin bütünü içerisinde bazen lafzen, bazen manen, bazen de bir dip akıntısı gibi işaret eden ahiret ve hassaten yeniden diriliş gerçeği, realitesi surenin ana temasını, konusunu teşkil ediyor.

Hz. Peygamber onu hassaten ölüm döşeğinde ölmek üzere olan kimselerin üzerine okumayı tavsiye etmiş bir hadislerinde. Ebu Davud ve İbn. Hibban bu hadisi naklederken özellikle bunu vurgulamışlar ki anlamı şu; ölüm döşeğinde iki dünya arasında ki köprüye gelmiş olan bir insan bu sure ile, bu surenin kendisine hatırlattığı ahiretle yüzleşir, karşılaşır, hatta onu gözünde ve gönlünde canlandırır da belki bu sayede hazırlıklı bir biçimde ebedi hayata yürür.

Sure Kur’an ın kalbi olarak nitelendirilmiş. Onun böyle nitelendirilmesi tesadüfi değil. Çünkü ahirete iman, yani surenin ana fikri, ana teması olan ahirete iman ilkelerinin kalbidir. Kur’an ın atan kalbi olarak nitelendirilmesinin sebebi de budur yasin suresinin. Adeta Kur’an ın tüm surelerine, tüm ayetlerine kan pompalayan bir kalp işlevi biçilmiş. Bu durumda Kur’an ın tamamına ilişkin ahiretle ilgili, mahşerle ilgili, yeniden dirilişle, hesap günü ile ilgili vurgular bu surenin sanki bir uzantısı , bir yasiyn uzantısı, bir yasiyn damarı gibi algılanmalı Kur’an ın her tarafında.

Ahirete iman gerçekten de iman ilkelerinin kalbidir. Bu sadece doğru bir Allah inancının değil, bizatihi Allah inancının kendi garantisidir. Eğer Allah olsaydı bunca mutsuzluğa, bunca zulme, bunca haksızlığa asla izin vermezdi diyen bir mantık düşünün. Böyle bir mantık Allah inancını sadece beşeri ve dünyevi beklentileri ile tanımlıyor demektir. Bu durumda öte dünya realitesini dikkate almadığı açık. Eğer böyle bir mantık öte dünya realitesini dikkate alırsa, yeniden diriliş gerçeğine iman ederse böylesine bir sakatlığa ve sapmaya düşer mi? Onun için Allah inancının temelinde ahiret inancı yatmak zorundadır. Yani adalet inancı, yani anlam inancı. Bu manada ahirete iman, adalete imanın ta kendisidir.

Çünkü Ahlaki davranış sorumluluk bilincine dayanır. Hiçbir ahlaki davranış kendisinden başlamaz. Niçin böyle davrandın sorusuna; Hiç..! diye cevap verildiğini düşünün. Hiçe dayalı bir ahlaki davranış olabilir mi? Hiçe dayalı bir davranış tekerrür etme garantisine sahip olabilir mi? Hiçe dayalı bir davranış anlamlı olabilir mi? Anlamsız bir davranış ahlaki olabilir mi?

Onun için bir ahlaki davranış mutlaka gücünü kendi dışında ki bir kaynaktan almalıdır. Derin bir kaynaktan. O davranışı yapan insan bu davranışın temel esasını o kaynağa dayandırabilsin ki bu davranış onda geçici, anlık bir harekete dönüşmesin, kalıcı sabit bir değere dönüşsün. Ahlaki davranışlar, kalıcı ve sabit bir değere dönüşmezlerse bu davranışın kendisi iyi olabilir. Fakat sahibini iyi kılmaz. Çünkü mutlak ahlak değil, mukayyet ahlak denir buna. Bir yerde bir topluluğa karşı o davranışı yapan bu insan, bir başka yerde kendi toplumunun dışında, veya görülmediği, gözetilmediği ya da tanımadığı bir yerde aynı davranışı göstermez.

İşte bu ikisi arasında ki fark iyinin onu yapan kimsede bizatihi ahlaki davranışa dönüşmemiş olmasıdır. Yani kaynağını onu yapanın yüreğinden almıyor, kökü orada değil. Dolayısıyla bu iliştirilmiş bir davranış olur. İyi dahi olsa bu iyiliğin garantisi yoktur, kırılgandır.

İşte bunun için sorumlulukla sorumsuzluk arasında ki ayrım şarttır. Sorumluluk gereği yapılan davranışlar mutlaka adalet ayrımına tabi tutulmalı. Yani sorumsuzlukla sorumluluk arasında ki farkın adil bir biçimde ortaya konmalı, konması gerekir.

İşte ahirete iman burada gündeme girer Adaletin tecellisine imandır ahirete iman. Hesap gününü inkar, hayatı sorumsuzca tüketmek kaygısından neş’et eder. Hayatı sorumsuzca tüketenler, hesabını verebileceği bir hayat yaşarlar mı? Veya niçin yaşasınlar. İşte bunun için hesabı verilebilecek bir hayat yaşayanlar ahirete inanırlar.

Ahireti inkar edenlerin temel derdi aslında sadece inkar değildir, sorumluluğu inkardır. Sorumlu yaşamayı, ahlaki davranışı inkardır. Böyle bir akıl hiçbir iyiliği bizatihi kayıtsız ve şartsız bir kökene dayalı olarak yapmaz. Hesaplı iyiliktir, kayıtlı iyiliktir, şartlı iyiliktir. Çünkü ahiret inancı kayıtsız ve şartsız iyiliğin ödüllendirileceği esasına dayanır. Eğer bir gün yaptığınız tüm davranışların onu hiç kimse görmemiş olsa dahi bir bir ortaya dökülüp hepsinin hesabını vereceğinize iman etmişseniz, iyi davranmak sizin için artık alternatifi olmayan, düşünülemeyecek olan bir davranış biçimine dönüşür.

Tüketilmiş bir hayatın hesabı verilemez. Fakat inkar hesap günü gerçeğini de ortadan kaldırmaz. Onun için bu sure 65. ayetinde;

Elyevme nahtimü alâ efvahihim ve tükellimüna eydiyhim ve teşhedü ercülühüm Bimâ kânu yeksibûn (65) O gün der, onların ağızlarını kapatırız, mühürleriz, bantlarız. Bize elleri konuşur ve ayakları şahitlik, tanıklık yapar. Ne kazandığı, ne yaptığı, ne ettiği, ne eylediğini bir bir sayar ve döker. İşte tamamının ana fikri yeniden diriliş ve hesap günü olan Yasiyn suresi içinden sadece bir ayet bu.

Bu surenin ahiret ana fikri etrafında böylesine yoğunlaşmasının bir başka sebebi de varlığın unuttuğumuz, ya da gözümüzden kaçan çoğu zaman bir yasasıdır. Tekamül yasası.

Tekamül yasası; materyalist kimi düşüncelerin de kabul ettiği bir yasa. Fakat nedense sadece madde ile sınırlı olarak gördü. Bu tekamülün manaya, maddeyi aşan boyuta geçmediğini sandığı bir yasa. Oysa ki tekamül maddenin sadece görünen boyutunu değil görünmeyen boyutunu, varlığın sadece maddi boyutunu değil manevi boyutunu da ilgilendiren bir yasadır.

Maden, bitki, hayvan ve insan bu yasaya tabi. Bu yasaya tabi olduğu içindir ki madenlerin en yüksek en soylu en gelişmiş birimi bitkilerle bir teğetlik oluşturur. Adeta kendisinden bir üstte ki varlık katmanına yükselir. Bitkilerin en gelişmiş türü, kendisinden bir üstte ki varlık katmanıyla irtibata geçer. Yoğun geçen bir cereyan akımının atlama yapması gibi bir üst varlık katmanıyla buluşur. Orada bir kontak noktası oluşur. Bir iletişim noktası kurulur.

Bu sadece insana kadar böyle değildir. Maddi ve manevi boyutuyla, ruhani boyutuyla, maddenin değil, aşkının konusu olan, lâhutun konusu olan insan, kendi türünün içinde yükselir ve yücelirse, bir üst alem olan alem-i Melekûtla irtibata geçer. Orada insan ruhunun çeperlerine tutunarak adeta yol alır, tekamül eder. Ve bu Tekamül sonuna kadar sürer. Madde de biten tekamül, manada devam eder gider. Ve aslında cennet insanın tekamül etmiş halinin son durağıdır.

Onun içindir ki ahiret bu sürecin maddi olmayan yüzünü temsil eder. Ve işte bu sure bu bakımdan da okunurken insanın tekamül sürecinin, varlığın maddi olan yüzü ile sınırlı olmayıp, manevi olan boyutuyla da devam ettiğinin bir göstergesi, bir işareti olarak okunmak durumundadır. Bu mukaddimeden sonra Yasin suresinin tefsirine geçebiliriz.

[Ek bilgi-1 ;  SURENİN İSİMLERİ

Bu sûreye «Kaîb» adı da verilmiştir. İtikada dair birçok esasları ihtiva ettiği ve okuyanların kalplerini nûrlandırdığı için de «Kalbü'r-Kur'an» adını almıştır. Birçok yanlış inançları ortadan kaldırdığı ve İslâmiyet’i müdafaa ettiği için de «Dafia» unvanını almıştır. Gafilleri ikaz edip haklarındaki hükmü-i ilâhîyi bildirdiği için de “Kaziye» adını almıştır. Kendisini, ihlâs ile okuyanların dünyevi ve uhrevî nimetlere nail olacaklarına vesile olacağı için «Muammime» unvanını da almıştır. (Ebü'l-Leys Semerkandi Tefsirü'l-Kur'an) ]

[Ek bilgi-2 ; YASİN SURESİNİN ESASLARI

Yasin suresi Kur’an ın 4 esas maddesinden 3. olan

1 - Tevhid, Allah’ın birliği demek,

2 – Ahiret

3 – Risalet yani peygamberlik hakikatini ayrıntılı denecek derecede ele alır. Şöyle ki;

1 – Yüce Allah’ın gök yüzünde tezahür eden, görünen kudreti, güneş ve ayın hikmetleri gece ve gündüzün oluşumu, bitkiler ve hayvanlar aleminde, insanın yaratılışında tezahür eden, ortaya çıkan, görünen deliller hatırlatılarak bütün bunların tek olan yüce yaratıcıyı gösterdiği zihinlere yerleştirilir.

2 - Yasin suresi 2. olarak ölmüş yer yüzünün her sene bahar mevsiminde canlanması, insanın bir damla sudan yaratılması, ölülerin diriltilmesinin delili olarak anlatılır.

3 – Üçüncü olarak insanlık tarihinde risaletin yani peygamberliğin öteden beri mevcut olup Hz. Muhammed (S.A.S.) ile devam ettiği, mahiyet olarak beşerden başka bir şey olmayan elçilerin sadec ilahi mesajı tebliğ ile görevli oldukları, onların bu ağır vazifeden ötürü insanlardan hiçbir karşılık beklemedikleri bildirilir.

Kısaca bu surede Hz. Muhammed (S.A.S.)in peygamberliğini inkar etmenin, alay ve zulüm ile karşı koymanın korkunç sonuçlarıyla dini inkar edenler korkutulmaktadır. Her ne kadar deliller öne sürülerek açıklamalar yapılıyorsa da bu surede inzar yani korkutarak uyarma esastır ve ağır basmaktadır…..

Prof Dr Davut Aydüz

http://www.youtube.com/watch?v=zzLHN5jI8Wc ]

“BismillahirRahmanirRahıym”

Rahman, rahiym Allah adına.

1-) Yaa, Siiiiyn;

Yâ Siiin (Ey Muhammed)! (A. Hulûsi)

01 – Yâsîn. (Elmalı)

Yaa, Siiiiyn ey insan. Aslında bu kelimenin kimi tefsir otoriteleri anlamlı bir kelime olmaktan öte bir çok surenin başında gelen mukaddaat harflerinden biri olduğunu söylemişler ve onlardan biri bu. Fakat Tercüman-ül Kur’an lakaplı İbn. Abbas bu harflerin, ya da bu kelimenin daha doğrusu hurufu mukadda değil, anlamlı bir isim olduğu görüşünde. Arap kabilelerinden Tay lehçesinde insan yerine kullanılan ya uneysiyn, yani bir şefkat ifadesi olan ismi teshıyr kipinde ya buneyy, yavrucuğum, canım yavrum, ey can insan, ey değerli insan, ey değerli varlık manasına, ey insan manasına kullanıldığını tespit etmiş.

Yine bu görüşe İlk tefsir otoritelerinden İkrime, Dehhak, Said Bin Cübeyr gibi Kûfe ekolüne mensup müfessirlerle, Hasan Basri gibi Basra ekolüne mensup müfessirler de katılmışlar. Hatta Said Bin Cübeyr bunun, Resulallah’ın isimlerinden bir isim olduğu yorumunu yapmış, öyle okumuş. Yine Habeş dilinde de Yasiyn in ey insan anlamına geldiği konusunda tespitte bulunmuşlar.

Neden böyle bir isimle giriyor sure, ey insan..! eğer bütün bu otoritelerin yorumlarını kabul edersek, ki en kabule şayan görüş bu olmalı; Ey insan. diye nida ile girmesinin sebebi ne. Öncelikle burada ey insan denilenin Resulallah olduğunu hemen hatırlatalım. Çünkü hemen devamında; İnneke leminelmurseliyn (3) sen diye devam ediyor. Gönderilmiş peygamberlerdensin diyor. Demek ki burada ki ey insan hitabı genel olarak insanlığa olmaktan daha çok Resulallah’a dır.

Peki neden? Bunun iki nedeni olabilir. İnsan olmanın haysiyet ve değerine bir atıf. Yani bizatihi insan olmak çok kıymetli bir şey, çok değerli bir şey, çok yüce bir şey onun için bir insanı övecekseniz ona insan demeniz yeter. Onun için bir insan eğer yücelmek istiyorsa, büyümek istiyorsa, gelişmek istiyorsa, kendisine tumturaklı, şatafatlı bambaşka sıfatlar aramaya kalkmasın “İnsan” olsun. Çünkü insan doğulmaz, insan olunur. Beşer doğulur, insan olunur.

İnsan olmak anatomik bir şey değildir. İnsanın fiziki boyutuyla ilgili bir şey değildir. İnsan olmak insanın ruhani boyutuyla, akli boyutuyla, iradi boyutuyla ilgili bir şeydir. Onun için 1. amacı insan olmanın değerine bir atıf.

2. si ise Peygamberin, Resulallah’ın, Hz. Muhammed Mustafa (S.A.S.)in “insan” olduğuna, yani hem beşer olduğuna, melek olmadığına, ayaklarının yerden kesik olmadığına, yer yüzünde iz bıraktığına, dolayısıyla izlenecek birini arıyorsak onu izlememiz gerektiğine bir işaret, hem de kelimenin en güzel manalarının tamamıyla insanlığın ufku olduğuna bir atıftır.

Bu noktada Kalu mâ entüm illâ beşerun mislüna.. (15) i hatırlatırım. Dediler ki siz bizim gibi bir beşerden, ölümlü bir insandan başkası değilsin. Yani bu mantığa bir atıf adeta aynı zamanda. Tüm inkarcı toplumlar kendilerine gönderilen peygamberlere itiraz ederken ilk gösterdikleri itiraz delili siz de bizim gibi bir insansınız demek olmuştur.

Melek bekliyorlardı, aslında onların melek beklentileri muhataplarından çok kendilerinin bulacağı mazerete bir kulp olsun içindi. Eğer melek gönderilmiş olsaydı peygamberlerin insan yerine, o zaman da bizim bir meleği izlemek gibi bir şeyimiz, kabiliyetimiz olamaz, çünkü aramızda yapısal fark var. Tabiatımız uyuşmuyor diyeceklerdi. Zaten itaat etmeye, izlemeye gönüllü olmadıkları için, o zaman daha kolay mazeret uyduracaklardı. Onun içinde Kur’an açıkça Nisa suresinde olacak yanlış hatırlamıyorsam. (hayır İsra/95); Eğer yeryüzünde salına salına gezen insanlar değil de melekler olsaydı, biz de peygamber olarak melekler gönderirdik. (İsra/95) cevabını veriyor.

Bu anlamda ey insan hitabının, muhatabın aklında çağrıştırdığı ilk düşünce “insan ol” sözcüğünün en güzel anlamlarıyla beraber gözümüzün önüne kim gelir insan deyince? Aslında ders bu. İnsan deyince, veya biri bize insan ol deyince gözümüzün önüne Resulallah’ın, Allah’ın resulünün gelmesi gerektiğini ima ve ihsas ediyor bu ayet. Kim gibi, nasıl insan olalım..! işte insan olmak..! Ey insan.

Yine ilginç bir anekdot olabilir, Kur’an da Resulallah’ın Muhammed ismi mükerreren kullanılır, Ahmed ismi kullanılır. Fakat bunların hiç biri nida ve münada olarak kullanılmaz. Yani bu isimlerle nida edilmez, nida formunda gelmez. Ey Muhammed, Ey Ahmed, nida formunda gelmez. Bu kalıp kullanılmaz. Ama Resulallah’a nida formu ile gelen tek vasıf veya Said bin Cübeyr’in görüşüyle isim budur. Ey insan..! Yani her şeyi anlatmaya yetiyor aslında. Ey insan, o kadar Ey insanlığın zirvesi, ey insanlığın ufku, ey insanlığın mostrası, ey insanlık modeli üsvetün hasenetün de bu işte. İnsanlık için bir model, bir şahit, bir şehiyd, bir tanık, bir mostra.

Bu manada Hz. İsa’yı düşmanlarına şikayet eden hain Yahuda’nın hikayesi anlatılırken onun Romalı askerlere Hz. İsa’yı, İşte insan diye gösterdiği nakledilir. İşte İnsan, Yani demek ki tüm peygamberler aslında Allah’ın insanlığın önüne sunup da işte insan diye model gösterdiği ufuk şahsiyetlerdir ve onların tamamının ufkuda, zirvesi de bu surenin girişinde kendisine hitap edilen Allah Resulü A.S. dır.

2 -) VelKur’ânilHakiym;

Ve Kur’ân-ı Hakiym (ve bildirdiği Hikmet dolu Kur’ân)! (A. Hulûsi)

02 – Hikmetli Kur’an ın hakkı için. (Elmalı)

VelKur’ânilHakiym hikmetle (muhatabını inşa eden) bu Kur’an a and olsun.

Neden muhatabını inşa eden diye bir parantez içi bir ilaveye ihtiyaç duyduk, Çünkü el Hakiym kalıbı mübalağa ile ismi fail kalıbıdır. Dolayısıyla ismi fail kalıbı canlı ve şuurlu özneler için kullanılır. İlginç olan şu Kur’an a canlı ve şuurlu bir özne gibi bakmamızı istiyor El Hakiym sıfatını vererek Kur’an a rabbimiz. Yani Kur’an a özne olarak bakalım istiyor.

Kur’an a özne olarak bakmak nedir? Sizi inşa edecek bir usta olarak görmektir. Çünkü Kur’an ın indiriliş amacı, vahyin indiriliş amacı genelde inşadır. Vahiy ilahi bir inşa modelidir. İlahi bir inşa projesidir. Vahyin inşa ettiği şey de insandır. Zaten ey İnsan diye başlayıp VelKur’ânilHakiym diye devam ediyorsa, Kur’an a dikkat çekiyorsa ve Kur’an ın da Hakiym oluşuna dikkat çekiyorsa; İnsan olmak istiyorsanız vahyin kılavuzluğuna sarılın. İnsan olmak istiyorsanız vahyin hikmetine sarılın, insan olmak istiyorsanız vahiy ışığından ayrı kalmayın demek istemektedir.

İşte onun için bilinçli ve canlı özneler için kullanılan ismi fail kalıbını burada Kur’an ın bir niteliği olarak getirmiş. El Hakiym. Ey insan Kur’an a inşa edici bir özne olarak bak.

Bunun tersi nedir? Senin özne olup Kur’an ın nesne olması. Eğer Kur’an ı nesneleştirirsen vahyin dediğinin tam tersini yaparsın. Kur’an ı nesneleştirmek ne demek? Kur’an sizi inşa edip Kur’an size yol göstereceği yerde siz Kur’an ı inşa etmeye, yani kitaba uymak yerine, kitabına uydurmaya ve onun üzerinde tasarrufta bulunmaya, ona yol göstermeye kalkarsınız o size yol göstereceği yerde. İşte bu roller ters dönmüş olur bu durumda. Kur’an özne olacakken, Kur’an nesneleşmiş, nesneleştirilmiş olur ki o zaman fonksiyonunu icra edemez.

İşte o zaman ilk nesli yer yüzünün en büyük iman hamlesini yapacak şekilde eğiten Kur’an ilk nesle indiği gibi sizin elinizde de olmasına rağmen sizde hiçbir şey değişmez. Bu aradaki fark Kur’an dan kaynaklanmaz. Bu aradaki fark insanın Kur’an a, muhatabın Kur’an a bakışından kaynaklanır. İlk nesil Kendilerini Kur’an ın inşasına açmışlar, akıllarını, tasavvurlarını ve şahsiyetlerini Kur’an a inşa ettirmişler. Doğru ve yanlışın içini Kur’an a doldurtmuşlar. Kur’an doğruyu nasıl tanımlıyorsa doğruyu öyle kabul etmişler. Yanlışı nasıl tanımlıyorsa öyle kabul etmişlerdi. İyi ve kötüyü, kârı ve zararı, kazancı ve kaybı, yükseği ve alçağı nasıl tanımlamışsa Kur’an onlar da öyle bilmişlerdi. Zaten Kur’an ı özne bilmek budur. Kur’an ın inşa ettiği bir zihniyete bir akla, bir tasavvura sahip olmakta budur. O zaman artık vahiyle tutar, vahiyle görür, vahiyle konuşur, vahiyle yaşar, vahiyle ölürsün.

Ama bunun tersi Kur’an ın nesneleşmesidir ki artık Kur’an inşa edici bir özne olmaktan çıkmıştır. Sadece elinizde canınızın istediği zamanlar törensel bir unsura dönüşmüştür. Yani ölüm törenlerinde veya başka törenlerde geçici bir zaman için ruhuna nüfuz etmeden, aklınızı ona açmadan, zihninizi ona açmadan, ruhunuzu ona açmadan, hayatınızı ona açmadan, tabir caizse bir kadavra muamelesi yaparak, elinize eldiven, burnunuza maske, önünüze önlük takıp onu bozdurup bozdurup harcayarak ve bozup parçaladıktan sonra da aşağı atarak Kur’an okumuş olmazsınız. Olmayız. Bu Kur’an a nesne muamelesi yapmak olur.

İşte onun için Kur’an bizi daha 2. ayetinde El Hakiym niteliği ile uyarıyor, yani ismi fail, hem de mübalağa kipiyle ismi fail ki özneliğin en büyük biçimiyle özne. Özneliğin maksimum değeriyle özne. Kim üzerinde? Elbette insan üzerinde.

3 -) İnneke leminelmurseliyn;

Kesinlikle sen Rasûllerdensin. (A. Hulûsi)

03 – Emîn ol ki sen o risaletle gönderilen Peygamberlerdensin. (Elmalı)

İnneke leminelmurseliyn ki, sen elbette gönderilen elçilerden birisin. Seni yalanlamak, Kur’an ı yalanlamaktır. Kur’an ı yalanlamak, ahireti yalanlamaktır, ahireti yalanlamak Allah’ı yalanlamaktır. Bakınız silsile halinde nereye varıyor. Onun için aslında bu ilk ayetlerde gösterilen yol, silsile birbiri ardınca gelen halkalar bir yalanlama zincirinin ilk halkasının nasıl bizi son halkaya doğru götürdüğünü de gösteriyor. Allah korusun tabii ki.

İnkarın şiddetine bakın ki bu 3. ayette tam 4 te’kitle geliyor bu ayet.

1 – Muhataplar ne kadar ısrarlı inkârcılarsa ayet “inne” te’kidiyle geliyor.

2 – Bu bir pekiştirme ısrar. İnne Muhakkak, şüphesiz, kuşku yok “l” lemin de ki “lâm” te’kit lam ı 2. te’kit bu.

3 – Yemin VelKur’ânilHakiym deki yemin. O yemin buraya da raci.

4 – İsim cümlesi. İsim cümlesi de Arap dilinde fiil cümlesinden farklı olarak ısrara, yani sabit kadem olarak sübuta delâlet eder ki; ısrarcıyım, ayak diriyorum, bu böyledir anlamını içerir. Yan anlamını içerir.

4-) ‘Alâ sıratın müstekıym;

Sırat-ı müstakim üzeresin. (A. Hulûsi)

04 – Bir sıratı müstakîm üzerindesin. (Elmalı)

‘Alâ sıratın müstekıym dosdoğru bir yol üzeresin.

..ve inihtedeytü fe Bima yuhiy ileyye Rabbiy.. (Sebe’/50)  Hatırlayalım ayeti eğer hidayette isem bu rabbimin vahyi sayesindedir. Daha önce bu ayeti işledik. Eğer ben hidayette isem, kesinlikle bu rabbimin hidayeti sayesindedir, vahyi sayesindedir. Yani demek ki Allah’ın vahyi olmazsa bizim şaşırmamız içten değil. Onun için Ve vecedeke dâ(aaa)llen feheda. (Duha/7) yolunu kaybetmiş bulup da doğru yola yönetmedik mi diyen Kur’an işte buna atıf yapar. Ve Kur’an ın baş rolü muhatabına ilahi bir kılavuzdur. Yol haritasıdır.

5-) Tenziylel AziyzirRahıym;

Aziyz ve Rahıym’in sende tafsilâtlı olarak açığa çıkardığı ilim ile! (A. Hulûsi)

05 – Tenziliyle o azîz rahîmin. (Elmalı)

Tenziylel AziyzirRahıym çünkü bu vahiy en yüce, en merhametli olanın katındadır.

Vahiy ilahi rahmetin tecellisidir. Allah tenezzül buyurmuştur insanoğluna. Onun için insanoğlunun önüne bir gök sofrası açmıştır. Bu gök sofrası vahiy sofrasıdır. Karınlar acıkır, yer sofrasında doyar. Ruhlar acıkır, akıllar acıkır gök sofrasında doyar. Onun için bu gök sofrasının başına tüm insanlık davet edilmiştir. Bu sofra yedikçe çoğalan bir sofradır.

Ve mâ erselnâke illâ rahmeten lil ‘alemiyn. (Enbiya/107) de budur. Çünkü tüm alemler u sofraya davet edilmişlerdir. Tüm insanlık davet edilmiştir ve Allah Resulünün alemlere rahmet olmasının anlamı da budur. Bu sofrayı insanlığa açtığı için alemlere rahmet olmuştur.

6-) Litünzire kavmen mâ ünzire abâühüm fehüm ğafilûn;

Ataları uyarılmamış, bu yüzden (hakikatlerinden, Sünnetullâh’tan) kozalı olarak yaşayan bir toplumu uyarman için. (A. Hulûsi)

06 – İnzar edesin: vahameti haber veresin diye bir kavme babalar İnzar edilmedi de haberleri de yok gafiller. (Elmalı)

Litünzire kavmen mâ ünzire abâühüm fehüm ğafilûn bu sayede ataları uyarılmamış, dolayısıyla haktan gafil kalmış bir topluluğu uyarabilesin.

Tabii ki Kur’an vahyi tüm alemleri kapsar. Yani bütün bir insanlığa indirilmiştir. Ama şunu da unutmamak lazım; Ve enzir aşiyretekel akrebiyn. (Şu’ara’/214) uyarmaya yakınlarından aşiretinden akrabandan başla diyen ayet, aslında vahyin hitap sınırını daraltmış falan olmuyor kesinlikle. Çünkü öbür taraftan;

Ve ma erselnake illâ kâffeten linNasi beşiyran ve neziyra… (Sebe’/28) diyor. Biz seni bütün bir insanlığa müjdeci ve uyarıcı olman için gönderdik. Başka bir şey için değil. Yani kâffeten linNas tüm insanlığa. Bu iki ayet arasında ki irtibatı nasıl kuracağız? Elbette merkezden muhite, odaktan çevreye doğru bir üslup, bir yol yordam izlenir.  Kişinin hakikati ilk duyuracağı, kendisine en yakın olanlardır ve dolayısıyla daha sonra suya atılan bir taş gibi dalga dalga çember yayılacaktır. İşte burada başlama noktasına işaret edilmektedir.

7-) Lekad hakkalkavlü alâ ekserihim fehüm lâ yu’minun;

Andolsun ki onların çoğunluğuna o söz (Cehennem, insanların ve cinlerin çoğuyla dolacaktır; sözü) Hak olmuştur! Bu sebeple onlar iman etmezler! (A. Hulûsi)

07 – Celâlim hakkı için daha çoklarına karşı söz Hakk olmuştur da onlar imana gelmezler. (Elmalı)

Lekad hakkalkavlü alâ ekserihim fehüm lâ yu’minun doğrusu onların bir çoğu hakkında ki söz doğru çıkmıştır. Artık asla iman etmezler. Söz bu, çoğunluğun iman etmeyeceğine dair ilahi bilgi. Biz bunu Kur’an ın bir çok yerinde farklı kalıplarla görüyoruz. Çünkü ekseren Nasi lâ yu’minun. (Hud/17) diyor mesela. İnsanların çoğu iman etmez. Adeta bu bir ilke, sanki bu işin yasalarından biri. Gerçekten yığınlar, kalabalıklar ilgisi manevi olana değil maddi olanadır. İlgisi hakikate değil yalanadır. İlgisi eşyanın derinine değil yüzeyinedir. Onun içindir ki ekseruhüm lâ ya’kılun (Ankebut/63) insanların çoğu akletmez. Niye iman etmez? çünkü akletmez. Akletmeyen doğal olarak iman da etmez.

Peki iman etmeyince 3. bir kalıp daha var Kur’an da ekseren nâsi lâ yeşkurûn (Bakara/243) şükretmez. İman etmedi ki şükretsin. Akletmedi ki iman etsin. Dolayısıyla bu kalıplar aynı zamanda kitlelerin, yığınların tabiatını ele verir. İşte burada da sözden kasıt bu olsa gerektir.

8 -) İnna ce’alnâ fiy a’nakıhim ağlâlen fehiye ilel’ezkani fehüm mukmehun;

Muhakkak ki biz onların boyunlarında, çenelerine kadar dayanmış boyunduruklar (şartlanma ve değer yargıları) oluşturduk! Artık (onlar kendi hakikatlerini göremezler) başları yukarı doğru kalkıktır (benlikleriyle yaşarlar)! (A. Hulûsi)

08 – Çünkü biz onların boyunlarına kelepçeler geçirmişiz, onlar çenelerine dayanmıştır da burunları yukarı gözleri aşağı somurtmaktadırlar. (Elmalı)

İnna ce’alnâ fiy a’nakıhim ağlâlen fehiye ilel’ezkani fehüm mukmehun zira sanki biz onların boyunlarına çenelerine kadar uzanan demir halkalar geçirmişiz de başlarını bir türlü eğememektedirler. Orada ki sanki, tabii metnin ortaya koyduğu, daha doğrusu lafzın ortaya koyduğu bir şey olmaktan daha çok mananın ortaya koyduğu bir açıklama olarak anlaşılmalı.

İnkarcıların kibir ve küstahça tavırlarına bir atıf bu. Bu ayeti ahirete müteallik olarak anlama yanlısı olmuş müfessirlerimiz. Fakat Zemahşeri ve Razi başta olmak üzere bir çok müfessirimizin de dikkat çektiği gibi bu ayet gerçekten de temsili bir ayettir ve kafirlerin inkarcıların Allah’a baş kaldırmada ki ısrarlarını ifade etmektedir, küstahça tavırlarını ifade etmektedir.

Ve boyna geçirilen demir halkalardan söz etmektedir. Öyle ki demir halka çeneye kadar uzanıyor. Üst üste demir halkalar düşünün, o kadar sıkıştırılmış ki omuz üstünde, çenenin altında, boynu sıkan bu halkalar, artık çenesini havaya kaldırmış başı yere inmiyor. Yani burada ince bir ironi de söz konusu başını eğecek zaman gelince başını eğemeyecek, adeta demir bir halka varmış gibi.

[Ek bilgi; Boynu halkalı kadın. Örnek resim.) http://ekabiruzay.blogspot.com/2012/11/boynu-halkal-kadn.html

Burada tevriye de var bir yerde, çünkü demir halka köleliğin simgesi aynı zamanda. Öyle ki nefislerine kul olanlar, benliklerine kul olanlar, şeytana kul olanlar bakınız Allah’a baş kaldırıyorlar. Allah’a kafa tutanlar, başlarını Allah’a karşı dikenlere bakınız, kimin kulu oluyorlar. Yani aynı zamanda köleler.

Burada belki paradoksal biçimde bu iki şeyin bir arada olduğunu görüyoruz. Allah’a karşı baş kaldırırken, nefislerine, benliklerine, içgüdülerine, şehvetlerine ve şeytana kul olanların resmini çiziyor ayeti kerime.

9-) Ve ce'alna min beyni eydiyhim sedden ve min halfihim sedden feağşeynahüm fehüm lâ yubsırun;

Onların önlerinden bir set (geleceği göremezler) ve arkalarından bir set (geçmişlerinden ders almazlar) oluşturduk da böylece onları bürüdük... Artık onlar görmezler. (A. Hulûsi)

09 - Hem önlerinden bir set ve arkalarından bir set çekmişiz, kendilerini sarmışızdır da baksalar da görmezler. (Elmalı)

Ve ce'alna min beyni eydiyhim sedden ve min halfihim sedden feağşeynahüm fehüm lâ yubsırun yine burada dünyaya müteallik olarak anlayacaksak o adetayı bir daha parantez içinde almak zorundayız. Adeta önlerinden ve arkalarından birer set çekmiş ve gözlerini perdelemişizdir de artık görememektedirler.

Sembolik dil kullanıldığını daha önce söylemiştim. Manevi körlükten söz ediyor bu ayet. Yoksa birer duvar çekmeden değil. Çekilen bir duvar falan yok. Fakat sanki duvar varmış hatta duvardan da öte ses geçirmez, duygu geçirmez bir duvar beklide. Böyle bir ruhu engelleyen bir duvar düşünün, ruha sinyal gönderilen sinyalleri almayan, geçirmeyen bir duvar düşünün.

Göz var fakat ışık yok, ışığa kapalı, ışık; vahiy. Göz olsa ne yazar. Eğer vahiy ışığı yoksa en keskin göz bile karanlıkta neyi görebilir. İşte belki bu duvar, insanın kendi ruhunun önüne, insanın kendi yüreğinin önüne, insanın kendi bilincinin önüne, aklının önüne ördüğü ses geçirmez, iman geçirmez, vahiy geçirmez korkunç bir duvar. Ondan bahsediyor ayet.

10-) Ve sevaün aleyhim eenzertehüm em lem tünzirhüm lâ yu'minun;

Onları uyarsan da uyarmasan da birdir; iman etmezler! (A. Hulûsi)

10 - Ve onlarca müsavidir: ha İnzar etmişin kendilerini ha etmemişin; inanmazlar. (Elmalı)

Ve sevaün aleyhim eenzertehüm em lem tünzirhüm lâ yu'minun şu halde sen onları uyarsan da, uyarmasan da onlar için fark etmez. İman etmezler, dönmezler, asla değişmezler. Çünkü algılamazlar, çünkü gözlerini güneşe kapatmışlardır yarasalar gibi. Çünkü yüreklerini ve akıllarını kapatmışlardır. Hiçbir etkisi olmaz. Etkisi olmayacak diye sen uyarıdan vazgeç manasına gelmiyor bu. Sen uyar çünkü kimin kapalı kimin açık olduğunu bilemezsin ki. Lem ad’as en aşukka ala kulûbin nas diyordu onun için efendimiz. “Ben insanların kalbini açıp yarmak için gönderilmedim.” O nedenle de herkesi uyardı, herkesi müjdeledi, herkesi davet etti. Çünkü kimin kapalı kimin açık olduğu davetten sonra belli olur. Davet edilmeden nasıl bilinebilirdi.

11-) İnnema tünziru menittebe'azZikre ve haşiyer Rahmâne Bilğayb* febeşşirhu Bimağfiretin ve ecrin keriym;

Sen ancak Zikre (hatırlatılan hakikate) tâbi olan ve gaybı olarak Rahmân'dan haşyet duyanı uyarırsın. Onu bir mağfiret ve kerîm bir bedel ile müjdele! (A. Hulûsi)

11 - Ancak zikri takip eden ve gayb de rahmana haşyet besleyen kimseyi sakındırırsın, işte onu hem bir mağrifetle hem bir ecri kerîm ile müjdele. (Elmalı)

İnnema tünziru menittebe'azZikre ve haşiyer Rahmâne Bilğayb ne ki sen sadece ilahi uyarıya tabi olan ve idraki aşan bir hakikat olmasına rağmen o Rahman’a derin bir saygı duyan kimseyi uyarabilirsin. febeşşirhu Bimağfiretin ve ecrin keriym o halde bu gibilerini tarifsiz güzellikte bir güzellikle, bir ödülle, bir mükafatla müjdele.

Tıpkı; Nebbi' ıbadiy enniy enel Ğafûrur Rahıym. (Hicr/49) kullarıma haber ver, haber verki ben sonsuzca bağışlayan bir rabbim. Ama; Ve enne azâbiy hüvel azâbül eliym. (Hicr/50) ama bir de azabım var ki o çok acıdır, çok acı bir cezalandırmadır ayetini hatırlatıyor.

Kullarıma haber ver rahman olduğumu, fakat istismar etmeye kalkmasınlar. Rahmetin kaynağı benim. Eğer bir yerde rahmet görmüşlerse, merhamet görmüşlerse onun kaynağını izlesinler, orada beni bulacaklar. Onun içinde bana yönelsinler. Bu kaynaktan onlara da pay ayırayım. Bu kaynağın arıtmayacağı kir yok. Bu kaynağın temizlemeyeceği günah yok, örtmeyeceği günah yok. Ama yeter ki yönelsinler.

Aslında ayetin söylediği açık. Allah’a yönelin, bağışlanmayacak hiçbir günah yoktur. Yeter ki itiraf edin Allah’a yönelin. Rahmetin kaynağının O olduğunu bilin ve bu bilinçle O’nun kapısına gelin. Bunu söylüyor.

12-) İnna nahnu nuhyilmevta ve nektübü ma kaddemu ve asârehüm* ve külle şey'in ahsaynâhu fiy imamin mubiyn;

Kesinlikle biz, evet yalnız biz ölüleri diriltiriz! Onların yaptıklarını ve meydana getirdikleri eserleri yazarız! Biz her şeyi İmam-ı Mubiyn'de (beyinlerinde ve ruhlarında) ihsa ettik (tüm özellikleriyle kaydettik)! (A. Hulûsi)

12 - Hakikat biz biziz, ölüleri diriltiriz ve takdim ettikleri şeyleri ve bıraktıkları eserleri kitaba geçiririz ve zaten her şey'i açık bir kütükte bir «İmamı Mübîn» de ıhsa etmişizdir. (Elmalı)

İnna nahnu nuhyilmevta elbette biz, evet, ölüyü biz dirilteceğiz. ve nektübü ma kaddemu ve asârehüm ve onların önden yolladıklarını da, arkada bıraktıkları eserleri de mutlaka kayda geçireceğiz. Burada sadakayı cariyeyi, Resulallah’ın öldükten sonra kişinin defterini şu 3 şey kapamaz haberini hatırlıyoruz. O 3 şey; salih evlat, hayırlı bilgi ve sadakayı cariye.

Sadakayı cariyeyi biliyoruz, insanlığa yararlı şeyler. Hayırlı evlat, onu da biliyoruz ve doğru bilgi. Geriye kalmış doğru bilgi yararlı bilgi. İşte o insanın yaşayan ameli. Yani insan ölür, fakat ölmeyen bir şey kalırsa geriye o da amelidir, yaşayan amelidir. Dolayısıyla bu hadiste beyan edilen 3 şey insanın arkasından çalışan açık bir cari hesap olması çok anlaşılabilir bir durumdur. Çünkü bir başkasının sevabı değildir o giden, onun kendi sevabıdır. Çünkü kendisi ölmüş ama eylemi yaşamaktadır, bilgisinde yaşamaktadır, kitap olarak yaşamaktadır. İnsanları irşad ederek yaşamaktadır. Onu her okuyandan bir pay gitmektedir.

Evladında yaşamaktadır, o evladın yaptığı her güzellik adeta altına bir karbon konularak bir nüshası da ona vesile olana gitmektedir. Yine onun geriye bıraktığı kalıcı, faydalı eserler. O da açık bir hesaptır. İşte bu hadisi hatırlatıyor.

ve külle şey'in ahsaynâhu fiy imamin mubiyn böylece her şeyi açık seçik gelişmiş bir ana bellekte kayıt altına almış oluruz.

İmam, en ileri, gelişmiş anlamına gelir kök anlam itibarıyla, Umm. Bir şeyin türediği asıl, anne de oradan gelir. Ama hemen bu anlamın yanında önde olan, emam da oradan gelir. Ön taraf demektir. İmam aynı kökten türetilir. Önde olduğu için, lider olduğu için, en gelişmiş ve en ileri şekline de bu kelime kullanılır bir şeyin. Yani kayıt tutmanın en ileri biçimiyle, “en ileri tekniği” neyse onunla kayıt tutacağız. Gören Allah’a imanı pekiştiren bir ifade bu.

3.000 boyutlu bir kamera düşünün, 3 boyutlu değil. Bugün 3 boyutlu çekilmiş kayıtları izlediğimizde hayran oluyoruz. 3.000 boyutlu. Bu boyutların içinde o işi yaparken aklından neler geçiyor, kalbinden neler geçiyor, hafızan ne durumda, seninle görevli meleklerin yüzü nasıl, yani ona nasıl tepki veriyorlar kayıtta o da var. Ve nefsin enen, egon nasıl, şeytanın ne durumda. Yani hepsi kayıtta. Bir tek eylem ama o eylemin arkasında görünen ya da görünmeyen ne kadar unsur varsa, bilincin, aklın, iraden, kalbin, duygun, düşüncen dahil olmak üzere hepsi de kayda girmiş.

Bunu insan havsalası almıyor, aklı düşünemiyor bile böyle bir kayıt sistemini. İşte öylesine en ileri kayırt tekniğiyle kaydedilmiş olarak hesaba geçecek.

13-) Vadrib lehüm meselen ashabel karyeti, izcaehel murselun;

Onlara o şehir halkını örnek ver... Hani oraya Rasûller gelmişti. (A. Hulûsi)

13 - Ve onlara, o karye sahiplerini temsil getir, o dem ki ona o gönderilen Resuller varmıştı. (Elmalı)

Vadrib lehüm meselen ashabel karyeti, izcaehel murselun imdi onlara kendilerine elçilerimizi gönderdiğimiz şehir halkının hikayesini anlat. Katade ve İkrime, -ki Taberi naklediyor bunu- bu karyenin, bu şehrin Antakya olduğunu söylerler. Ki aksal Medine, 20. ayette öyle diyor, şehrin en uzağından, Medine olarak geçiyor. Kur’an bir yer için Medine diyorsa orada hukuki her türlü alt yapı var demektir. Çünkü bir yerin Medine olabilmesi deyyana sahip olmasıyla mümkündür. Deyyan orada hukukun işlediğini gösterir. Onun içinde bura kelimenin tam anlamıyla bir uygarlık kenti. Ki Antakya buna uyuyor. Orada ki halkında Antakyalılar olduğu yorumunu yapmış bu otoriteler.

Racülün de ilerde gelecek Habibi Neccar olduğunu söylemişler Antakya da metfun olan yani Antakya da geçmiş tarihsel bir hadiseyle bu ayetler arasında bir bağ kurmuşlar. Elçilerin de Hz. İsa’nın havarileri olduğunu söylemişler.

Bu yorumu eksen alacak olursak el Mürselun u peygamber manasına elçiler değil, elçinin elçileri anlamına alabiliriz. Yani davetçiler anlamıyla alabiliriz. Çünkü Hz. İsa göndermişse, havarilerse; onlara peygamber manasına elçiler demek doğru olmaz.

Hz. Peygamberin Muaz Bin Cebel’i Yemen’e gönderirken Resuli Resulillah dediği gibi. Allah’ın elçisinin elçisi manasına belki kullanılabilir.

Murselun edilgen bir kip zaten. Kıssa boyunca hep bu kiple geçer ilginçtir. Hiç ne isim olarak ne de zamir olarak Allah’a izafe edilmez. Yani rusülüna gibi bir izafet terkibi kullanılmaz. Musa ve Harun örneğinde olduğu gibi Kur’an ın anlattığı peygamberler tarihinde aynı zaman ve aynı yere iki peygamberin birden gönderildiği enderde olsa vakidir. Fakat üçünün birden aynı anda aynı yere aynı zamanda gönderildiği Kur’an tarafından nakledilmemiştir. Buradan da yola çıkarak bunların; elçinin elçileri anlamına olabileceğini, alınabileceğini söyleyebiliriz.

Fakat burada asıl parmağa değil, parmak ayı gösterirken aya bakmak lazım. Kur’an ne yerden bahsediyor, ne isim veriyor, ne mekan veriyor. Bunları vermiyorsa eğer aslında bizin parmağa değil de aya bakmamız içindir. Zaten buda sadece yorumlardan bir yorumdur ve bu yorumu ilk nesilden itibaren reddeden büyük otoriteler olmuştur, İbn. Kesir bu reddi ciddi bir biçimde ele alır ve kendiside bu redde katılır.

Peki camdan bakarsak cama değil de ne görünür burada görünen aslında her coğrafya da, her mekanda hakikati ileten her insanın başına gelecek olanlardan bir örnek seçilmiştir burada. Yani hakikati insanlara ulaştıranlar neleri göze almışlar, nasıl bedeller ödemişler, bunun örneğine burada bak ve bu örnekten yola çıkarak ey ilk muhatap olan Resul sen de ibret al ey bu vahyin tüm muhatapları, sizde hakikati insanlığa götürmek istiyorsanız bu örnek aklınızdan çıkmasın. Aslında verilmek istenen derste budur ve bu kıssa zamanlar üstü olarak anılmalı ve bunun kıssadan hisse çıkarmak için burada anlatıldığı unutulmamalıdır.

14-) İz erselna ileyhimüsneyni fekezzebuhüma fe'azzezna Bisâlisin fekalû inna ileyküm murselun;

Hani onlara iki (Rasûl) irsâl ettik de o ikisini de yalanladılar... Bunun üzerine bir üçüncüsü ile güçlendirdik de: "Doğrusu biz size irsâl olunanlarız" dediler. (A. Hulûsi)

14 - O sıra ki onlara o ikiyi göndermiştik, bunları tekzip ettiler, biz de bir üçüncü ile izzet (ve kuvvet) verdik de varıp dediler: haberiniz olsun biz sizlere gönderilmiş Resulleriz. (Elmalı)

İz erselna ileyhimüsneyn bir zamanlar onlara iki elçi göndermiştik fekezzebuhüma ama ikisini de yalanladılar. fe'azzezna Bisâlis bunun üzerine onları bir üçüncüsüyle destekledik. Bu ayet rivayet ve yorumların ötesinde anlaşıldığında ortaya şu çıkar. Burada ki iki elçi Hz. Musa ve Hz. İsa ve onlarla yollanan Tevrat ve İncil. Yalanlanmaları onların bıraktığı mirasa ümmetlerinin ihaneti ve üçüncüsüyle desteklenmesi ise Resulallah’la onların vahiy mirasının desteklenmesi biçiminde anlaşılabilir. Belki bu yorum en güzel yorumlardan biridir. Hz. Peygamber ve Kur’an vahyinin Musa ve İsa’yı ve onların vahyini desteklediği ise zaten Kur’an ın sık sık söylediği bir gerçektir.

fekalû inna ileyküm murselun ve onlar dediler ki biz size gönderilmiş elçileriz.

[Ek bilgi -1; ANTAKYA HALKINA GELEN ELÇİLER

En doğru ve en açık olan görüşe göre bu ifadenin başındaki iz edatının zarf olup, fiillinin ise kendinden önce geçen câe olmasıdır. Buna göre mana, "O peygamber oraya, onları gönderdiğimiz zaman gelmiş (gitmiş)lerdi, yani, onlar kendiliklerinden gitmemişlerdir.  Onlar oraya emr olundukları  için  gitmişlerdi" şeklindedir.

Burada şöyle bir incelik var: Bu anlatıştan o peygamberin Hz. İsa (a.s) tarafından Antakya'ya gönderildikleri çıkmaktadır.

İşte bundan dolayı Cenâb-ı Hak "Hz. İsa'nın göndermesi, bizim göndermemiz sayılır. Allah'ın izni alınarak gönderilen, Allah'ın elçisinin elçileri, Allah'ın elçileri sayılır. Binâenaleyh ey Muhammed, aklına, "Bunlar, peygamber olan Hz. İsa'nın elçileriydi, ben ise Allah'ın elçisiyim" diye bir düşünce gelmesin. Çünkü onları yalanlamak tıpkı seni yalanlamak gibidir" demiş ve bu teselli, "Göndermiştik de" ifadesiyle tamamlanmıştır.

Bu, şöyle bir fıkhî meseleyi destekler: Müvekkilin izni ile tayin edilen vekilin vekili (avukatın avukatı), vekilin avukatı değil, müvekkilin avukatı sayılır. Binâenaleyh vekilin onu azletmesiyle, o azlolunma*. O ancak müvekkil azlederse, azlolunmuş olur. Bu izah, ayetteki "Onlara örnek ver" ifadesinin, Hz. Muhammed (s.a.s) için getirilmiş bir mesel oluşu, görüşümüz hususunda çok açık bir delildir. (Faruddin Er Razi-Tefsiri Kebir)]

[Ek bilgi: ANTAKYA HALKINA GELEN ÜÇ PEYGAMBER

Yüce Halik, putperest olan Antakya halkına Terman ile Tâlus'u elçi olarak göndermiştir. Onlar Antakya'ya gelip halkı imana davet ederek «Ey insanlar, siz putlara tapıp şeytana ibadet etmeyin. Allah'a ibadet edin, O'ndan başka ibadete lâyık yoktur» demişlerdir. Halk onların davetini kabul etmeyerek, kendilerini yalanlamışlar ve yakalayıp krallarına götürmüşlerdir.

Onlar kralın yanma girince putları görmüşler ve «Sizin taptığınız şu putlar bâtıldır. Onları asla ma'bûd edinmeyiniz. Sizin Ma'bûdunuz yerleri, gökleri yaratan ve her şeye sahip olan Allah'tır. O'ndan başka ma'bûdunuz yoktur. Kim O'ndan başka ma'bûd edinip ibadet ederse yeri cehennemdir» demişlerdir. Kral onların böyle konuştuklarını görünce gadaba gelir, ikisini de sopa ile döver ve zindana attırır.

Bunlar zindana atılınca Hâlik-ı Mutlak, o kasaba halkına Şemun'u gönderir. Şemun Antakya'ya gelir, onların zindana atıldığını öğrenir ve hemen bulundukları yere gelir. Zindanın bekçisinden onlara yemek vereceğini söyleyerek izin ister ve yanlarına girer. Karınlarını doyurduktan sonra «ben sizi kurtarmak için geldim. Siz işe yanlış başladınız, onların size itaat edip etmeyeceğini hesap etmediniz, önce onları yumuşaklıkla davet edecektiniz. Siz ise korkutarak davet ettiniz. Sizin durumunuz şu kadının durumuna benzer: Genç yaşında çocuğu olmayan, yaşlandığı zaman bir oğlu olan ve hemen onun bir anda büyümesini isteyen, büyümesi için de onu aşırı şekilde yediren, fakat çocuk bakımını bilmediği için boğup öldüren kadın gibidir. Siz de, o kadın gibi acele ettiniz, krala geldiniz, davet vakti olmadan, hemen onu imana davet ettiniz ve başınıza belâ getirdiniz.» der.

Sonra yanlarından ayrılır, puthaneye gelip oturur. Halkın gelmesini bekler. Halk puthaneye gelip ibadet etmeye başlar, Şemun da gönlünü Allah'a yönelterek secdeye kapanır. Halk Şemun'u kendilerinden zannederler.

Birkaç gün böyle devam eder, sonunda halk Şemun'un kendilerinden olmadığını anlarlar ve durumu krallarına bildirirler. Kralları, Şemun'u huzuruna davet eder, o da gider. Kral hangi milletten olduğunu sorar, o da, Îsrail oğullarından olduğunu, onların işlerini organize ettiğini, hepsi öldüğü için kendilerine sığındığını söyler. Bunun üzerine kral ona bir kaç mes'ele sorar, hepsinden olumlu cevap alır, sonra onu yakınlarının arasına alır.

Bir müddet geçtikten sonra Şemun, krala cezaevindekileri hatırlatır ve «Ey kral, uzun zamandan beri iki kişinin hapiste olduğunu öğrendim. Onlar seni başka bir Hâna tapmaya davet etmişler. Onları getirseniz de ne demek istediklerini ben de Öğrensem ve senin tarafından onlarla bu hususta mücadele yapsam der.

Bunun üzerine kral iki kişiyi getirtir. Şemun. bunların kim olduğunu tanımamazlıktan gelir ve «sizin ilâhınızın kim olduğunu bana söyleyin.» der. Onlar da «bizim ilâhımız dilsizleri konuşturur, sağırları işittirir, alaca hastalığa yakalananları iyi eder» derler.

Bunun üzerine Şemun körleri nasıl gördüreceksiniz gösterin bakalım» der. Sonra bunların huzuruna bir âmâ getirirler, onlar dua ederler, Allah ü Teâlâ dualarını kabul eder ve anadan doğma kör olan zat görmeye başlar. Bu defa Şemun «Ben de âmâları gördürürüm» der ve bîr kör çağırır, gizli dua eder o da görmeye başlar. Şemun onlara ben de, sizin gibi görmeyeni gördürdüm. Bu bakımdan sizin benden hiçbir farkınız yok» der.

Sonra bir alacalı hastayı getirmesini isterler, bunlar onu da iyi ederler. Şemun da aynı şekilde bir alacalı hastayı iyi eder. Yine onlara «sizin benden bunda da bir üstünlüğünüz yok, der. Başka yapacağınız bir şey var mı?» diye sorarlar. Onlar da «bizim Rabbimiz ölüleri diriltir, dirileri de öldürür derler.

Bu defa Şemun «Benim buna gücüm yetmez. Ey kral, putları getirelim, belki onlar öldürmeye ve diriltmeye muktedir olurlar. Eğer buna muktedir olurlarsa üstünlük sende kalır bunlara mağlûp olmazsın» der. Kral «putlar ne körleri gördürür, ne sağırları işittirir, ne alacalıları iyi eder, ne de Ölüleri diriltir. Onlar cansız şeylerdir, hiçbir şeye malik değillerdir” der.

Şemun “Ey padişah, bunlara sor, o söyledikleri şeye güçleri yeter mi bakalım” der. Padişah da «madem ki sizin Rabbiniz, ölüleri diriltiyor, bizim bir ölümüz var. öleli yedi gün oldu, babası tarlasına ekin ekmeye gittiği için yedi gündür onu defnetmediler, babasını bekliyorlar. Haydin bakalım, onu diriltin de sizi görelim, der. Sonra ölüyü getirirler. Bunlar aşikâr dua ederler, Şemun da gizli dua eder, ölü dirilir.

Bunun üzerine Şemun «şahitlik ederim ki, bunların söylediklerinin hepsi doğrudur. Ma'bûdları haktır» der. Padişah ve adamları Şemun'un da onlardan olduğunu anlarlar ve her üçünü de öldürürler. Bunlar öldürüldükten sonra, ölünün babası Habibin Neccar gelir, oğlunun dirildiğini görünce iman eder, kral onu da öldürtür.

Antakya halkı Allah'ın elçilerine bu işi yapınca Yüce Allah üzerlerine Cebrail'i gönderir. Cebrail gelip onlara bir sayha atınca hepsi bîr anda helak olur. Böylece inkarcılar ve zalimler cezalarını görürler. Hâlik-ı Zülcelâl, bunu şöyle beyan ediyor: «Onlara iki elçi göndermiştik. Onu yalanladıkları için üçüncü biriyle desteklenmiştik. Onlar 'biz, size gönderildik' demişlerdi. Onlar bu elçilerin davetini kabul etmeyerek yalanlamışlardı.”

(Ebü'l-Leys Semerkandi Tefsirü'l-Kur'an)]

[Ek bilgi – 3; İlginç bir makale:

….Hz. İsa kendine ve inananlara karşı Kudüs’de Yahudilerin ölüm planı hazırladıklarını sezince Havarilerini çeşitli ülke şehirlerine ilâhi dinin davetçileri olarak gönderdi. Havarilerden Yahya (Yuhanna) ile Yunus (Pavlos)’u Roma halkını ilâhi dine davet etmeleri için Antakya şehrine gönderdi.
“Onlara, o şehir halkını misal getir. Hani onlara elçiler gelmişti. Biz onlara iki elçi gönderdiğimizde, o ikisini yalanladılar. Bunun üzerine üçüncü bir elçi gönderdik…. (Devam ediyor).

http://www.hakimiyet.com/habib-i-neccar--makale,1946.html ]

{Allahû Alem..!}

15-) Kalu mâ entüm illâ beşerun mislüna ve mâ enzelerRahmânu min şey’in in entüm illâ tekzibun;

Dediler ki: “Siz bizim gibi bir beşerden başka bir şey değilsiniz… Rahmân da hiçbir şey inzâl etmedi… Siz ancak yalan söylüyorsunuz.” (A. Hulûsi)

15 – Siz, dediler: bizim gibi bir beşerden başka bir şey değilsiniz, hem Rahman hiç bir şey indirmedi, siz sırf yalan söylüyorsunuz. (Elmalı)

Kalu mâ entüm illâ beşerun mislüna muhatapları dediler ki siz de sadece bizim gibi birer ölümlü beşersiniz, insansınız. Yani burada melek peygamber talebi var. Aslında Kur’an da helaki anlatılan tüm toplumların peygamberlerinden ilk istedikleri ilk itirazları daha doğrusu bize bir melek gönderilmeli değil miydi. Bununla Allah’ın hayata aktif müdahalesini inkar etmek istiyorlar. Bunun altında yatan gizli sebep o. Çünkü eğer melek gönderilmiş olsaydı onu izlemeyeceklerdi ve Allah’ın insanoğluna Melek göndermeyeceğini de biliyorlar. Çünkü Allah’ın maksadı hayatın içine müdahil olmaktır. Yani vahyi ile insana kılavuzluk yapmaktır ve insana vahy ile kılavuzluk yapacaksa bu vahyi yer yüzünde bir insan uygulayacak, bir insanın şahsında bu vahiy tecessüm etmesi, gerekecek. O da peygamberden başkası değil. Onun için mazeret ileri sürüyorlardı, üretiyorlardı.

Nisa/95. ayete de denildiği gibi; Yer yüzünde salına salına yürüyen melekler olsaydı eğer, melek peygamber gönderilirdi. Ama yer yüzünde  insanlar yürüyor.

ve mâ enzelerRahmânu min şey’in rahman da hiçbir şey indirmemiştir dediler. Yani onlar Allah’a inanmak, fakat O’nun müdahalesini reddetmek. Mantık bu. Allah’a inanmak, fakat hayata müdahalesini reddetmek. Onun için rahman ismi ısrarla geliyor çünkü Rahman ismi Allah’ın hayata rahmetiyle müdahil olduğunu ifade eder ve vahiy de Allah’ın bu rahmetinin bir tezahürüdür.

in entüm illâ tekzibun siz sadece yalan söylüyorsunuz dediler.

16-) Kalu Rabbüna ya’lemu inna ileyküm lemurselun;

(Rasûller) dediler ki: “Rabbimiz biliyor ki, gerçekten biz size irsâl olunanlarız.” (A. Hulûsi)

16 – Dediler: rabbimiz bilir, inanın biz gerçek size gönderilmiş, Resulleriz, (Elmalı)

Kalu Rabbüna ya’lemu inna ileyküm lemurselun elçiler dediler ki; Rabbimiz biliyor ki biz size gönderilmiş elçileriz.

17-) Ve ma aleyna illelbelağul mubiyn;

“Bize ait olan sadece apaçık tebliğdir.” (A. Hulûsi)

17 – Açık bir tebliğden ötesi ise bizim üstümüze değil, (Elmalı)

Ve ma aleyna illelbelağul mubiyn ve biz size açıkça tebliğ etmekten başka bir şeyle mükellef değiliz. Yani biz sadece size tebliğ ile emr olunduk. Görevimiz tebliğ etmektir polemik yapmak değil demeye getiriyor.

18-) Kalû inna tetayyerna Biküm lein lem tentehu lenercümenneküm ve leyemessenneküm minna azâbün eliym;

Dediler ki: “Kuşkusuz sizde uğursuzluk olduğunu düşünüyoruz… Andolsun ki, eğer vazgeçmezseniz, kesinlikle sizi taşlayarak öldüreceğiz ve elbette size bizden feci bir azap dokunacaktır.” (A. Hulûsi)

18 – Doğrusu dediler: biz sizinle teşe’üm ettik, yemin ederiz ki vaz geçmezseniz sizi hiç tınmadan recm ederiz ve her halde size bizden pek acıklı bir azâb dokunur. (Elmalı)

Kalû inna tetayyerna Biküm Onlar; Siz bize uğursuzluk getirdiniz dediler. Yani uğursuzsunuz dediler.

Bakınız Allah’a iman etmezken ya da vahyin Allah’tan geldiğine iman etmezken şunların inandığına bakınız, batıl inançlarına bakınız. Batıl inançlarında da vaz geçmiyorlar. Uğursuzluk, Allah’ın müdahalesini reddeden akıl, eşyayı özneleştiriyor. Uğursuzluk ya da uğurluluk bu anlama gelir.

A’raf/131 de İsrail oğulları da Hz. Musa’yı aynı şeyle suçlamışlardı. Sen bize uğursuzluk getirdin demişlerdi. Uğurlu ya da uğursuz olarak nitelemek eşyayı, onun karşısında kendinizi nesneleştirmektir. Artık o öznedir siz nesne. Siz onu değil o sizi kullanmaya başlar. Onun içinde Allah; El Kuddüs’tür her tür kutsallık atfı O’ndan gelmelidir. O’nun dışında bir şeye kutsallık atfı, O’na ait olan bir vasfı çalmaya kalkmaktır başka bir şey değil.

lein lem tentehu lenercümenneküm ve leyemessenneküm minna azâbün eliym eğer buna bir son vermezseniz sizi öldüresiye taşa tutar ve sizi keyfimizce şiddetli bir cezaya uğratırız dediler. Yani sözün gücüne karşı gücün sözünü kullanmaya kalktılar. Sözün gücü vahiydi, gücün sözü ise zulüm. Bu sadece o çağda değil, bu çağda da aynı oldu. sözün gücünü yüceltmeye çalışan vahiy erbabının karşısında hep gücün sözcüsü olan ve zorbalık ve güce başvuran, zulmü söze karşı çıkaran zorbalar olmuştur. Tarih bunun tanığıdır.

19-) Kalu tairuküm me’aküm* ein zükkirtüm bel entüm kavmün müsrifun;

Dediler ki: “Sizin uğursuzluğunuz sizinledir… Eğer (hakikatinizle) hatırlatılıyorsanız bu mu (uğursuzluk)? Hayır, siz israf eden bir toplumsunuz.” (A. Hulûsi)

19 – Dediler: sizin şum kuşunuz beraberinizde, ya… nasihat edilirseniz öyle mi? Doğrusu siz israfı âdet etmiş bir kavimsiniz. (Elmalı)

Kalu tairuküm me’aküm elçiler dediler ki kaderimiz size bağlıdır. Kaderimiz elinizde yani. Maiyet, me’a harfi cerri edatı maiyet ifade eder. Yani kaderimiz sizin elinizde size bağlı. İnsanın kaderi seçmektir, belki burada bunu hatırlamak lazım. Onun içindir ki En’am/148 de .lev şaAllâhu ma eşrekna.. (En’am/148)Allah dilemeseydi biz şirk koşmazdık diyen müşrikler gibi yapmaya kalkıyorlar. Şimdi müşriklerin kadere iman ettiğine mi inanacağız. Yoksa istismar ettiğine ve yamuk ve sapık bir kader inancı olduğuna. Galiba 2. sine.

ein zükkirtüm ne yani, size öğüt verdik diye mi böyle oldu. Yani öğüt verdik şimdi başımıza bumu gelecekti, böyle mi tepki koyacaktınız. Öğüt verdik diye teşekkür etmeniz gerekirken tehdit mi ediyorsunuz. bel entüm kavmün müsrifun hayır, asıl siz haddi aşmış bir toplumsunuz.

Evet, yani hayatını harcamış bir toplumsunuz. İsraf edilir, ekmek israfı, su israfı, para israfı. Ama israf edilen hayatsa, işte bu israfların en büyüğüdür.

20-) Ve cae min aksalmediyneti racülün yes’a, kale ya kavmit tebi’ul murseliyn;

Şehrin uzak tarafından koşarak bir adam geldi: “Ey halkım, Rasûllere tâbi olun” dedi. (A. Hulûsi)

20 – O esnada şehrin tâ ucundan bir er koşarak geldi, ey hemşerilerim: dedi: uyun o gönderilen Resullere. (Elmalı)

Ve cae min aksalmediyneti racülün yes’a, kale ya kavmit tebi’ul murseliyn derken şehrin en uzağından bir adam koşarak gelip ey kavmim dedi, ey kavmim, elçilere uyun.

21-) İttebi’û men lâ yes’elüküm ecren vehüm mühtedun;

“Sizden bir karşılık istemeyen; kendileri hakikat üzere olanlara tâbi olun!” (A. Hulûsi)

21 – Uyun sizden bir ecir istemeyen o zatlara ki onlar hidayete irmişlerdir. (Elmalı)

İttebi’û men lâ yes’elüküm ecren vehüm mühtedun uyun sizden hiçbir karşılık beklemeyen bu kimselere. Zira bunlar doğru yoldadırlar.

Bu ayetten öncesi genel bir üslup ile anlatılıyor. Aslında genelleştirilebilir. Bu ayetten sonrası ille de tarihsel bir kıssaya atıf yapılacaksa, işte bu ayetle birlikte atıf yapılabilir. Habib’i Neccar olayı belki bu ayetle birlikte gündeme gelebilir.

Büyük müfessirimiz Elmalı’lı burada anlatılan kıssanın temsili olduğunun üzerinde sıkı sıkıya duruyor. Ki gerçekten doğru olan yorumda budur. Ayetlere getirilecek her türlü tarihsel karşılık bir yorumdur. Ama bu ayetler tarihsel karşılıklarıyla örtüştürülüp, zamanlar ve mekanlar üstü öğüt vericiliği görmezden gelinemez. Onun içindir ki temsil ettiği şey bellidir ayetlerin.

Resulallah’ın yakınında ki amca iman etmez, şehrin en uzağında, ülkenin en uzağından gelmiş Habeşli Bilal iman eder. Mekke’nin göbeğinde ki evi Kabe’ye Resulallah’ın evinden yakın olan Ebu Cehil iman etmez, Bizans’tan koşup gelmiş olan Süheyb-i Rumi iman eder. Utbe ve Şeybe iman etmez Mekke’nin göbeğinde yerleşik bulunan bu insanlar.

Ama İran’dan destani bir yolculukla çıkıp gelmiş Selman iman eder. Şehrin en uzağından, kentin en uzağından, ülkenin en uzağından, yer yüzünün en uzağından fark etmez. Bir yerde hakikat savunuluyorsa o hakikate, o yerde oturanlar, o yerde sakin olanlar dönüp bakmasa dahi o hakikat uzakta ki birilerini çeker kendisine cezp eder.

Bu evrensel hakikati müjdeliyor ayet aslında ve Resulallah’ı bir yerde teselli ediyor, dahası orada da kalmıyor kıyamete kadar gelecek tüm muhataplarına bu gerçeği söylüyor ve diyor ki; Siz hakikati savunun, Hakikate nispet edin kendinizi. Eğer bulunduğunuz yerde kıymeti bilinmezse, kıymetini bilecek birileri çıkar ve gelir.

22-) Ve maliye lâ a’budülleziy fetareniy ve ileyHİ turce’ûn;

“Beni (böylece) fıtratlandırana nasıl kulluk etmem? O’na rücu ettirileceksiniz.” (A. Hulûsi)

22 – Hem neyime kulluk etmeyeyim ben, o beni yaratana? Hep de döndürülüp ona götürüleceksiniz. (Elmalı)

Ve maliye lâ a’budülleziy fetareniy ve ileyHİ turce’ûn Hem ben, beni yaratana, dahası hepinizin huzuruna varacağı O zata neden kulluk etmeyeyim ki.

23-) Eettehızü min dûniHİ aliheten in yüridnir Rahmânü Bidurrin lâ tuğni ‘anniy şefa’atühüm şey’en ve lâ yunkızûn;

“O’nun dûnunda tanrılar mı edineyim! Eğer Rahmân bir zarar açığa çıkarmayı irade ederse, onların şefaati bana ne yarar sağlar ne de bir şeyden korur…” (A. Hulûsi)

23 – Hiç, ben ondan başka mabutlar mı tutarım? Eğer o Rahman bana bir keder irâde buyurursa onların şefaati benden yana hiç bir şeye yaramaz ve beni kurtaramazlar. (Elmalı)

Eettehızü min dûniHİ alihe O’nu bırakıp da başka ilahlar edineyim öyle mi? in yüridnir Rahmânü Bidurrin lâ tuğni ‘anniy şefa’atühüm şey’en ve lâ yunkızûn eğer Rahman bir zarar vermeyi dilerse ne onlar bana zerre kadar şefaat edebilir, ne de beni bundan kurtarabilir. Rahman, bakınız burada da geldi vahiy ile müdahil olmanın rahmetin bir eseri olduğuna bir atıf bu aslında.

Kur’an ın ilk 30 suresinde, ilk nazil olan 30 suresinde rahman suresi hariç, bakınız rab ismi 80 kez. İlah Allah ismi 20 kez. Tam ¼ e. Yani Allah isminden daha fazla rab ismi çerçevesinde Allah’a isyan ediyorlardı. Belki bu çerçeve de düşündüğümüzde, bu trentte Rahman ismi de, rab isminden sonra, belki Allah isminden daha fazla, ilk 30 surede geçen bir isimdi. Bu çerçevede Allah’ın rahmetiyle insanoğluna müdahalesine karşı bir itiraz yükseltiliyordu vahyin ilk inkarcı çevresi.

24-) İnniy izen lefiy dalâlin mubiyn;

“O takdirde muhakkak ki ben apaçık bir dalâlet içinde olurum!” (A. Hulûsi)

24 – Şüphesiz ben o vakit açık bir dalâl içindeyim. (Elmalı)

İnniy izen lefiy dalâlin mubiyn işte o zaman ben apaçık bir sapıklığa düşmüş olurum.

25-) İnniy amentü BiRabbiküm fesme’ûn;

“Gerçekten ben sizde de açığa çıkan Rabbe iman ettim; beni dinleyin!” (A. Hulûsi)

25 – Haberiniz olsun ki ben rabbinize iman getirdim, gelin dinleyin beni. (Elmalı)

İnniy amentü BiRabbiküm fesme’ûn işte artık ben sizin de rabbiniz olana iman etmiş bulunuyorum.

Evet, açık. Bu çığlık tüm zamanlarda yankılanan bir çığlık. Bunu bazı müfessirlerin yorumunda olduğu gibi Habibi Neccar’a atfedelim, fark etmez ve tarihin tüm adı unutulmuş Habibi Naccar’larının çığlığı olarak bilelim fark etmez. Bu çığlık imanın çığlığıdır, imana tanıklık davetidir aslında. Yani hepimizi tanıklığa, şahitliğe çağırıyor. Elçiler siz şahit olun diyor bu çığlığın sahibi.

İkincisi; Ey halk, ey inkarcılar siz de şahit olun.

Üçüncüsü; Ey benden sonra bu vahiyle benim adım kendisine ulaşacak olanlar siz de şahit olun. Yani her mü’min aslında hal dilince bu çığlığı tüm zamanlara koy vermiş olur.

26-) Kıyledhulil cennete, kale ya leyte kavmiy ya’lemun;

(Ona): “Cennete dâhil ol!” denildi… Dedi ki: “Halkım hâlimi bileydi!” (A. Hulûsi)

26 – Denildi ki: haydi gir Cennete! ay, dedi, ne olurdu kavmin bilselerdi? Rabbim bana ne mağrifet buyurdu. (Elmalı)

Kıyledhulil cenneh en sonunda ona cennete gir denildi. kale ya leyte kavmiy ya’lemun dedi ki keşke kavmim bir bilseydi bunu. Yani rabbimin beni cennetle şereflendirdiğini.

27-) Bima ğafere liy Rabbiy ve ce’aleniy minel mükremiyn;

“Rabbimin beni mağfiret ettiğini ve benim ikramlara nail olanlardan olduğumu…” (A. Hulûsi)

27 – Beni ikram olunan kullarından kıldı. (Elmalı)

Bima ğafere liy Rabbiy ve ce’aleniy minel mükremiyn rabbimin beni bağışladığını ve beni ilahi ikrama mazhar olan kimseler arasına kattığını keşke kavmim bir bilseydi.

Her kentin bir Habibi Neccar’ı olmalı sevgili Kur’an dostları. Her inkarı temsil eden birileri varsa, her yerde imanı temsil eden birileri de olmalı. Çağının tanığı olmak budur işte. Çağının şahidi olmak budur. Bu uğurda başına ne gelecekse ona göğsünü açıp katlanmalı. İşte burada şehiyd kimdir sorusu ortaya çıkıyor.

Şehiyd kimdir? Şehiyd hayatını imanına şahit kılandır. Bu zat hayatını, yani canını imanına şahit kıldığını aleme ilan ediyor ve Kur’an aslında kime şehiyd denileceğini, bir kişinin ne zaman şehiyd olmuş sayılacağını burada ki sembol kişinin şahsında cümle aleme ilan etmiş bulunuyor.

28-) Ve ma enzelna alâ kavmihi min badihi min cündin minesSemâi ve ma künna münziliyn;

Ondan sonra onun halkının üzerine semâdan hiçbir ordu inzâl etmedik, inzâl ediciler de değildik. (A. Hulûsi)

28 – Arkasından ise kavminin üzerine Semâdan bir ordu indirmedik indirecek de değildik. (Elmalı)

Ve ma enzelna alâ kavmihi min badihi min cündin minesSemâ’ ve bunun ardından üzerine gökten bir ordu indirmedik. Yani bunu yapan toplumun üzerine her kimlerse onlar, aslında ille de bir belli mekan olması gerekmiyor. Üzerine bir ordu indirmedik. ve ma künna münziliyn zaten biz asla indirmişte değiliz.

Burada ayetin sonu Tahir Bin Aşur’un, müfessirimizin de dediği gibi sünnetullahı ifade ediyor. Enfal/9 ve 12. ayetlerinde Allah’ın bin melekle yardım etmesini bu ayetle nasıl yan yana getireceğiz diye bir soru sorulabilir. Zaten ilgili ayetlerde adı geçen yardım iç ferahlatıcı bir müjde. Mesela Enfal/10. ayette. Yine iç sükunetin çepeçevre kuşatması 11. ayette. Yine mü’minlere kalbi bir destek ve moral destek, kafirlerin yüreğine de korku salmak biçiminde gerçekleştiğini yine ilgili ayetler beyan ediyor.

Onun içindir ki bir önceki surenin son ayeti; Eğer işledikleri suçlar nedeniyle insanları hemen cezalandırsaydı Allah, bir önceki surenin son ayeti. Yer yüzünde tek canlı kalmazdı, tek canlı bırakmazdı ayetini hatırlayalım. Onun için o ayetle bu ayeti yan yana getirdiğimizde rabbimiz ihmal etmez, süre tanır, ihmal eder gerçeği bir kez daha ortaya çıkıyor.

29-) İn kânet illâ sayhaten vahıdeten feizâ hüm hamidun;

Sadece tek bir sayha oldu; onlar hemen sönüverdiler! (A. Hulûsi)

29 – O yalnız bir sayha oldu derhal sönüverdiler: (Elmalı)

İn kânet illâ sayhaten vahıdeten feizâ hüm hamidun eğer bu gerekseydi tek bir çığlık yeterli olurdu. O zaman da onlar savrulmuş küle dönerlerdi. Yani eğer onları helak etmek gerekseydi bunu bir tek çığlıkla yapardık, bir orduya gerek yoktu. Burada ki in şartını olumsuz çağrışımıyla, yani burada ki in kânet, Zuhruf/84 te ki mesela; (Hayır Zuhruf/81 olacak) in kâne lirrahmani veledün.. (Zuhruf/81) eğer Allah’ın bir çocuğu olacak olsa, yani olmaz ya..! anlamına. Yapmadık ya, olmadı ya. Ama eğer yapsaydık bir tek çığlık yeterdi. Manasına alınabilir. Fakat burada mücerret şart içinde  alınabilir. O zaman olup bitmiş bir helake işaret eder ki bu da tarihte Antakya’nın böyle bir helake uğradığına dair hiçbir belirti yok. Belki Roma’nın kül gibi savrulup gitmesine yorulabilir.

30-) Ya hasreten alel ‘ıbad* ma ye’tiyhim min Rasûlin illâ kânu Bihi yestehziun;

Hüsran şu kullara! Kendilerine bir Rasûl gelmeye görsün, hep Onun bildirdiğiyle alay ederlerdi. (A. Hulûsi)

30 – Ey!.. ne hasret o kullara ki kendilerine her gelen Resul ile mutlaka istihzâ ediyorlardı. (Elmalı)

Ya hasreten alel ‘ıbad vay gele şu kulların başına. İlahi şefkat ve merhametin bir ifadesi. Yani ne oluyor şu kullara, niye böyle yapıyorlar. Ya hasreten alel ‘ıbad* ma ye’tiyhim min Rasûlin illâ kânu Bihi yestehziun ne zaman kendilerine bir elçi gelmişse onu alaya aldılar.

31-) Elem yerav kem ehlekna kablehüm minelkuruni ennehüm ileyhim lâ yerci’ûn;

Görmediler mi ki onlardan önce nice kuşaklar helâk ettik ki; gidenlerin hiçbiri geri dönmeyecek onlara! (A. Hulûsi)

31 – Baksalar a kendilerinden evvel ne kadar karınlar helâk etmişiz, onlar hiç onlara dönüp gelmiyorlar. (Elmalı)

Elem yerav kem ehlekna kablehüm minelkurun onlardan önce nice nesilleri helak ettiğimizi de mi görmezler. Evet, kurun uygarlıklar anlamını da içerisinde barındırır. Yani nice uygarlıkları yerle bir ettiğimizi görmezler mi, etraflarına hiç bakmazlar mı, sur kalıntılarını görmezler mi? ennehüm ileyhim lâ yerci’ûn ki onlar kendilerine dönüp gelmeyecekler.

32-) Ve in küllün lemma cemiy’un ledeyNA muhdarun;

Elbette hepsi, toptan zorunlu hazır bulunacaklar. (A. Hulûsi)

32 – Ancak hepsi toplanıp bizim kıtımıza ihzar edilmişlerdir. (Elmalı)

Ve in küllün lemma cemiy’un ledeyNA muhdarun ama hepsi bizim huzurumuzda toplanacaklar. Yani onlara gitmeyecekler, bize gelecekler buyuruyor ayet burada. Ki kendilerine dönüp gelmeyeceklerin açılımı şöyle olabilir; Onların dönüp gelerek “biz kaybettik, siz akıllı olun.” Demeleri mümkün değil, bunu demeyecekler.

33-) Ve ayetün lehümül Ardulmeytete, ahyeynâhâ ve ahrecnâ minha habben feminhu ye’külun;

Ölü arz da onlar için bir işarettir! Onu dirilttik, ondan ürünler çıkardık da ondan yiyorlar… (A. Hulûsi)

33 – Hem bir âyettir onlara ölü Arz: biz ona hayat verdik ve ondan habbeler çıkardık da ondan yiyip duruyorlar. (Elmalı)

Ve ayetün lehümül Ardulmeyteh ölü toprakta dahi onlar için bir ders vardır. Tabiat açılmış bir kitaptır demeye getiriyor ayet. Kainat, kevni vahiydir. her şeyin amaçlı ve anlamlılığına iman eden onu bir kitap gibi okumaya çalışır. Ey bu ayetleri okuyanlar yer ve göğe bakın o ayetleri de okuyun. ahyeynâhâ ve ahrecnâ minha habben feminhu ye’külun ona biz can verdik. Beslenmeleri için ondan tohumları biz çıkardık.

Yeniden diriliş, kıştan sonra gelen bahara bakın denilerek anlatılıyor burada. Yani yeniden dirilmeniz ey insanoğlu, kıştan sonra baharın gelmesi kadar doğaldır. Kıştan sonra bahar geleceğine inanıyorsunuz da yeniden dirileceğinize niye inanmıyorsunuz dercesine bir kıyas yapmamızı istiyor.

34-) Ve ce’alna fiyha cennatin min nehıylin ve a’nabin ve feccerna fiyha minel ‘uyun;

Orada hurma ağaçlarından, üzümlerden bahçeler oluşturduk, orada pınarlar fışkırttık. (A. Hulûsi)

34 – Ve onda Cennetler yaptık, hurma bahçeleri, üzüm bağları, neler! içlerinde kaynaklar akıttık. (Elmalı)

Ve ce’alna fiyha cennatin min nehıylin ve a’nab orada hurmalıları ve üzüm bağlarını biz var ettik. ve feccerna fiyha minel ‘uyun yine orada su gözelerini biz çağlattık, çağıldattık.

35-) Liye’külu min semerihi ve ma amilethü eydiyhim* efelâ yeşkürun;

Onun getirisinden ve ellerinin ürettiklerinden yesinler diye… Hâlâ şükretmezler mi? (A. Hulûsi)

35 – Yesinler diye mahsulünden ve kendi ellerinin mamulâtından, halâ şükretmeyecekler mi? (Elmalı)

Liye’külu min semerihi ve ma amilethü eydiyhim ki onunla yetişenlerin ve elleriyle ektiklerinin ürünlerini yiyebilsinler. efelâ yeşkürun hala şükretmeyeceksiniz öyle mi?

36-) Subhanelleziy halekal ezvace külleha mimma tünbitül Ardu ve min enfüsihim ve mimma lâ ya’lemun;

Subhan’dır; arzın (bedenin) oluşturduklarından, nefslerinden (bilinçlerinden) ve daha bilmedikleri şeylerden bütün çiftleri (gen sarmallarını) yaratan! (A. Hulûsi)

36 – Tenzih o yardan sübhana bütün o çiftleri, hepsini, Arzın bitirdiklerinden ve kendi nefislerinden ve daha bilemeyecekleri neler, nelerden. (Elmalı)

Subhanelleziy halekal ezvace külleha mimma tünbitül Ardu ve min enfüsihim ve mimma lâ ya’lemun şanı ne yücedir O’nun ki, O Allah’ın ki yer yüzünün tüm bitkilerini, insanların bizzat kendilerinin ve hakkında henüz hiçbir bilgiye sahip olmadığınız şeyleri çift çift o yarattı. Sahip olmadıkları şeyleri, hiçbir şeye, hiçbir bilgiye sahip olmadıkları şeyleri de çift çift O yarattı.

İlginç gerçekten, bu ayet bize bilmediğimiz konularda bilinmeyen konusunda da ilkeler veriyor. Yaratılışın aslında sırrını veriyor bu ayet. Çift çift. Atoma bakın çift atomun çekirdeği bile çift. Evet, yani nötronla proton. Bakın cereyana, elektriğe, o bile çift. Nötr ve faz. Bakın insana erkek ve dişi. Bakın bitkiye bitki bile çift. Yani, bir biçimde ya kendi içinden çiftleşerek ürer, ya dışarıdan toz alarak ürer. Yani her şey çift. Bakın göklere yıldızlar bile çift. Onun için gördükleri yıldız sistemleri içerisinde yek olan tek yıldız güneş, onun eşi nereye gitti diye araştırıyorlar. Evet, evren çiftlerden oluşuyor varlığın yasası çift. Onun içinde gecenin çifti gündüz, yani aynı zamanda zıt kutupluluğu da buradan çağrıştıran bir ifade bu. Her şey çift. Polarite çift kutupluluk bir varlık yasasıdır.

37-) Ve ayetün lehümülleyl* neslehu minhünnehare feizâhüm muzlimun;

Gece de onlar için bir işarettir! Ondan gündüzü (ışığı) çekeriz de hemen onlar karanlık içinde kalırlar. (A. Hulûsi)

37 – Bir âyet de onlara gece, ondan gündüzü soyarız bir de bakarlar ki karanlığa dalmışlar. (Elmalı)

Ve ayetün lehümülleyl gecede de onlar için bir ders vardır. Gece de bir ayet diyor bakın. Zımnen imanın karşısında inkar geceye benzer. Her inkar gecesinin bir iman gündüzü vardır demeye getiriyor. neslehu minhünnehare feizâhüm muzlimun biz ondan gündüzün ışığını çekip alırız da onlar aniden karanlıkta kala kalırlar.

38-) VeşŞemsü tecriy limüstekarrin leha* zâlike takdiyrul ‘Aziyzil ‘Aliym;

Güneş de kendi yörüngesinde akar gider! Aziyz, Aliym’in takdiridir bu! (A. Hulûsi)

38 – Güneş de; kendisine mahsus bir müstekarr için cereyan ediyor, o işte o azîzi alîmin takdiridir. (Elmalı)

VeşŞemsü tecriy limüstekarrin leha güneşte de bir ders vardır, o istikrarlı bir hareket halindedir. İstikrarlı hareket yasası. Hem nizama, hem tekamüle atıf. Yani, rota varsa yol alınır, yoksa dolaşılır. Onun için rotanız olsun yol alasınız demeye getiriyor. zâlike takdiyrul ‘Aziyzil ‘Aliym bu O yüceler yücesi olanın, her şeyi bilenin takdiridir.

39-) VelKamere kaddernahü menazile hattâ ‘ade kel’urcunil kadiym;

Ay’a gelince, ona konak yerleri takdir ettik… Nihayet kadim urcun (kuruyup incelen eski hurma dalı) gibi görülür. (A. Hulûsi)

39 – Aya da: menzil menzil ona miktarlar biçmişizdir, nihayet dönmüş eski urcun gibi olmuştur. (Elmalı)

VelKamere kaddernahü menazile hattâ ‘ade kel’urcunil kadiym aya da sonunda kuru ve eğri bir hurma dalı haline gelinceye kadar farklı evreler takdir ettik. Ayın evreleri zamanı gösteren bir ayet, o sana amade ey insan, sen kime amadesin.

40-) LeşŞemsü yenbeğıy leha en tüdrikel Kamere ve lelleylü sabikun nehar* ve küllün fiy felekin yesbehun;

Ne Güneş, Ay’a yetişir; ne de gece gündüzü geçer! Her biri ayrı yörüngede yüzerler. (A. Hulûsi)

40 – Ne Güneş kendine aya çatması yaraşır, ne de gece gündüzü geçer, her biri birer felekte yüzerler. (Elmalı)

LeşŞemsü yenbeğıy leha en tüdrikel Kamere ve lelleylü sabikun Nehar ne güneş aya kavuşabilir, ne de gece gündüze, gündüzü kapatabilir. Yani güneşte, ay da yörüngesinde onun için ey insan ya senin yörüngen ne, senin yerin var mı? Yerini terk etme Allah sana vahiyle bir yer tayin etti. ve küllün fiy felekin yesbehun ve her biri bir yörüngede hareket edip dururlar. Sen de Allah’ın sana tayin ettiği yörüngede kulluğuna devam et ey insanoğlu.

Ek bilgi; GÜNEŞİN UZAYDAKİ HAREKETİ

Güneşin uzayda bir çok hareketleri vardır. Ekseni çevresinde dönüşü, içinde bulunduğu sarmal kol içindeki dönüşü, sarmal kol ile birlikte Galaksimizin çevresinde dönüşü, Galaksimiz ile birlikte Kainat içerisindeki hareketi.

Güneş Merkezi Galaksimizin merkezinde bulunan çember biçimindeki bir yörünge üzerinde saniyede 250 km lik bir hızla hareket etmektedir. Bu yörüngedeki bir turunu 250 milyon yılda tamamlamaktadır ve şimdiye değin 19 tur yapmıştır.

Güneş sistemimiz, halen galaksimizin düzleminin belirli derece üzerinde bulunup, bu düzlemden 50 ışık yılı uzaklıktadır ve bu düzlemden ise saniyede 7′km lik bir hızla uzaklaşmaktadır. Üstteki ayet, Güneş sistemimizin uzaydaki hareket, yön ve yörüngelerinin belirlenmiş olduğunu belirtmektedir ki, bu tüm uzay nesneleri içinde geçerlidir.

(Prof. Dr. Maurice Bucaille – Kitab-ı Mukaddes, Kuran ve Bilim)

Sadagallahul aziym.

“Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır.

“Euzü Billahi mineş şeytanir racim”

“BismillahirRahmanirRahıym”

Değerli Kur’an dostları geçen dersimizde Yasin suresinin 40. ayetine kadar işlemiştik. Geçen ders tefsirini yaptığımız ayetleri hatırlayacak olursak ve ayetüh lehüm (41) serisi idi. Yani onlar için belgeler, ayetler, işaretler, dersler vardır. Kim onlar? Elbette bizler, Kur’an ın tüm muhatapları. Ders alacak aklı, görecek gözü, çalışan yüreği, düşünecek zihni ve Akleden kalbi olanlar için. Varlık kitabını Akleden kalp sahipleri okurlar. Varlığa bir kitap gibi bakarlar. Varlık kitabını okumayanın ilahi kitabı tek başına okumuş olması çok büyük bir anlam ifade etmez. Çünkü ilahi hitap bu varlık kitabının bir şerhi, bir tefsiri, bir açıklamasıdır.

İşte bugün de 41. ayetle devam edeceğimiz dersimiz, ilgili seriye ait varlık kitabına atıfla başlıyor.

41-) Ve ayetün lehüm enna hamelna zürriyyetehüm fiyl fülkil meşhun;

Bizim onların zürriyetlerini o dopdolu gemilerde yüklenip taşımamız da onlar için bir işarettir! (A. Hulûsi)

41 – Bir âyet de onlara o dolu gemide zürriyetlerini taşımamız. (Elmalı)

Ve ayetün lehüm enna hamelna zürriyyetehüm fiyl fülkil meşhun bizim, onların nesillerini, zürriyetlerini dolu gemilerle taşımamızda da onlar için bir ders vardır, bir öğüt vardır. Yani bu da bir ayettir ve bu ayette okunmalı, anlaşılmalı, tefsir edilmeli, te’vil edilmeli, teşrih edilmelidir. Suya kaldırma kuvveti veren ilahi yasaya bir atıf, bu ayet o.

Ve ayetün lehüm onlar için dersler vardır, ayetler vardır diyen her ayet biraz önce de değindiğim gibi muhatabına hitap eder. Yani varlığa gören, sadece bakan değil, baktığını gören bir gözle bakan herkes varlığı okunacak bir kitap gibi görür. Dahası varlığı bir parmak gibi görür, işaret eden bir parmak, işaret parmağı. Neye işaret ediyor, neyi gösteriyor diye sorar.

Her gösterge bir şeyi gösterir, peki bu neyi gösteriyor? İşte bu soruyu sorduğu anda var edenle var edilen arasında ki bağ kuruluverir. O illiyet bağı keşfedilir. Bu bağ keşfedildiğinde var edileni bilmek ilme dönüşür. İşte ilim o zaman ilim olur. Yani bilgi, veri, data o zaman ilim olur, alamet olur, işaret olur ve alem Allah’ı gösteren bir parmağa dönüşür.

İşte burada da bize suyun kaldırma gücünün, o kaldırma gücünden istifade ile yüzen gemilerin neye işaret ettiğini, yani bu suya kaldırma gücü vermeseydi Allah bu yolculuğun yapılıp yapılamayacağını, tabii sadece bu değil, daha da arka planda suya bile insana hizmet etsin diye yasa koyan Allah’ın insan için hiçbir yasa koymadığını düşünmenin abes olduğunu ima ve işaret ediyor aslında. O nedenle suyu boş bırakmadı Allah ta sizi boş mu bırakacak. Suya bir amaç koydu da sizin için, yani suyu kendisi için yarattığı insanoğlu için bir amaç belirlemesin mi? Onu amaçsız mı bıraksın.

42-) Ve halaknâ lehüm min mislihi ma yerkebun;

Onlar için onun misli, binecekleri şeyleri yaratmış olmamız! (A. Hulûsi)

42 – Ve kendilerine o misilliden binecekleri şeyler yaratmamızdır. (Elmalı)

Ve halaknâ lehüm min mislihi ma yerkebun ve onları benzer nitelikte taşıma araçları (yapabilecek kabiliyette) yaratmamızda da onlar için ayetler vardır. Yani, min mislihi ma yerkebun her türlü taşıta atıftır. Bugün füzeye kadar, uçağa kadar, arabaya kadar, ne kadar taşıma aracı var bunları yapabilecek kapasiteyi insana veren Allah’tır.

Buradan belki yine bu parmağa bakarken bu işaret parmağına aslında çok görmezden geldiğimiz, unuttuğumuz bir hakikati hatırlatıyor. İnsanoğlu Hayran hayran uçağa bakar da, o uçağı yapan, icat eden insana hayran hayran bakmaz. Peki aslında hiçbir sanat eseri sanatkarsız olmayacağına göre, sanata hayran olup ta sanatkara hayran olmamak nasıl bir kafa. Esere hayran olup ta müessire hayran olmamak nasıl bir kafa. Füzeye, uzay araçlarına hayran hayran bakıp ta o aracı tasarlayacak, o aracı icat edecek bir varlık olan insana sıradan muamelesi yapmak. Hele o insanı tasarlayan Allah’ı unutmak, onu yok saymak. İşte bu, bu işaret parmağının gösterdiği, bu ayetin gösterdiği yer o.

43-) Ve in neşe’ nuğrıkhüm felâ sariyha lehüm ve lâ hüm yünkazûn;

Eğer dilesek onları suda boğarız da, ne imdatlarına yetişen olur ve ne de kurtarılırlar! (A. Hulûsi)

43 – Dilersek onları gark da ederiz o vakit ne onlara feryatçı vardır, ne de onlar kurtarılırlar. (Elmalı)

Ve in neşe’ nuğrıkhüm eğer dilersek biz onları suda boğabiliriz. Ya da boğarız. Bu hem suyun kaldırma yasasına bir atıf. Eğer biz o yasayı koymazsak suda boğulurlardı. Hem de mevcut yasasıyla birlikte yine de suda yüzen taşıtların Allah’ın hıfz-ı emanına muhtaç olduğuna bir atıf. Yani istersek kaldırma yasasına rağmen yine boğarız. Onun için suya böyle bir yasa koyduk diye Allah’a muhtaç olmadıklarını düşünmesinler, sanmasınlar. Yine Allah’a muhtaçlar. Çünkü o yasayı koyanın elindedir onların kaderi.

felâ sariyha lehüm ve lâ hüm yünkazûn Bu takdirde imdatlarına kimse koşamaz, yetişemez ve onlar kurtarılamazlar da. Gerçekten Bu ayetin hatırlattığı tarihte çok büyük kazalar var. Yani Allah’a baş kaldırmış, Allah’a kafa tutmuş insanların, bunu Artık Allah bile batıramaz diye yaptıkları gemilerin mesela Titanic’in Kalat meşhuruyla, batması, onu yapan insanların duyguları. Tarihi verilere göre Titanic i kızağa oturtan, yani bu projenin sahibi olan kişi, böylesine muhteşem bir taşıtı denize indirdikten sonra bunu tanrı bile batıramaz demiş.

Bilmiyorum, Allah’la ayaklaşan her insanın başına gelecek olan aynı şeydir. Burada da zaten bu ayetler bağlamında verilmek istenen ders bu. Allah’ın koyduğu yasaları kullanarak bir takım kolaylıklar sağlıyorsunuz kendiniz için. Bir takım icatlar gerçekleştiriyorsunuz, bir takım tasarımlar yapıyorsunuz. Fakat bütün bunlar yine sizi Allah’tan müstağni kılmaz. Yani yine Allah’a mahkum ve mecbursunuz. Nasıl mecbur olmazsınız ki, Allah’ın verdiği kabiliyeti ve kapasiteyi kullanarak yapıyorsunuz onları. Ama bu gerçeği unuttuğunuz anda bu kapasite başınıza bela olur. Yani sizi yaşatsın rahat ettirsin, size huzur versin diye yaptığınız her şey size bela getirir, size mezar olur, sizin huzursuzluğunuzu artırır. Onun için ne yapıyor olursanız olun Allah ile bağlantıyı koparmayın, irtibatı kesmeyin. Allah ile irtibatı kestiğiniz anda ortaya koyduğunuz her şey amacının tam tersi bir işleve bürünüverir.

Tabiat alışılmış davranışların dışında davranmaya başlarsa eğer, düşünsenize bizler tabiatın alışılmış davranışlarla sonsuza kadar tekrar edeceğini, kendisinin tekrar edeceğini düşünüyoruz. Fakat alışılmış davranışları göstermemeye başlarsa bu bizim için alışılmamış. Çünkü insan oğlunun şu tabiatta ki, şu dünya misafirhanesinde ki misafirliği çok kısa. Şu evrenin yaşına göre insanoğlunun soyunun yaşı nedir ki, ne kıymeti var ki birkaç milyon yılın 15 milyar yıl karşısında. Dolayısıyla bu kısacık misafirlikte ne gördü ki insanoğlu? Ama insanoğlunun görmediğini gören biri var, bilmediğini bilen biri var. Tabiatın hep alışılmış davranışlar göstermeyeceğini bilen biri var. Daha doğrusu alışılmışın dışında davranışlar gösterme yeteneği veren biri var.

Düşünün, su hep alışıldık davranışın dışına çıkıp ta kaldırma gücünü bir an için geri çekiverirse. Rüzgar hep alışıldık davranışın dışına çıkıp ta maksimum esiş birimini ikiye katlayıverirse, 200 mil hızla değil de bir gün 500 mil hızla esmeye başlarsa. Deprem hep alışılmış davranışı olan 8 e kadar güçle sallama davranışını 12 ye katlayıverirse yeryüzünün şekli değişir. Bunu hiç hesap etmiyor insanoğlu.

Daha ötesi var insanoğlunun yeryüzü misafir hanesinde güvenliği nasıl saplanacak. İnsanoğlu güvenlik deyince çok küçük toprak birimlerinde aldığı tedbirleri aklına getiriyor. Peki kürenin güvenliğini kim sağlayacak, yer kürenin güvenliğini. Yer küre bir yığın kozmik kazaya açık, peki bu güvenliği kim sağlayacak. Allah’tan başka bir ihtimal var mı? Yer kürenin güvenliğini sağlayacak biri var mı. İşte bütün bunları düşünmemiz ve nihayetinde Allah’a iltica etmemiz, Allah’a yönelmemiz isteniyor.

Tabii bunun tersi insanoğlunun tabiatı hoyratça kullanması. Yani suyu çürütmesi,i suyu kokutması, havayı çürütmesi, kokutması. Toprağı çürütmesi, kokutması. Elini değdiği her şeyi berbat etmesi. Üstelik kendisi için yaratılmış ve kendisine emanet edilmiş bu şeylere ihanet etmesi.

Sonuç? Bu sorumsuzluktur. Sorumsuzluk bir zincirleme günah galerisidir. En düşüğü varlığın en aşağısına, en yükseği varlığın zirvesine karşı sorumsuzluk. Toprağa karşı sorumsuzluk başlamışsa, Allah’a karşı sorumsuzluğa kadar gider. Onun için takva sadece  İnsan Allah ilişkisinde değil, insan toprak ilişkisinde de geçerli. İnsan – tabiat ilişkisinde de geçerli. Sorumluluk bilincinin kaybolması. Bunun temelinde ahiret inancının zafiyeti yatar. Bir insan ahireti gözden kaçırdığında, kulak ardı ettiğinde, göz ardı ettiğinde ancak sorumsuz olabilir. İşte ayette aslında oraya getiriyor sözü.

44-) İllâ rahmeten minNA ve meta’an ilâ hıyn;

Ancak bizden bir rahmet olarak ve yalnızca belli bir süre nasiplenmeleri için ömür vermemiz hariç. (A. Hulûsi)

44 – Ancak tarafımızdan bir rahmet ve bir zamana kadar yaşatmak için başka. (Elmalı)

İllâ rahmeten minNA ve meta’an ilâ hıyn sadece katımızdan bir rahmet ve geçici bir mühlet tanımamız sayesinde yaşayabilirler, (ayakta kalabilirler, hayatta kalabilirler.)

45-) Ve izâ kıyle lehümütteku ma beyne eydiyküm ve ma halfeküm le’alleküm turhamun;

Onlara: “Önünüzdekinden (karşılaşacaklarınıza karşı) ve arkanızdakinden (yapmış olduklarınızın sonuçlarından) korunun ki rahmete eresiniz” denildiğinde (yüz çevirirler). (A. Hulûsi)

45 – Hal böyle iken onlara önünüzdekini ve arkanızdakini gözetip korunun ki rahmete şayan olasınız denildiği zaman. (Elmalı)

Ve izâ kıyle lehümütteku ma beyne eydiyküm ve ma halfeküm le’alleküm turhamun kendilerine sizi bekleyen ahiret ve geride bıraktığınız dünya hayatından dolayı sorumluluktan titreyin ki, tir tir titreyin ki, sorumluluğunuzu o kadar içten duyun ki ilahi merhamete ulaşabilesiniz denildiğinde, (yüz çevirdiler.)

Biraz önce sorumsuzluğun temelinde ahirete inançtaki zaafın yattığını söylemiştim. İşte o ayet geldi. Sorumluluktan kaçmak için insanoğlu o kadar büyük bir yanlış işliyor ki insanın tabiatında ölümsüzlük arzusu vardır, insan böyledir. Çok sever, ister ki 1.000 yıl yaşayım ..lev yu’ammeru elfe sene.. (Bakara/96) diyor ya Yahudileşmiş İsrail oğullarını ele aldığı bir ayette Kur’an. Tabii bu dünya da yaşamak. Aslında dünya da yaşamak değil onun kisi, onun tüm yaşamı dünyaya ait olduğu için dünyevileşmiş bir akıl, tüm hayatı buraya hasrettiği için, teksif ettiği için burada düşünüyor. İnsanoğlu fıtratı icabı ölümsüzlüğü ister.

Fakat sorumsuzluk insanın fıtratında ki bu arzuyu bile bastırıyor. Sorumsuz bir hayat yaşadığında bu dar-ı dünyada, bu geçici hayatta, kalıcı bir ölüm sonrası hayatı inkar etmeye kalkıyor. Şuna bakınız, yani küçücük hayatı sorumsuzca yaşadım diye, sonsuz ebedi hayatın üstünü çizmeyi istemek. Nasıl bir şey, işte ahireti inkar budur. İnsan fıtratında ki bir arzuyu bile sırf sorumsuzluk için feda edebilmek. Ölümsüzlüğünü sorumsuzluğuna feda etmeyi isteyebiliyor. Ama tabii bunu beceremiyor, yapamıyor.

46-) Ve ma te’tiyhim min ayetin min âyâti Rabbihim illâ kânu ‘anha mu’ridiyn;

Onlara Rablerinin işaretlerinden bir delil gelmez ki, ondan yüz çevirmesinler. (A. Hulûsi)

46 – Kendilerine rablerinin âyetlerinden her hangi bir âyet de gelse mutlaka ondan yüz çevire geldiler. (Elmalı)

Ve ma te’tiyhim min ayetin min âyâti Rabbihim illâ kânu ‘anha mu’ridiyn zira onlara ne zaman rablerinden bir mesaj ulaşmışsa, her seferinde ondan yüz çevirmişlerdir. ‘anha mu’ridiyn. Yüz çevirmişler, ona sırt dönmüşlerdir.

47-) Ve izâ kıyle lehüm enfiku mimma razekakümullâhu, kalelleziyne keferu lilleziyne amenû enut’ımü men lev yeşaullahu at’ameh* in entüm illâ fiy dalâlin mubiyn;

Onlara: “Allâh’ın sizi beslediği yaşam gıdalarınızdan Allâh için karşılıksız bağışlayın” denildiğinde hakikat bilgisini inkâr edenler, iman edenlere dedi ki: “Dileseydi Allâh, kendisinin doyuracağı kimseyi mi yedirip doyuralım? Siz ancak apaçık bir dalâlet içindesiniz.” (A. Hulûsi)

47 – Allahın size merzuk kıldığı şeylerden hayra sarf edin denildiği zaman da onlara o küfredenler iman edenler için şöyle dediler, biz hiç yedirir miyiz o kişiye ki Allah dilese ona yiyeceğini verirdi, siz apaçık bir dalâl içinde değil de nesiniz! (Elmalı)

Ve izâ kıyle lehüm enfiku mimma razekakümullâhu, kalelleziyne keferu lilleziyne amenû enut’ımü men lev yeşaullahu at’ameh kendilerine Allah’ın size verdiği rızıktan, servetten, nimetten Allah yoluna sarf edin denildiğinde küfürde direnenler tabii ki. İnkarda ısrar edenler, imanda sebat edenlere ne yani derler Allah’ın istemesi halinde doyuracağı kimseyi biz mi doyuralım. Yani Allah’ın doyurmadığını biz mi doyuralım derler. in entüm illâ fiy dalâlin mubiyn ve eklerler işte gördünüz, işte açıkça görülüyor ki siz iyice kaçırmışsınız, iyice sapıtmışsınız. Yani siz acıklı bire şaşkınlık içinde değil de nesiniz. Derler.

Evet, İnfak önerildiğinde, İnfak ne demek? Servetten Allah yolunda harcamak. İnfakın bahusus karşılığı bu. Yoksa Kur’an da sadakat olarak ta gelir, zekat olarak ta gelir. Artma ve arınma yöntemi. Sadaka, Allah’a sadakati ispatlama yöntemi sadaka. Ama infak özellikle Allah yolunda, ya da Allah yoluna, ya da Allah rızası için harcama. Burada infak denilmesinin sebebi nefak kökünden gelmesinin sebebi, çok ince bir nükte var. Biliyorsunuz münafık ta aynı kökten türetilir. Bu kökten türetilmesinin sebebi bir tünelin bir ucundan atınca, tünelin ahirette ki çıkışından alınacağına inanmak. Yani nefak zaten tünel demektir. Köstebek yuvasına da onun için aynı isim verilir. Yani dünyada ki ucundan atınca, infak edince, ahirette sizi bekleyen bir yatırıma, bir servete dönüşmesi. Onun için çift dünyalı olanlar infak ederler. Tek dünyalı olanlar nifak ederler. Çift dünyalı olanların tek yüzü olur, tek dünyalı olanların çift yüzü olur. İki yüzlülerdir.

İşte infak Allah’a daha fazlasını almak için vermektir. İnfak Allah’ın verdiğini paylaşmaktır ki daha fazlasını versin. Dahası Allah’ın verdiği geçici nimeti paylaşarak, Allah’tan kalıcı nimet almaktır. İnfak budur.

İmanın test edilmesinin yöntemlerinden biri olarak geçer Kur’an da, iman infakla test edilir. Karşılığını orada almak için bu dünyada seve seve vermek. İnkarcı tavır vereceğine takılmış burada. Ama alacağını görmüyor. Sadece vereceğine takılmış. Onun için de diyor ki, Allah istese doyururdu, biz mi doyuralım. Allah’ın doyurmadığını biz mi doyuralım. Onun için bunu görmüyor Allah’ın onu doyurmayıp bunu da doyacağından fazlasıyla rızıklandırmasının sebebini görmüyor. Aslında onun doyacağını bunun eli ile vermiş ona. Onu görmüyor. Yani emanet verildiğini görmüyor. Kendisinin doyacağından fazlasının elinde olmasının hikmetini kavrayamıyor.

Bu Allah’tan bağımsız ve bağlantısızı düşünmenin acıklı sonucu. Çünkü tek dünyalı dedim ya biraz önce. Servete hesabı sorulacak bir emanet olarak bakmıyor. Bakmadığı içinde infak etmeye yanaşmıyor. Dünyevileşmiş bir aklın akıbeti bu.

48-) Ve yekûlûne meta hazâlva’dü in küntüm sadikıyn;

Derler ki: “Eğer sözünüzde sadıksanız, bu tehdidiniz ne zaman (gerçekleşecek)?” (A. Hulûsi)

48 – Ve ne zaman bu vaat, doğru iseniz? Diyorlar. (Elmalı)

Ve yekûlûne meta hazâlva’dü in küntüm sadikıyn bir de derler ki; eğer dürüstseniz söyleyin bakalım şu vaad ettiğiniz son saat ne zaman gerçekleşecek.

49-) Ma yenzurune illâ sayhaten vahıdeten te’huzühüm ve hüm yahıssımun;

Onlar tartışırlarken, kendilerini yakalayacak bir tek çığlıktan (beden sur’una üfleniş) başkasını beklemiyorlar? (A. Hulûsi)

49 – Başka değil, tek bir sayhaya bakıyorlar, bir sayha ki onlar çekişip dururlarken kendilerini yakalayıverir. (Elmalı)

Ma yenzurune illâ sayhaten vahıdeten te’huzühüm ve hüm yahıssımun Evet, çok ilginç bir cevap. Onlar diyor ayet. Bunu tartışırlarken kendi aralarında bu tartışmayı yaparlarken kendilerine enselenecekleri bir tek bela çığlığından başka bir şey bekliyor olmayacak. Sadece bir tek bela çığlığı.

Dikkat buyurun, infak ile ilgili bir ayetin hemen arkasından 47. ayetin arkasından ahiretle ilgili ayetler gelirler. İnfakla ahiret arasında ki doğrudan bağı kuruverdi. Yani insan yer yüzünde gerçekten ahlaki bir davranış, bir erdem olarak paylaşma işini ancak ahirete iman ettiğinde yapabilir. Ahirete iman etmemiş bir akıl verince eksileceğini düşünür. Bu akıl düz matematikten yola çıkar. 3 – 2 = 1 kalır ona göre. 40 – 1 = 39 kalır ona göre.

Ama burada iman matematiği geçerlidir. İman matematiğinde 40-1 =80 eder. Yani Allah için verdiğinizde katlar. İman matematiği böyledir. Hatta 800 eder, hatta 8000 eder.  ..seb’a senabile fiy külli sünbületin mietü habbeh. (Bakara/261) her başağında 100 dane olan yedi başak gibidir diyordu ya Kur’an. İşte böyle bir şey. İman matematiğinin işleyişi farklı. O matematiğin işleyişini ancak ahirete imanı olanlar bilirler. Allah’a güven demektir bu zaten. Bir başka dünyanın daha bizi beklediğini, bu hayatın tek bir hayat olmayacağını, bu hayatın bir de öbür yüzünün olduğunu, hayatın mertebe mertebe olduğunu ve bu geçici hayatın bir de kalıcısının bulunduğunu bilenler ve inananlar infak ederler.

Değerli dostlar bu ayetle 48. ayetle birlikte surenin asıl konusuna girdik. Bu sure ilk nesil tarafından Kur’an ın kalbi olarak nitelendirildi. Neden Kur’an ın kalbi olarak nitelenirdi? Çünkü bu surenin ana teması ahiret. Ahiret ise akidenin kalbi. Akaidin kalbi ahiret ahiretten söz eden yoğunlukla bir dip akıntısı gibi tüm ayetlerin altında ahiret akan bu sure de Kur’an ın kalbi. Onun için ahiret aslında hayatın kalbi. Ve bu ayetler tam da hayatın kalbinden konuşuyor. Hayata kanı, ahiret kalbi pompalar. Eğer ahiret kalbi hayata kan pompalamazsa hayat durur. Hayata hayat veren erdem durur.

Eğer ahiret inancını çekip alırsanız hayattan şu darı dünyada ahlaki davranış bir sabiteye, bir temele, bir esasa kavuşamaz. Tesadüflerden müteşekkil olur Ahlaki davranışlar ve bunu ahlaki davranış olup olmadığını da bilemezsiniz özü itibarıyla. Yüzünden, görünüşte ahlaki gibi gelebilir ama, çok derinlerine indiğinizde en büyük ahlaksızlık niyetini taşıyor da olabilir. O nedenle ahlaki davranış mutlaka kendini aşan bir köke sahip olmalıdır. Kendini aşan bir kökte ahirettir. Yani yaptıklarının hesabını vereceği bir günün mutlaka geleceği ve o gün de sadece yaptıklarının değil, düşündüklerinin de, duyduklarının da, o şeyi yaparken hissettiklerinin de kayda alınmış olduğuna iman ettiği bir ahiret inancı.

Bu 49. ayette Ma yenzurune illâ sayhaten vahıdeh yani onlar başka bir şey beklemesinler, bir tek çığlık, bela çığlığı. Sayha bu aslında beklesinler. Son saatin nasıllığı ile ilgili bir ip ucu da veriyor. Demek ki yer yüzünde hayata son verecek olan, halk arasında kıyamet diye bilinen, ama daha doğrusu son saat, sa’ah, Kur’an ın sa’ah dediği ki kıyamet, yeniden kalkış. Sa’ah dediği şey işte onun hakkında bir ipucu, ilahi bir bela sayhası. Ona suûr da deniliyor kelamda. Kur’an da atıf yapan ayetler var.

Yer kürenin güvenlik garantisi yoktur demiştim ya. Allah değilse kim sağlayacak bu garantiyi ve bu manada bu geçici hayat bir yerde son bulacak. Çünkü aslolan kalıcı hayattır. İşte o son buluş noktasının nasıl olacağına dair bir ipucu bu.

Burada bir şeyi daha söylemeliyim. Fatır/10. ayetini daha önce işledik. Bu sureden önceki sure, hatırlar mısınız? (Hayır Fatır/14 olması lazım) ve lâ yünebbiuke mislü Habiyr. (Fatır/14) diyordu ya, ne demek? Sana her şeyi bilenin, her şeyden haberdar olan Allah’ın verdiği gibi bir haberi kim verebilir. İşte bu. Yani şu ayetlerin bize verdiği haberi alabileceğimiz bir başka haber kaynağı bulunmamaktadır. Ahiretten bize kim haber verecek. Ölüm ötesinden bize kim haber verecek. Allah değilse ki. Vahiy işte bunun için insana, başka hiçbir yerden alamayacağı haber veren ilahi bir haber kaynağıdır.

[Ek bilgi; AHİRET

…… "Âhiret"; Dünya'daki bedenli yaşam sonrası, devam edegiden ve sonraki tüm boyutlara uzanan yaşamın genel adıdır, anlamıyla olaya yaklaşırsak.

Kişinin içine girdiği bu yeni yaşam boyutunda, kendini sorgulama olayını "Sorgulamak" (Münker-Nekir) yazısında anlatmıştık... Bu, o süreçte ve o boyutta şuurlu bir şekilde yaşanacak bir olaydır. Bu yaşamın tevil edilecek bir yanı yoktur.

Daha sonra kişi, yaşadığı bu kabir âleminde, dünyada yapmış olduğu ibadetlerden elde ettiği nûrun -enerjinin- çeşitli yararlarını da yaşayacaktır o boyutun canlı türlerine karşı.

Bu yaşam, Dünya'nın kıyametine kadar devam edecektir.

Kıyametle birlikte "Kabir âlemi" yaşamı sona erecek, bütün insanların Dünya'dan ayrıldıklarındaki son sûretlerinde olan ruhları toplu bir hâlde "mahşer" diye isimlendirilmiş ortamda bir araya geleceklerdir.

Bu süreç, herkesin dünyada edindiklerinin ve elde ettiklerinin kendine neler kazandırıp neler kaybettirdiğini en detaylı bir şekilde yaşadıkları bir evredir ki, insanlar için hayli sıkıntılı ve uzun süren bir süreç olacaktır.

Daha sonra insanlar Dünya'yı kuşatan cehennemden uzaklaşmak için, Dünya'da iken inanmış oldukları Rasûl ve Nebilerin peşine takılarak yola çıkacaklardır. Bu yolculukta, iman sahipleri bu geçişi başararak "cennet" ismiyle tanımlanan boyuta geçecek; iman nûrundan mahrum olanlar ise "cehennem" ismiyle tanımlanan boyutta yaşamlarını sürdüreceklerdir. Bu konunun detaylarını ilgili âyet ve hadisler ile "İNSAN VE SIRLARI" isimli kitapta anlatmıştık. İlgi duyanlar oradan okuyabilir detayını.

İman nûruna sahip olanların Dünya'dayken yaptıkları "ibadet" diye tanımlanmış çalışmaları, onların bu geçişi daha kolay yapmalarını sağlayacak; Rasûl ve Nebilerin haber verdikleri konularda yeterli çalışmaları yapmamış olanlar da, o geçiş sırasında bunun sıkıntısına katlanacaklardır.

"Cehennem" boyutunda kalanlar, ruh bedenle yaşamlarına devam ederlerken, "cennet" ismiyle işaret edilen boyuta geçenler ise bir tür transformasyon yaşayarak, "ruh" bedenden arınıp, "nûr" yapılı yaşamlarına başlayacaklardır.

Bize Allâh Rasûlü'nden gelen, Allâh'ın bahşettiği ilme göre, olayın çok özetle seyri böyledir. İnancımız bunadır. Elbette herkes kendi inancından sorumludur.

Allâh hepimize indîndeki gerçeklere göre iman etmeyi, yakîni ihsan etsin. (Ahmed Hulusi) http://www.ahmedhulusi.org/yazi/ahiret.htm ]

50-) Felâ yestetıy’une tavsıyeten ve lâ ilâ ehlihim yerci’ûn;

O zamanda ne bir vasiyete güçleri yeter ve ne de ailelerine dönebilirler! (A. Hulûsi)

50 – O zaman bir tavsiyeye bile kadir olamazlar, ailelerine de dönecek değillerdir. (Elmalı)

Felâ yestetıy’une tavsıyeten ve lâ ilâ ehlihim yerci’ûn her şey o kadar ani olacak ki, o kadar kısa zamanda olup bitecek ki ne vasiyet edebilecekler, ne de yakınlarına dönebilecekler. Bu kadar ani olacak.

Kıyameti, son saatin yani doğru ifadesi ile nasıl bir hercümerc içinde kopacağına dair. Hz. Nebiy bir hadisinde şöyle buyuruyor; “Kişi elindeki lokmayı ağzına atmaya bile fırsat bulamayacak.” İşte böyle. Yani yarın yaparım diye ahlaki sorumluluklarını erteleyen herkese aslında kendi küçük kıyametin kopmadan evvel ki ne zaman kopacağını bilmiyorsun, Bugün yap o şeyi, şimdi yap o şeyi. Aslında verdiği öğüt bu.

[Ek bilgi; KIYAMET.

Bundan sonra kıyamet dediğimiz devre gelir, yani âhiretin ikinci devresi. Bu ikinci devre kıyametle birlikte oluşur.

Kıyamet ne zaman?

Bunun hakkında dinî kaynakların hiçbirinde, herhangi bir zaman verilmemiştir. Verilmediği için, şu anda bizim de burada bir şey söylememiz câiz olmaz!..

Belli hadislerden faydalanarak; kıyamet koptuğu anda, Dünya'da yaşamış olan bütün insan ruhlarının o ortama özel bir beden ile Dünya üzerinde olacağını; Dünya üstünde hepsinin bir araya geleceğini; cehennemin melekler tarafından çekilerek getirilip, bütün Dünya'yı kuşatacağını, Dünya'nın üzerinden, cehennemi aşıp cennete ulaşacak biçimde bir köprü oluşacağını; insanların bu geçitten geçebilenlerinin cennete ulaşacağını; geri kalanların da cehenneme düşeceğini söyleyebiliriz.

Şimdi köprü denince aklımıza hemen bir boğaz köprüsü geliyor! Ya da başka türlü bir köprü mü kurulacak?

Hadiste de Hz. Resulallah, insanlara o meseleyi anlatabilmek sadedinde misal veriyor;

"Köprünün üzerinde çengeller vardır. Mesela bir kişi dünyada namazını kılmamışsa namazla ilgili çengel uzanır, o kişiyi yakalar cehenneme atar veya oruç eksiği varsa, orucunun eksiği dolayısıyla o kişiyi kapar oruç çengeli, cehennemde cezasını çeker ve sonra cehennemden çıkar" diyor. Buradaki tâbir, mecazî bir anlatım!

Mesela, ben bunu size şöyle anlatmaya çalışayım. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Amerikalılar Berlin'e hava köprüsü kurdular ve hava köprüsü ile pek çok yiyecek, giyecek ve insan taşıdılar. Şimdi "hava köprüsü" deyince, aklınıza Boğaziçi köprüsü gibi bir köprü geliyor ve Amerika'dan Berlin'e kadar böyle bir köprü kurulmuş!..

Hayır!.. Amerika'dan Berlin'e uçaklar sürekli çalışarak, oraya gerekli ikmali yaptılar! Bunun gibi, Dünya'nın üzerinden de insanlar, kendi çalışmalarına göre elde ettikleri kuvvetleri kadar bir güçle kaçmaya başlarlar. Çünkü Dünya, o anda cehenneme gidiyor, Güneş'in içine girecek; Cehenneme düşecek insanlar Dünya'dan kaçacaklar; herkes kendi gücüne göre kaçacak.

"Sıratı geçenlerin kimisi şimşek gibi geçer, kimisi deve hızıyla geçer, kimisi koyun hızıyla geçer, kimisi at hızıyla geçer, kimisi de sürüne sürüne geçer" diye tarif ediyor Hz. Rasûlullâh.

Başka türlü nasıl anlatılır, o devrin insanını bir düşünün.

Peki buradaki hâdise ne?

Herkesin belli bir ruhaniyeti var; o ruhundaki enerji dolayısıyla, yani belli kaçış gücü dolayısıyla; kimisi yerçekiminden kendini kolaylıkla soyutlayıp hızla fırlayabilecek, kimisi de çok büyük güçlüklerle yükselebilecek.

Şimdi şu da bilimsel bir gerçek! Daha önce izah ettiğimiz üzere Güneş belli bir süre sonra, bugünkü hacminin 400 katı büyüyerek Dünya, Merkür, Venüs ve Mars'ı içine alacak. Güneş'in yüzeyindeki hararet 6000-6500 derece! Dünya eriyor, su gibi oluyor!

Dünya Güneş'in içine girerse ne olur? Su gibi erir akar mı?

Zaten Hz. Rasûlullâh da hadiste;

"Cehennemin içine düşünce, Dünya eriyip su damlası gibi buharlaşır" şeklinde tarif etmiyor mu? Bir su damlası gibi kalmayacak mı Dünya?

Güneş'in bugünkü hâli, Dünya'nın 1.303.000 katı büyüklüğünde! O gün en az 400 milyon kere daha büyük olacak Dünya'dan! Dünya'nın manyetik çekim alanından kendini kurtaramayıp da cehennem sınırları içinde sürünenler eğer bu çekim alanının ilk anlarındaysalar; yanlarından geçenler tarafından çekilip götürülmeye çalışılacak. Fakat o kurtulma hâlini, gücünü hiç elde etmemiş olanlar da ebedî olarak Güneş çekiminin içinde kalacaklar.

Peki böyle bir şey var mı? Yani söz konusu olabilir mi?

Bugün uzayda "kara delikler" adı verilen ölmüş güçlü yıldızlar var. Bunlar hacim olarak, Ay kadar olmalarına rağmen; civarlarından geçen bir Jüpiter kadar veyahut ta ondan daha büyük Güneş gibi koskoca bir kütleyi alıyor, yutuyor, hazmediyor, içinde yok ediyor!.. Ve bana mısın da demiyor!..

Bunun gibi, insan ruhlarının da karşılaşacağı, "cehennem" adı verilen bu korkunç durumdan kendilerini ebedî olarak kurtarabilmeleri mümkün değil!

Eğer şu anda Dünya'da belli çalışmalar yapıp da belli bir ruhaniyet, belli güç elde edemezse insan, bunun neticesi olarak, kendilerini oradan kurtarabilmeleri ebedî olarak mümkün değil!

Ondan sonra, cehennem böylece geçilebilirse eğer, tabii biz burada haşr sahasında olacak olaylara değinmiyoruz! O da ayrı bir konu! Geçebilirlerse eğer; cennete gidiyorlar.

Cennete girecek en düşük mertebeli bir insana, bu Dünya'nın on misli büyüklüğünde bir dünya verileceği söyleniyor hadiste.

Uzaydaki, galaksideki yıldızların en küçüğü o, bundan daha küçük yıldız yok!.. Hatta daha da büyük belki de; Hz. Rasûlullâh, "mübalağa zan olunur" diye, o kadarla yetindi.

Cehennemin gerçek şiddetini, Hz. Rasûlullâh anlatmamıştır! Zira bu anlattığı kadarıyla bile, "cehennemin korkunçluğunu" insanlar kavrayamamakta ve "olamaz böyle şey" demektedirler! Eğer hakiki boyutlarıyla anlatmaya kalksaydı, zaten kimse kabul etmezdi!

Gerçekte çok daha korkunç bir şey!..

Cehennemde, ölüm diye bir şey yok!..

Cehennemde değil; ölüm tadıldıktan sonra, herkes için ebediyen ölüm diye bir şey yok!.. Yok olmak, "yok olup gitmek" diye bir olay söz konusu değil!..

Zira esas olarak, senin ana yapın; ruh dediğimiz dalga yapı. Manyetik yapının yok olması, söz konusu değil artık!.. Ve bu manyetik yapının, bulunduğu ortama göre yoğunluk kazanarak oluşturduğu terkip, çeşitli şekillerde zedelenebilir, bozulabilir, değişebilir, fakat ortadan kalkmaz! Çünkü o terkibin aslı, dalga bedendir! Holografik dalga yapı olduğu için, bozulmaz!

Bu neye benzer? Bunun misalini de rüya âleminden verelim. Rüyada ölüyorsun. Sonra, rüya içinde gene yaşamaya başlıyorsun! Yani, ruhanî yapıda ölmek diye bir şey yok!.. Manyetik yapı için, ölmek diye bir şey yok! Dolayısıyla cehennemdekiler binlerce defa öldüklerini sanırlar ve binlerce defa ölmeden yaşarlar!

"Onlar için acıklı sonsuz birer ıstırap vardır" (Maide/35) diye tarif edilmesinin sebebi budur.